شکاف جنسیتی؛ مشکل ریشه‏‏‌دار بازار کار

گلدین در مصاحبه‌‌‌ای در دانشگاه هاروارد گفت: «زنان در طول تاریخ از صحنه‌های اجتماعی غایب بوده‌اند و کار آنان بی‌اجر و مزد بوده است. در دهه‌های اخیر که زنان خانه، مزارع خانوادگی و کسب‌وکارهای خانگی را رها کرده‌‌‌ و به عرصه تولید بازاری وارد شده‌‌‌اند، به کارگران مزد‌بگیری تبدیل شده‌اند که زندگی خود و خانواده‌‌‌شان را تامین می‌کنند. زندگی زنان به‌شدت تغییر کرده است؛ ولی بازار کار و سیاست‌های دولت عموما به‌کندی به این تغییر واکنش نشان می‌دهد. با درک این مساله و پرداختن به آن می‌توان مسیر بهتری را برای آینده ایجاد کرد.»

تداوم شکاف مزد

امروزه در اکثر کشورهای جهان پرداخت مزد نابرابر برای کار مساوی زن و مرد غیرقانونی است، ولی همچنان زنان کمتر از مردان مزد می‌گیرند. در آمریکا در سال ۲۰۲۲ متوسط درآمد زنان حدود ۸۲‌درصد مردان بوده است. در اروپا در سال ۲۰۲۱ مزد ساعتی زنان به‌طور متوسط ۱۳‌درصد کمتر از مردان بوده است. تحقیقات گلدین نشان می‌دهد که در طول دهه‌های گذشته، شکاف جنسیتی در بازار کار کاهش یافته، ولی هیچ دلیلی در دست نیست که این شکاف در آینده‌‌ نزدیک از میان برود.

گلدین با استفاده از داده‌های بیش از ۱۰۰کشور و بررسی تاریخ ایالات‌متحده آمریکا نظریه‌‌ تابع Uشکل نیروی کار زنان را ارائه می‌کند. او در مقاله‌ای تحت عنوان «تابع Uشکل نیروی کار زنان در فرآیند توسعه‌‌ اقتصادی» نشان می‌دهد که نرخ مشارکت زنان متاهل در فرآیند توسعه ابتدا کاهش می‌یابد و سپس شروع به افزایش می‌کند.

کاهش اولیه در نرخ مشارکت ناشی از انتقال فرآیند تولید از خانه، مزارع خانگی و کسب‌وکارهای کوچک به بازارهای گسترده‌‌‌تر است. با افزایش درآمد خانوار میزان اشتغال زنان کاهش پیدا می‌کند؛ ولی در طول زمان این اثر درآمدی کاهش می‌‌‌یابد. زمانی که سطح تحصیلات زنان پایین است، تنها شغل موجود برای زنان خارج از خانه و مزارع خانگی کار یدی است که نشانه‌‌ فقر است و بسیاری از خانوارها به خاطر آن احساس سرشکستگی می‌کنند.  ولی با افزایش سطح سواد زنان، آنها در مشاغل تخصصی جذب می‌‌‌شوند که انجام این‌گونه کارها سبب سرشکستگی خانواده نیست.

حرکت دایره‌وار در بازار کار

آثار گلدین صرفا به بررسی وضعیت زنان در بازار کار محدود نیست. او در مقاله‌‌ «بازار کار در قرن بیستم» این فرضیه‌‌ بسیار مهم را مطرح می‌کند که تحولات بازار کار در طول یک‌صد سال گذشته روندی دایره‌‌‌ای‌شکل داشته است. پیشرفت‌‌‌هایی در مورد مزد، مزایای کار، افزایش اوقات فراغت از طریق کاهش ساعات کار، روزهای تعطیل، مرخصی استعلاجی و بازنشستگی زودتر از موعد حاصل شده است. نیروی کار امنیت شغلی بیشتری پیدا کرده و برای دوران بیکاری، بیماری و سالخوردگی برنامه‌‌‌های حمایتی طراحی شده است. پیشرفت در بازار کار با تحولات اجتماعی تعامل نزدیکی داشته است.

حضور زنان در مشاغل مزدبگیری افزایش یافته و کار کودکان و کار تمام‌وقت جوانان در بسیاری از کشورها ممنوع شده است. ولی شواهد تجربی نشان می‌دهد که تاریخ دوباره تکرار می‌شود. رشد بهره‌وری نیروی کار از دهه ۱۹۷۰ بسیار آهسته بوده است.  کاهش رشد بهره‌وری با افزایش نابرابری در ساختار مزد همراه بوده و به بروز نابرابری فزاینده در توزیع درآمد منجر شده است. نابرابری در ساختار مزد امروزه مشابه وضعیت دهه‌‌ ۱۹۴۰ است؛ ولی معلوم نیست که دوباره چه زمانی این شکاف شروع به کاهش خواهد کرد. بنابراین ساختار مزد طی هشت‌دهه‌‌ گذشته یک دایره کامل را طی کرده است. قدرت اتحادیه‌های کارگری نیز همین روند دایره‌ای‌شکل را داشته است. جالب توجه است که روند دایره‌وار در بازار کار ایران نیز قابل مشاهده است. امروزه شکاف مزد، قراردادهای کوتاه‌مدت، عدم‌امنیت شغلی و ضعف تشکل‌های کارگری در ایران بسیار بیشتر از ۳۰سال پیش است.

جایزه‌‌‌ای برای تحولات بلندمدت در بازار کار

گلدین در سال ۱۹۹۰ به‌عنوان اولین استاد زن وارد گروه اقتصاد دانشگاه هاروارد شد. او سومین زنی است که جایزه نوبل اقتصاد را به دست آورده است. دو زن دیگر برنده جایزه نوبل اقتصاد النور اوستروم (۲۰۰۹) و استر دوفلو (۲۰۱۹) به صورت مشترک جایزه را کسب کردند. گلدین اولین زنی است که جایزه‌‌ نوبل اقتصاد را با پژوهشگر دیگری شریک نیست و آن را به‌تنهایی از آن خود ساخته است. او گفت که این جایزه در واقع جایزه‌‌‌ای برای اندیشه‌‌‌های پیشرو و تحولات بلندمدت است.  هرچند هنوز در اینکه زن و مرد چه کاری انجام می‌دهند، چه مزدی دریافت می‌دارند و... تفاوت‌های زیادی وجود دارد. مساله این است که چرا این تفاوت تداوم یافته است و برای حل این مشکل چه باید کرد.