سرکوب خشونت‌آمیز اعتراضات در لیبی

احسان ابطحی

به گفته یک شاهد عینی، نیروهای ویژه لیبی بامداد دیروز با یورش به تظاهرات مردم در شهر بنغازی، دومین شهر بزرگ این کشور، با از بین بردن چادرهای تظاهرات‌کنندگان، اعتراضات دو روزه را سرکوب و شهر را از وجود اردوگاه‌های مخالفان پاکسازی کردند. این در شرایطی است که یک گروه حقوق بشری تخمین زده‌است که حدود ۸۴ نفر در جریان سرکوب خشن تظاهرات‌کنندگان قتل عام شدند.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتد‌پرس از قاهره، پایتخت مصر، شبکه اینترنت ساعت ۲ بامداد دیروز در لیبی قطع شد تا به این ترتیب یکی از معدود‌ترین روش‌هایی که مردم لیبی از آن برای دریافت اطلاعات درباره موج تظاهرات ضد‌دولتی استفاده می‌کردند نیز از بین بروند. لیبی یکی از منزوی‌ترین و سرکوب‌گرترین کشورهای شمال آفریقا به شمار می‌رود.

در حوالی ساعت ۵ بامداد دیروز بود که نیروهای ویژه به صد‌ها تظاهرات‌‌کننده از جمله وکلا، حقوق‌دانان و قضات که در برابر دادگاهی در شرق شهر بنغازی تجمع کرده‌بودند، یورش بردند. این مکان مرکز تجمع مخالفان ضد‌دولتی در جریان نا‌آرامی‌های اخیر به شمار می‌رفت.

یکی از تظاهرات‌کنندگان که از شهر بنغازی و از طریق تلفن با آسوشیتد‌پرس گفت‌و‌گو می‌کرد در این‌باره اظهار داشت: ‌«آنها به سوی تظاهرات‌کنندگان گاز اشک‌آور شلیک می‌کردند و پس از آنکه بسیاری از معترضان اجساد کشته‌ها و یا مجروحان را حمل کردند، به پاکسازی محل پرداختند.» او اضافه کرد: ‌«این شهر، شهر ارواح است؛ ما همگی از این موضوع هراس داریم که اتفاقی بزرگ در حال رخ دادن در بنغازی باشد.»

این تظاهرات‌کننده لیبیایی به دلیل هراس از مقامات امنیتی به شرط فاش نشدن نامش سخن می‌گفت.

این در شرایطی است که هزاران تظاهرات‌کننده که بیشتر آنان را افراد فقیر و کم در‌آمد ساکن شرق لیبی تشکیل می‌دهند، خواستار برکناری معمر قذافی، رهبر این کشور هستند اما اعتراضات آنان به طرزی بی‌رحمانه و وحشیانه از سوی نیروهای ویژه و شبه‌نظامیان مسلح سرکوب شده‌است.

قذافی که متولد هفتم ماه ژوئن سال ۱۹۴۲ میلادی - ۱۷ خرداد ۱۳۲۱- است و به سرهنگ قذافی شهرت دارد، پس از کودتا در سال ۱۹۶۹ میلادی به عنوان رهبر دوفاکتو -‌غیر رسمی- لیبی شناخته می‌شود، زیرا او در حقیقت دارای هیچ سمت و یا عنوان رسمی در لیبی نیست و در رسانه‌ها و مطبوعات این کشور از او با القابی تشریفاتی مانند ‌«رهنمای انقلاب کبیر سوسیالیستی یکم سپتامبر خلق جمهوری عربی لیبی» و «رهبر برادرانه و رهنمای انقلاب» نام می‌برند.» تنها سمت رسمی قذافی رییس مجلس شورای انقلاب است.

پس از مرگ عمر بونگو، رییس‌جمهوری پیشین گابن که ۴۳ سال رهبر این کشور بود، قذافی طولانی‌ترین دوران زمامداری را در میان رهبران کنونی ملی و غیر سلطنتی جهان به خود اختصاص داده‌است. او همچنین یکی از رکوردداران دوران زمامداری در میان حکام تاریخ جهان به شمار می‌رود. قذافی در دوران جوانی از هواداران سر‌سخت جمال عبدالناصر، رییس‌جمهوری پیشین مصر به شمار می‌رفت که مروج ناسیونالیسم عربی بود.

رهبر لیبی در روز اول سپتامبر سال ۱۹۶۹ میلادی - دهم شهریور سال ۱۳۴۸- به همراه گروه کوچکی از افسران نظامی بلند‌پایه در کودتایی بدون خونریزی علیه ادریس، اولین و آخرین پادشاه لیبی قدرت را در دست گرفت، نظام سلطنتی را منحل و برپایی جمهوری عربی لیبی را اعلام کرد. نام قذافی در ماجرای ربوده‌شدن امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان در اوت سال ۱۹۷۸ - تابستان ۱۳۵۷- بیش از همیشه بر سرزبان‌ها افتاد. باور همگان بر این است که سرهنگ قذافی عامل اصلی ربوده‌شدن امام موسی صدر است.

بار دیگری که نام قذافی بر سر زبان ها افتاد به ماجرای انفجار بمب در هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ خطوط هواپیمایی پان آمریکن بر فراز دهکده لاکربی واقع در اسکاتلند باز می‌گردد که بر اثر آن ۲۴۳ مسافر و ۱۶ خدمه این هواپیما کشته‌شدند. ۱۶ نفر از اهالی دهکده لاکربی هم به دنبال برخورد قطعات هواپیما با منازلشان جان خود را از دست دادند.

دولت‌های آمریکا و بریتانیا، لیبی را مسوول بمبگذاری در این هواپیما معرفی کردند که به وضع تحریم‌های بین‌المللی علیه لیبی منجر شد. این کشور سرانجام در سال ۲۰۰۳ دولت لیبی رسما مسوولیت بمبگذاری در این هواپیمای مسافربری را پذیرفت و آمادگی خود را برای پرداخت غرامت به بازماندگان اعلام کرد.

قذافی رهبری کشوری را بر عهده دارد که ۶ میلیون و ۴۲۰ هزار جمعیت دارد. در‌آمد سرانه لیبی هم ۱۱ هزار و ۸۵۲ دلار است. ۷/۹۶ درصد مردم لیبی مسلمان، ۵/۱ درصد مسیحی و ۱ درصد هم پیرو سایر ادیان هستند. در ۲۴ دسامبر سال ۱۹۵۱ میلادی -۱۳۳۰- لیبی از ایتالیا اعلام استقلال کرد.

بین سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۵۱ میلادی لیبی مستعمره ایتالیا بود و به تریپولیتانای ایتالیایی شهرت داشت.

در‌آمد لیبی به شدت وابسته به نفت است و این کشور از اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت- اوپک- به شمار می‌رود. پرچم لیبی که سبز رنگ است تنها پرچم در جهان است که فقط یک رنگ دارد و هیچ آرم و نشانی در میان آن دیده نمی‌شود.

این در حالی است که سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر که مقر آن در شهر نیویورک آمریکا قرار دارد به استناد گزارش‌های رسیده از بیمارستان‌ها و گفته‌های شاهدان عینی تخمین زده‌است که طی سه روز گذشته و به دنبال تظاهرات مردم در شرق لیبی ۸۴ نفر کشته‌شده‌اند. آمار اعلام شده از سوی این نهاد حقوق بشری با آمار رسیده به خبرگزاری آسوشیتد‌پرس تطبیق دارد.

دیده‌بان حقوق بشر طی بیانیه‌ای اعلام کرد: ‌«مقامات ترابلس باید به سرعت حملات علیه تظاهر‌ات‌کنندگانی را که به طور مسالمت‌آمیز دست به اعتراض می‌زنند، متوقف کند و از آنان در برابر گروه‌های مسلح هوادار دولت مراقبت نماید.»