شگفتی‌های صنعت خودرو ایران
غلامرضا کیامهر - گویا صنعت خودرو ما تصمیم دارد علاوه بر تلاش در حفظ و تداوم انحصارات موجود، موجبات بی‌اعتبار شدن برندهای معروف خارجی را که در داخل کشور مونتاژ یا تولید می‌شوند، یکی پس از دیگری فراهم سازد. این سرنوشتی بود که از چهار دهه پیش با راه‌اندازی خط مونتاژ خودرو سواری پیکان برای خودروهای ساخت داخل رقم زده شد و امروز دامنه آن به تمامی برندهای خارجی در کارخانه‌های خودروسازی ما کشیده شده است. خودرو پیکان که تا قبل از شروع مونتاژ آن در کارخانه ایران ناسیونال قبل از انقلاب با نام هیلمن‌هانتر (HILMAN HUNTER) در انگلیس تولید می‌شد به دلیل برخورداری از کیفیت بسیار بالا در مقابل قیمت بسیار پایین، نزد انگلیسی‌های حسابگر و صرفه‌جو به مرسدس بنز فقرا شهرت پیدا کرده بود، اما همین مرسدس بنز فقرای انگلیسی، چند سالی پس از ورود به خط مونتاژ کارخانه ایران ناسیونال وقت و ایران‌خودرو امروز به خودرویی کم‌کیفیت تبدیل شد که تا زمان توقف تولید، منحنی قیمت آن سال به سال سیرصعودی پیدا کرد و خودرویی که در سال‌های ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷ یعنی در نخستین سال‌های مونتاژ در ایران با همان کیفیت هیلمن هانتر انگلیس به قیمت ۱۷-۱۶ هزار تومان آن هم به صورت اقساطی به فروش می‌رسید، به حدود ۶میلیون تومان افزایش پیدا کرد.
به قول یک کارشناس صنعت خودروسازی فرآیند کیفیت و قیمت خودروهایی که با برندهای خارجی در کشور ما مونتاژ یا تولید می‌شوند، در دو جهت معکوس حرکت می‌کند. یعنی هرچه بر عمر تولید یک نوع خودرو خاص در کشور ما می‌گذرد و درصد قطعات ساخت داخل که روی این خودرو سوار می‌شود، افزایش پیدا می‌کند، منحنی کیفیت آن نزولی و منحنی قیمت آن صعودی می‌شود. تکرار این منحنی صعود و نزول که در مورد اغلب خودروهای ساخت داخل مصداق دارد یکی از شگفتی‌های صنعت خودروسازی چهل و اندی ساله ما است که با هیچ یک از معیارهای خودروسازی در جهان همخوانی ندارد.
پژو ۴۰۵ و پراید دو نمونه از برندهای نسبتا معروف صنعت خودروسازی فرانسه و کره‌جنوبی است که وقتی نمونه‌های ساخته شده آن حدود ۱۵سال پیش وارد ایران شد، به خاطر کیفیت بالا و قیمت نسبتا مناسب، به شدت مورد استقبال مردم قرار گرفت و این استقبال تا زمانی که این دو خودرو در مسیر نزولی کیفیت قرار نگرفته بود همچنان ادامه داشت، هر چند که هنوز هم تقاضای زیادی برای خرید پژو ۴۰۵ و پراید در بازار وجود دارد اما میان تقاضای موجود و تقاضای سال‌های اولیه ورود این دو نوع خودرو به بازار ایران، به قول معروف تفاوت از زمین تا آسمان است. عامل به وجود آورنده آن تقاضا کیفیت خوب خودروهای پراید و پژو ۴۰۵ بود و تقاضای امروز از روی ناچاری است و حاصل تداوم انحصار در صنعت خودرو کشور و بلند بودن دیوارهای تعرفه‌ای به روی خودروهای ارزان خارجی است.
در یک سال گذشته شاهد وقوع چندین فقره آتش‌سوزی در خودروهای پژو ۴۰۵ در جاده‌های کشور و در داخل محدوده شهرها بوده‌ایم و شرکت ایران‌خودرو برای رفع نقص منجر به این آتش‌سوزی‌ها از سوی راهنمایی و رانندگی و اعضای کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی زیر فشار قرار گرفت و ادامه این فشارها سرانجام ایران‌خودرو را وادار ساخت تا با انتشار فراخوان‌هایی در مطبوعات، از مالکان ۱۰۰هزار دستگاه خودرو پژو ۴۰۵ درخواست کند برای رفع نقص خودروهای خود به تعمیرگاه‌های مجاز آن شرکت مراجعه کنند.
نقص فنی در خودروهای معروف‌ترین خودروسازان جهان هم گهگاه بروز می‌کند کمااینکه به تازگی شرکت خودروسازی تویوتای ژاپن با پی بردن به وجود نقص فنی در یکی از قطعات حدود یک‌میلیون دستگاه خودروهای تولیدی خود فراخوانی را برای جمع‌آوری این خودروها و جبران خسارت وارده به مالکان آنها منتشر کرد و با این اقدام اجازه نداد نقص فنی مورد نظر به یک نقطه ضعف بحران آفرین به زیان بازار جهانی محصولات تویوتا مبدل شود. یقینا اگر در صنعت خودرو ژاپن هم انحصار وجود داشت کارخانه تویوتا به این آسانی تن به انجام فراخوان برای یک‌میلیون دستگاه خودروهای خود نمی‌داد.
گرچه فراخوان ایران‌خودرو با تاخیر زیاد صورت گرفت اما حتی همین اقدام همراه با تاثیر هم در خور تقدیر و ستایش است و طبیعی است چنانچه از میان مالکان آن ۱۰۰هزار خودرو کسانی به آن فراخوان‌ها توجه لازم نشان ندهند و برای رفع نقص خودروهای خود به تعمیرگاه‌های مجاز مراجعه نکنند مسوولیت قانونی و وجدانی از دوش ایران‌خودرو ساقط خواهد شد. اما این تنها یک بخشی از مسوولیت ایران‌خودرو در قبال مشتریان خواهد بود. بخش مهم‌تر مسوولیت ایران‌خودرو به معرفی کسانی مربوط می‌شود که در امر خرید و نصب قطعات و شلنگ‌های نامرغوب باک بنزین پژوهای ۴۰۵ که عامل اصلی بروز آتش‌سوزی در این خودروها بوده مربوط می‌شود که متاسفانه تا به امروز مسوولان ایران‌خودرو اشاره زیادی به آن نکرده‌اند. یقینا اگر چنین خطایی در یکی از کارخانه‌های خودروسازی ژاپن یا کره‌جنوبی صورت گرفته بود. تا به حال چند مقام ارشد آن کارخانه‌ها از کار برکنار و شرکت سازنده شلنگ‌ها و دیگر قطعات نامرغوب تحت پیگرد قرار گرفته بود. اما حاشیه امنی که در صنعت خودروسازی انحصاری و بی رقیب ما برای مدیران این صنعت و شرکت‌های پیمانکاری طرف همکاری آنها ایجاد شده، راه هرگونه برکناری مدیران یا پیگرد خلافکاران را سد کرده است.
چند روز پیش از قول نایب رییس کمیسیون صنایع مجلس که خود از آگاهان صنعت خودرو است، گزارشی در خصوص وجود سه نقص فنی در سیستم فرمان، ترمز و کمربندهای ایمنی خودروهای پراید در مطبوعات به چاپ رسید که این گزارش وجه دیگری از کاهش کیفیت برندهای خارجی را در خط تولید صنعت خودرو ما نشان می‌دهد ضمن آنکه خواندن و شنیدن این گزارش نگرانی دارندگان خودروهای پراید را فراهم می‌سازد کارخانه سایپا تاکنون برنامه گسترده‌ای برای رفع این نقص‌های فنی در محصولات تولیدی خود اعلام نکرده است.
امروز بسیاری از دارندگان مدل‌های قدیمی‌تر خودروهای پژو ۴۰۵ و پرایدهای ساخت کره به زحمت حاضر به فروش خودروهای خود می‌شوند زیرا به کیفیت بالای این خودروها و مرغوبت قطعاتی که در آنها به کار رفته عمیقا اعتقاد دارند و حاضر نیستند آنها را با خودروهای صفر کیلومتر کم کیفیت معاوضه کنند، زیرا به تجربه دریافته‌اند که خودرو صفر کیلومتر ساخت داخل خریدن همان و هر روز پشت در تعمیرگاه‌های مجاز به انتظار ایستادن همان. به راستی این قصه تا کسی ادامه خواهد یافت؟
kiamehr@ yahoo.com
ارسال نظر