غلامحسین دوانی

اینک که فصل مجامع شرکت‌ها فرارسیده، بد نیست نگاهی به مجامع شرکت‌ها و تکالیف آنها بیندازیم. عمده شرکت‌ها اصرار دارند که بنا به اراده هیات‌مدیره تاریخ مجمع عادی سالانه را بدون هماهنگی با حسابرسان تعیین کنند. جالب اینکه برخی شرکت‌ها نیز اصرار دارند به‌جای صورت‌های مالی، تراز آزمایشی یا تراز حساب‌ها را ارائه و حسابرس نیز بر همین اساس حسابرسی خود را شروع کند تا شرکت بتواند صورت‌های مالی خود را نهایی کند. بدتر آنکه برخی شرکت‌ها تا یک روز قبل از برگزاری مجامع قادر نیستند، صورت‌های مالی خود را به امضای همه یا اکثریت اعضای هیات‌مدیره برسانند و مدعی هستند که در روز مجمع امضاهای صورت‌های مالی را تکمیل خواهند کرد. نکته دیگر آنکه با وجودی که روال کار حسابرس مشخص است بسیاری از شرکت‌ها گزارش عملکرد هیات‌مدیره موضوع ماده ۲۳۲ قانون تجارت را نیز فراموش می‌کنند که ارائه کنند. نگاهی به قانون تجارت نکات ذیل را روشن می‌کند. ۱ - گزارش هیات‌مدیره و صورت‌های مالی به استناد ماده (۲۳۲) قانون تجارت باید حداقل (۲۰) روز قبل از تاریخ مجمع در اختیار بازرسان گذاشته شود.

۲ - گزارش بازرسان و حسابرسان باید حداقل ده روز قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی جهت مراجعه صاحبان سهام در مرکز شرکت آماده باشد.

بررسی و تدقیق در دو ماده فوق موید این موضوع است که پس هیات‌مدیره مکلف است حداقل سی روز قبل از تشکیل مجمع صورت‌های مالی شرکت را تسلیم بازرس کرد تا وی بتواند حداقل ده روز قبل از مجمع (۲۰ - ۳۰) گزارش خود را تسلیم کند.

متاسفانه در سال جاری مسائل و مشکلات متعددی بخصوص پیرامون شرکت‌هایی که در قبل و الزاما توسط سازمان حسابرسی، مورد حسابرسی قرار گرفته بودند، ظاهر شده که خالی از بیان نیست.

۱ -برخی از این شرکت‌ها تصور می‌کنند که مثلا لطف کرده‌اند موسسات خصوصی را به عنوان بازرس و حسابرس خود انتخاب کرده‌اند در حالی که این انتخاب نیز عملا نوعی الزام قانونی است، نه صدقه و لطف.

۲ -تعدادی از این گونه شرکت‌ها که قبلا حتی برای تماس با مدیر حسابرسی باید وقت می‌گرفتند و جرات اظهارنظر روبه‌روی مدیر ارشد حسابرسی دولتی را نداشتند، به نوعی به حسابرسان فعلی برخورد می‌کنند که گویا حسابرسان کارمند ایشان هستند!

۳‌ -برخی دیگر از مدیران این‌گونه شرکت‌ها به لطایف‌الحیل اظهار می‌دارند، ما حسابرسان دولتی را کنار گذاشته‌ایم زیرا فکر می‌کردیم حسابرسان خصوصی مسائل ما را حل می‌کنند! این موضوع در بخش حسابرسی مالیاتی بیشتر هویدا است.

واقعیت آن است که گزارش‌های صادرشده تاکنون توسط حسابرسان بخش‌خصوصی آمال و آرزوی این مدیران را برآورده نکرده است و برخلاف تصور آنان در بسیاری از موارد، حسابرسان خصوصی به مراتب دقت بیشتری به‌عمل آورده‌اند. اما نکته حائز اهمیت این است که آقایان تصور نکنند وحشت از دست دادن مشتری باعث خواهد شد، حسابرسان به عنوان «امین ناظر ملت» حاضرند از نکات بااهمیت عملکردی مدیران چشم‌پوشی کنند. از سوی دیگر موقعیت حسابرسان و الزام شرکت‌های سهامی خاص و عام به ارائه گزارش حسابرسان و بازرس قانونی از یکسو و همه اشخاص حقوقی شامل شرایط آگهی سازمان امور مالیاتی به ارائه گزارش حسابرسی مالیاتی از سوی دیگر باعث خواهد شد که در یک دوره عقلایی، این گونه مدیران بنگاه‌های اقتصادی نیز خواسته‌های خود را قانونمند کنند و دست از خواسته‌های غیرمنطقی خود بردارند، به شرط اینکه حسابرسان نیز ارج و منزلت خود را پاس دارند.