همه دستگاه‌های سیم‌کارت‌دار برای خرید و فروش در سامانه «همتا» باید ثبت شوند

ثبت احوال دیجیتالی

لیدا ایاز با گذشت کمتر از یک هفته از اجرای طرح رجیستری که به مرحله دوم رسیده است حالا سامانه‌ای با عنوان «همتا» در دسترس عموم مردم قرار گرفته تا هنگام خرید و فروش کالاهایی که مشمول طرح ثبت نام در این طرح هستند مورد استفاده قرار گیرد. سامانه‌ای که به‌طور رسمی زیر نظر کارگروه اجرای طرح رجیستری و از نظر فنی باید با پشتیبانی مسوولان مرکز توسعه تجارت الکترونیک فعال باشد اما رمضانعلی صادق‌زاده، رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید که راه‌اندازی سامانه زیر نظر این مرکز بوده اما متولی اجرای طرح رجیستری چه از نظر فنی و چه اطلاع‌رسانی درباره نحوه کارکرد این سامانه، وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی است. حالا به نظر می‌رسد توپی که چندی پیش گفته شد از زمین وزارت صنعت خارج شده در حال دست به دست شدن است و بار دیگر به زمین وزارت صنعت برگشته است. رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی هم هرچند این موضوع را در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تایید می‌کند اما معتقد است که نماینده این مرکز برای همکاری گروهی در کارگروهی که برای اجرای طرح رجیستری تشکیل شده حضور دارد اما تمامی مسوولیت بر عهده وزارت ارتباطات است.

از سوی دیگر سامانه مرکز توسعه تجارت الکترونیکی که مسوولیت اعطای نماد اطمینان به کسب و کارهای مجازی را بر عهده دارد خود در ماه‌های گذشته با اختلالاتی در صدور «ای نماد» مواجه شده بود و به مدت یک ماه در ارائه سرویس به متقاضیان خارج از دسترس بود. سامانه‌ای که طیف مخاطبان آن محدود است اما حالا با راه‌اندازی سامانه «همتا» که به احتمال زیاد مخاطبان ده‌ها میلیونی خواهد داشت این سوال مطرح می‌شود که پشتیبانی فنی از این سامانه با اختلالاتی همچون این نماد مواجه نخواهد شد؟ با شروع فاز دوم اجرای طرح رجیستری که حالا نام برند و راهکارهای خرید و فروش آن مشخص شده، حالا سازمان تنظیم مقررات رادیویی با اعلام هشدارهایی به مصرف‌کنندگان، آنها را به سامانه «همتا» ارجاع داده است. بر اساس اطلاعاتی که درباره چگونگی اجرای طرح رجیستر کردن گوشی‌ها در دسترس عموم قرار گرفته، این طرح قرار است مشکلات طرح رجیستری را که در سال ۸۵ با شکست مواجه شده بود نداشته باشد.

 IMEI‌های غیر قابل کپی

اطلاعاتی که سامانه «همتا» روی پرتابل خود قرار داده حاکی است در سال ۸۵ عده‌ای با استفاده از ماهیت قابل جعل و تغییر IMEI گوشی‌های قاچاق به IMEI یک گوشی مجاز وارداتی، اقدام به فروش کالای قاچاق می‌کردند. کپی کردن کد IMEI به یک پدیده‌ عادی تبدیل شده بود. در نتیجه‌ این اقدام امکان پیگیری گوشی مسروقه هم از بین می‌رفت. اما ظاهرا حالا این طرح اصلاح شده و در طرح جدید، لیست IMEI‌های وارداتی در مرز گمرکی از بازرگان دریافت شده و در سامانه جامع تجارت ایران ثبت می‌شود. در سامانه جامع تجارت، به هر یک از IMEI‌های وارد شده به کشور، یک کد فعالسازی منحصر به‌فرد اختصاص داده می‌شود. هنگام خرید تلفن همراه، باید این کد منحصر به‌فرد در اختیار خریدار قرار گیرد. خریدار تلفن همراه، برای فعالسازی دستگاه خود، باید شماره IMEI، کد فعالسازی و شماره تلفـن همراه خود را از طریـق یکی از درگـاه‌های ارتباطـی (USSD، Web، پیامک و...) به سامانه همتا ارسال کند. سامانه همتا در صورت تطابق IMEI و کد فعالسازی ارسال شده، تجهیز موردنظر را برای شماره تلفن خریدار فعال کرده و اطلاعات IMEI و شماره سیم‌کارت خریدار را برای ارائه خدمات مخابراتی به اطلاع سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و اپراتورهای تلفن همراه می‌رساند.

پس از فعالسازی دستگاه، با مراجعه به یکی از درگاه‌های سامانه همتا مصرف‌کننده می‌تواند از خدماتی نظیر مشاهده اطلاعات تجهیزات فعال سیم‌کارت خود، اعلام سرقت و مشاهده تاریخچه تجهیز بهره‌مند شود. روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات نیز جزئیاتی از چگونگی استفاده از این سامانه را تشریح کرده است. به این ترتیب خریداران هنگام خرید باید از اصالت گوشی تلفن همراه و تجهیزات دارای سیم‌کارت مطمئن شوند به همین منظور می‌توانند شناسه ۱۵ رقمی (IMEI) روی جعبه دستگاه را به شماره ۷۷۷۷ پیامک کنند یا با استفاده از کد دستوری #۷۷۷۷* و انتخاب گزینه استعلام اصالت، قبل از خرید و پرداخت هزینه، از اصالت گوشی مطمئن شوند. پس از خرید دستگاه، باید فاکتور رسمی با مهر فروشگاه که شماره شناسه ۱۵ رقمی (IMEI) دستگاه روی آن درج شده را از فروشنده دریافت کنند و درصورت بروز هرگونه مشکل در مورد غیرقانونی بودن گوشی یا تجهیز، فروشنده باید پاسخگو باشد.

همچنین خریداران پس از خرید گوشی تلفن همراه و تجهیزات دارای سیم‌کارت با شماره‌گیری کد دستوری #۰۶#*، شناسه بین‌المللی ۱۵ رقمی (IMEI) گوشی را دریافت می‌کنند که این شناسه باید با شناسه ثبت شده روی جعبه دستگاه یکسان باشد. گوشی‌های دو سیم کارته دارای دو شناسه IMEI و گوشی‌های چند سیم کارته دارای چند IMEI هستند. دستگاه باید در شبکه اپراتوری فعال شود، برای این کار خریدار باید کد فعال‌سازی (Activation Code) را هنگام خرید از فروشنده دریافت کند. توصیه می‌شود خریداران برای پیشگیری از هرگونه سوء استفاده احتمالی کد فعال‌سازی را بلافاصله استفاده و دستگاه را فعال کنند. برای فعال‌سازی تجهیز در شبکه اپراتوری، خریدار کد دستوری #۷۷۷۷#* را شماره‌گیری کرده و عدد مربوط به گزینه فعال‌سازی را انتخاب می‌کند. پس از آن شناسه بین‌المللی ۱۵ رقمی (IMEI) دستگاه و کد فعال‌سازی مربوط به دستگاه و شماره سیم‌کارت دستگاهی را که قصد فعال‌سازی آن را دارد به ترتیب وارد می‌کند. پس از تایید اطلاعات وارد شده، پیام موفقیت‌آمیز بودن فرآیند را دریافت می‌کند.

کاربران پس از فعال‌سازی، تلفن همراه فقط روی سیم‌کارت فعال شده قابلیت استفاده از شبکه را خواهند داشت و در صورتی که دارنده گوشی یا تجهیز بخواهد از سیم‌کارت دیگری استفاده کند باید فرآیند انتقال بهره‌بردار را طی کند. در غیر این‌صورت تلفن همراه روی سیم‌کارت جدید فقط به مدت ۳۰ روز قابل استفاده خواهد بود. درباره مسافرانی که از خارج کشور گوشی تلفن همراه یا تجهیز دارای سیم کارت به کشور وارد می‌کنند نیز مقررات خاصی وجود دارد. این افراد باید شناسه بین‌المللی ۱۵رقمی (IMEI) تجهیز خریداری شده را در گمرک محل ورود خود ثبت کنند. مسافران هنگام ثبت شناسه گوشی تلفن همراه خود باید عوارض گمرکی آن را پرداخت کرده و رسید آن را نزد خود نگهداری کنند. همچنین مسافران پس از دریافت کد فعالسازی از وزارت صنعت، معدن و تجارت باید آن را در سامانه همتا به آدرس Hamta.ntsw.ir ثبت کنند.

بر اساس اطلاعیه سازمان تنظیم مقررات رادیویی درصورت وجود شکایت با ماهیت فنی شامل دریافت نکردن سرویس از شبکه تلفن همراه به‌رغم طی کردن تمام مراحل فعال‌سازی و دریافت پیامک تاییدیه فعال شدن گوشی تلفن همراه کاربران می‌توانند با مرکز تماس طرح به شماره ۰۹۶۳۶۶ تماس بگیرند. اگرچه هنوز کاربران زیادی در تماس با این سامانه نیستند اما تماس‌های آزمایشی با این سامانه نشان داد که توضیحات مختصر در این زمینه از سوی اپراتورهای خودکار کاربران را در صورت بروز مشکل در قطع ارتباط به اپراتورهای همراه یا فروشنده ارجاع می‌دهند. با وجود تمامی این مراحل سازمان تنظیم مقررات رادیویی اعلام کرده که ثبت و فعالسازی گوشی تلفن همراه یا سایر تجهیزات دارای سیم‌کارت برای کاربران کاملا رایگان بوده و خریداران نباید بابت آن هیچ هزینه‌ای پرداخت کنند.

موضوعی که به نظر می‌رسد در همین روزهای آغازین به دست فراموشی سپرده شود چراکه کاربران معمولی که دانش کافی را در ثبت این اطلاعات نخواهند داشت آن را به فروشندگان در لحظه خرید واگذار می‌کنند و همین اقدام منجر به بازار غیررسمی ثبت رجیستری همراه با پرداخت هزینه برای مشترک خواهد شد. با وجود اینکه هنوز افراد زیادی در چند روز گذشته مشتری سامانه «همتا» نبوده‌اند اما به نظر می‌رسد با افزایش یافتن طیف مخاطبان این سامانه اطلاعیه‌های بیشتری برای مصرف‌کنندگان از سوی سازمان تنظیم مقررات رادیویی صادر شود.