به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی با پرداختن به‌وجود ردپای الیگارش‌های روس برای تفرقه‌افکنی در جامعه مقدونیه و شکست همه‌پرسی تغییر نام این کشور نوشت: در عصر شایعه‌پراکنی مقامات غربی و مقدونی معتقدند که جنجال‌های رسانه‌های اجتماعی تنها در راستای دروغ‌پراکنی از سوی گروه‌های تحت‌حمایت روسیه است که تلاش می‌کنند تا شهروندان این کشور را از انتخابی که می‌تواند منجر به پیوستن آنها به ناتو شود، بترسانند. از سوی دیگر نیز غرب نیز تلاش می‌کند تا در این جبهه علیه روسیه بایستد و اتاق فرماندهی آن نیز در واشنگتن است.

جیمز متیس درصدد است تا با انجام سفری به اسکوپیه، پایتخت مقدونیه حمایت ایالات‌متحده را از این کشور نشان‌ دهد. پیش‌تر اما ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان و فدریکا موگرینی، مسوول سیاست ‌خارجی اتحادیه‌اروپا نیز به این کشور سفر کرده‌اند. همگی این مقامات یک پیام واضح را با خود به یدک کشیدند: یا اکنون یا هیچ‌وقت. زوران زائف، نخست‌وزیر مقدونیه در این‌باره گفت: «هیچ راه بازگشتی از وضعیت کنونی وجود ندارد. هرگونه تلاش برای مسدود ساختن روند برگزاری رفراندوم موجب قرار گرفتن مجدد جمهوری مقدونیه در عدم ‌اطمینان به آینده خواهد شد؛ جامعه‌ای که در آن ارزش‌های حکومت اقتدراگرایی و بی‌ثباتی بار دیگر فراگیر می‌شود.»

به‌عنوان یک دموکراسی جوان و شکننده، مقدونیه آخرین جبهه‌ای است که خود را در میان جدل‌های دیرینه و ژئوپلیتیک روسیه و غرب می‌بیند. در این رفراندوم که ۳۰ سپتامبر برگزار خواهد شد از شهروندان مقدونی درباره یک اختلاف ۳۰ساله مبنی بر تغییر نام کشورشان به جمهوری مقدونیه شمالی سوال می‌شود. رای مثبت شهروندان مقدونیه به این رفراندوم موجب برداشته شدن اعتراض یونان برای پیوستن کشورشان به اتحادیه‌اروپا خواهد شد و این کشور می‌تواند پس از سال‌ها به جبهه غرب بپیوندد. این درحالی است که مقامات روس تلاش برای هرگونه تاثیر‌گذاری در روند و نتیجه این رفراندوم را تکذیب کرده‌اند. اما دیپلمات‌های روسیه مخالفت خود با پیوستن مقدونیه به ناتو را نیز مخفی نمی‌کنند چراکه معتقدند عضویت این کشور در ناتو موجب بی‌ثباتی شبه‌جزیره بالکان خواهد شد.

روسیه در این مورد دارای سوابق تیره‌ای است؛ آمریکا و اروپا مسکو را به تلاش برای سرنگون کردن دولت حامی غرب در مونته‌نگرو محکوم کرده‌اند. از دید غرب تلاش مسکو برای ممانعت از عضویت این کشور در ناتو بوده است.جیمز مکی، رئیس دفتر همکاری‌های یورو-آتلانتیک ناتو معتقد است که هدف اصلی سیاست‌خارجی و امنیتی روسیه تقابل با ناتو در هر سطحی است. به گفته او تا زمانی که روسیه بتواند در روند پیوستن اعضای جدید به ناتو خللی ایجاد کند، این خرابکاری‌ها را ادامه خواهد داد. کنگره آمریکا در بودجه‌ای که سال ۲۰۱۷ و برای مقابله با جنگ اطلاعاتی روس‌ها درنظر گرفت ۸ میلیون دلار را تنها به مقدونیه اختصاص داده‌است. این درحالی است که هنوز این پول برای هزینه در مقدونیه ارسال نشده است و در صورت هزینه این بودجه باید به‌طور موثری به‌کار گرفته شود. همچنین ۲ میلیون دلار دیگر که قرار بود برای افزایش نقش قانون در مقدونیه مصرف شود هنوز از سوی واشنگتن در اختیار مقامات این کشور قرار نگرفته‌ است. اما ناتو نیز اعلام کرده‌است که اطلاعات لازم را برای مقدونیه فراهم ساخته تا این کشور بتواند با کمپین روس‌ها مقابله کند. دبیرکل ناتو تاکید کرد: «ما شاهد هستیم که روسیه درحال دخالت در مقدونیه از طریق شایعه‌پراکنی است. روسیه باید بداند که در این حوزه به موفقیتی دست نخواهد یافت.»

اکنون با وجود کمپین روسیه نظرسنجی‌ها حاکی از حمایت اکثریت جامعه مقدونیه از تغییر نام این کشور است. اما چالشی که اکنون مطرح است استفاده روسیه از ابزارهای مختلف در حوزه‌های متفاوت است. یک سخنگوی پنتاگون در رابطه با اهمیت سفر متیس به مقدونیه گفت: متیس زمانی که وارد اسکوپیا شود از شهروندان مقدونیه خواهد خواست تا در رفراندوم شرکت کنند. او بر حمایت ۵ میلیون دلاری واشنگتن از این کشور در حوزه امنیتی تاکید خواهد کرد.

او ادامه داد: «روسیه در تلاش است تا نشان دهد که غرب مقدونیه را رها می‌کند و روسیه تنها نیروی ثبات‌زا در منطقه است. پیوستن مقدونیه به ناتو برای روسیه به‌مثابه یک کابوس است.»

مقامات مقدونیه گروه‌های رسانه‌ای و فعال در شبکه‌های اجتماعی را به‌دلیل انتشار و ترویج خبرهای دروغ نکوهش می‌کنند و این تلاش‌ها را درجهت ایجاد شکاف اجتماعی، کاهش مشارکت در انتخابات و تشدید خشم عمومی توصیف می‌کنند. در ماه‌های اخیر تجمع برخی از گروه‌های تبهکاری مقابل پارلمان مقدونیه که با تغییر نام این کشور مخالف هستند، منجر به درگیری با پلیس شد و اخبار این درگیری به سرعت مورد استفاده رسانه‌هایی که به انتشار اخبار دروغین می‌پردازند با بی‌رحم خواندن پلیس مورد استفاده قرار گرفت.

این رسانه‌ها حتی در اقدامی، تصویری قدیمی از یک خواننده محبوب مقدونی را منتشر کردند و مدعی شدند که پلیس او را مورد ضرب و شتم شدید قرار داده است. پس از این درگیری‌ها نخست‌وزیر مقدونیه مسکو را مورد انتقاد قرار داد و یک دیپلمات روس را از این کشور اخراج کرد. به گفته مقامات غربی اولویت اصلی روسیه تضعیف نتیجه این همه‌پرسی است. اگر تعداد افراد شرکت‌کننده در همه‌پرسی تغییر نام کمتر از ۵۰ درصد افراد واجد شرایط باشد این موضوع به پارلمان ارجاع داده خواهد شد که همین امر موجب تضعیف اختیارات عمومی برای حصول راه‌حلی در این‌باره می‌شود. اما در مقدونیه و یونان این مساله به هویت ملی و شرافت دو کشور مربوط می‌شود. یونانی‌ها معتقدند که از دیرباز مقدونیه یک فرهنگ وابسته به یونان بوده است. از سوی دیگر نیز شهروندان مقدونی معتقدند که اجداد آنها همواره خود را مقدونی می‌دانستند و کسی نمی‌تواند به آنها بگوید که خود را با چه عنوانی خطاب کنند.

دیپلمات‌های غربی اعلام کرده‌اند که حدود ۴۰ وب‌سایت به‌طور روزانه مطالب خود را در فیس‌بوک به نمایش درمی‌آورند تا با تبلیغات منفی مردم را به تحریم همه‌پرسی ترغیب کنند. عملکرد این وب‌سایت‌ها که در خارج از مقدونیه هدایت می‌شوند با روش‌های روسیه برای مداخله در انتخابات دیگر کشورها در گذشته یکسان است. در مقدونیه به‌عنوان کشوری که دارای اقلیت‌های مختلفی است برخی از این وب‌سایت‌ها به‌طور عامدانه موجب ایجاد تنش میان شهروندان مقدونیه با اقلیت آلبانیایی می‌شوند. «آیا شما اجازه می‌دهید که آلبانیایی‌ها نام کشورتان را تغییر دهند؟» این یکی از پرسش‌های متداولی است که این رسانه‌ها طی روزهای اخیر مطرح کرده‌اند. مقامات اطلاعاتی آمریکا می‌گویند که روسیه برای نیل به اهداف خود از طرفداران یک باشگاه فوتبال وگروه‌های موتورسوار تبهکاری که با تغییر نام مخالف هستند استفاده کرده‌است.

مایکل کارپنتر، یکی از مقامات پیشین دولت اوباما معتقد است که روسیه تحت پوشش توافق، میلیون‌ها دلار را به گروه‌های مخالف همه‌پرسی تزریق می‌کند تا بتواند از ناسیونالیست‌های مخالف در این زمینه حمایت کند. مقدونیه در سال ۲۰۰۸ نیز درحال پیوستن به ناتو بود اما یونان مانع از آن شد. همه‌پرسی این ماه درحالی برگزار خواهد شد که در ماه ژوئن زائف، نخست‌وزیر مقدونیه و الکسیس سیپراس، همتای یونانی او به توافقی برای کنار گذاشتن اختلافات دیرینه خود دست یافتند. با فرض اینکه شهروندان مقدونیه به همه‌پرسی تغییر نام رای مثبت بدهند و قانون‌اساسی مقدونیه نیز برای انجام آن اصلاح شود این توافق باید برای به تصویب رسیدن از سوی یونان نیز به پارلمان این کشور ارجاع داده شود. یونانی‌ها نیز به مداخلات مسکو انتقاد کرده‌اند و در همین راستا دو دیپلمات روس را اخراج کردند. ژنرال آمریکایی که پیش‌تر مسوولیت فرماندهی نیروهای کشورش در اروپا را بر عهده داشته است در این باره معتقد است که روس‌ها در یونان نیز مبالغ هنگفتی را برای ایجاد مقاومت در رابطه با تغییر نام مقدونیه هزینه می‌کنند.

با این حال سفر متیس را باید نشانه‌ای از حمایت آمریکا از پیوستن مونته‌نگرو به ناتو دانست. اقدامی که البته ممکن است مورد رضایت برخی جمهوری‌خواهان تندرو قرار نگیرد. در هفته‌های گذشته نیز رسانه‌های راست‌گرای آمریکا با انتشار مقالاتی انتقاداتی را پیرامون گسترش ناتو از جمله در مورد عضویت مقدونیه مطرح کرده‌اند. ترامپ در واکنش به موضع پیوستن مونته‌نگرو نیز در پیامی توییتری این کشور را بسیار کوچک و با مردم متخاصم توصیف کرد. این موضع ترامپ در مخالفت با گسترش ناتو سیگنال‌های نگران‌کننده‌ای را به مقامات مقدونیه ارسال کرده‌است اما آنها معتقدند که ایالات‌متحده آمریکا به‌طور جدی از تلاش مقدونیه برای پیوستن به ناتو حمایت خواهد کرد. گفتنی است پس از حملات ناتو به رهبری آمریکا درسال ۱۹۹۰ میلادی به یوگسلاوی و تجزیه این کشور، شهر مقدونیه این کشور تحت عنوان مقدونیه اعلام استقلال کرد.

 از آن زمان اختلافات آتن و اسکوپیه برسر نام این کشور آغاز شد و شورای امنیت سازمان ملل متحد این کشور را با عنوان «مقدونیه یوگسلاوی سابق» به رسمیت شناخت. اما آمریکا در دوره دوم ریاست‌جمهور بوش پسر، اولین کشوری بود که کشور مقدونیه یوگسلاوی سابق را با عنوان مقدونیه به رسمیت شناخت و بعد از آن تعداد زیادی از کشورهای جهان این کشور را با نام مقدونیه، به‌رسمیت شناختند ولی آتن همیشه با استفاده کلمه مقدونیه در ترکیب نام مقدونیه یوگسلاوی سابق مخالفت می‌کرده و این کشور را به رسمیت نمی‌شناخت. چند ماه پیش نیز مقدونیه با هدف پایان دادن به تنش‌های به‌وجود آمده میان این کشور و یونان با تغییر نام خود موافقت کرده و آن را به «جمهوری مقدونیه شمالی» تغییر داد. حال رفراندوم کنونی در ارتباط با همین عنوان جدید است.

اخبار مرتبط