آماده‌باش به بانک‌های مرکزی

رالف آتکینز فایننشال تایمز رئیس بانک یو بی اس می‌گوید، بانک‌های مرکزی باید بیشتر از قبل به موضوع انتشار شکل دیجیتال ارزهای ملی توجه کنند و این می‌تواند فواید زیادی برای جامعه داشته باشد. آلکس وبر، رئیس پیشین بانک مرکزی آلمان که انتظار می‌رفت روزی به ریاست بانک مرکزی اروپا انتخاب شود تلاش می‌کند نحوه تراکنش‌های شرکت‌ها، بانک‌ها و افراد را دگرگون کند. او در مصاحبه‌ای با روزنامه فایننشال تایمز نسبت به بی‌توجهی مقامات بانک‌های مرکزی به تحولاتی که در حوزه ارزهای دیجیتال در حال رخ دادن است ابراز نگرانی کرده است. او می‌گوید: «در حالی که بانک‌های مرکزی و دولت‌ها اغلب به ریسک‌های این ابزارهای جدید پرداخت توجه می‌کنند، بخش خصوصی به فرصت‌های حاصل از ظهور این ابزارها توجه نشان می‌دهد و معمولا پس از مدتی، بانک‌های مرکزی و نهادهای دولتی مجبور می‌شوند تحت تاثیر اشتیاق بخش خصوصی، به فواید و فرصت‌های پدید آمده توجه نشان دهند.»

به باور او مشکل اصلی درباره ارزهای دیجیتال به ویژه بیت کوین، نوسان شدید قیمت این ارزها نیست، زیرا از یکسو سرمایه‌گذاران شاهد این نوسان هستند و عاقلانه این است که نباید سبد دارایی‌شان را به آن اختصاص دهند و از سوی دیگر ارزش بازار ارزهای دیجیتال در مقایسه با ارزهای دیگر آنچنان کوچک است که نوسان قیمت ارزهای دیجیتال تاثیری بر بازارهای دیگر ندارد.در ماه‌های اخیر همزمان با توجه سرمایه‌گذاران به بیت کوین، بانک‌های مرکزی دیدگاه مشخصی درباره نحوه درست واکنش به این ارزها نداشته‌اند. وبر می‌گوید: «بانک‌های مرکزی نباید نگران پدید آمدن بی‌ثباتی در سیستم‌های مالی باشند زیرا حجم معاملات در این ارزها بسیار ناچیز است. آنچه باید مورد توجه قرار گیرد احتمال استفاده از ارزهای رمزگذاری‌شده و دیجیتال برای مقاصد غیر قانونی نظیر پولشویی و تامین مالی فعالیت‌های تروریستی است. وجود این احتمال بانک‌های مرکزی را وادار می‌کند، هر چه زودتر به تدوین مقررات مربوط به داد و ستد و معامله ارزهای یاد شده و ابزارهای جدید دیگر اقدام کنند.»

موضوع دیگری که درباره آن هم ابهام‌های عمیق وجود دارد ارزهای دیجیتالی است که از سوی بانک‌های مرکزی منتشر خواهد شد. این ارزها شبیه پول نقد قابل جایگزینی هستند، اما برخلاف بیت کوین، دارای پشتوانه قانونی هستند در نتیجه این ارزها دارای ارزشند و ابزاری برای پرداخت در ابعاد گسترده خواهند بود. مشاهده می‌شود که افزایش توجه به ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، نظیر بیت کوین سبب شده موضوعات دیگری مطرح شود و بانک‌های مرکزی بزرگ خود را مجبور ببینند وارد حوزه‌های جدید و غیرسنتی پرداخت شوند.در چین بانک مرکزی این کشور اعلام کرده با استفاده از فناوری بلاک چین (blockchain)، یک ارز دیجیتال را ایجاد خواهد کرد. این برنامه تاثیرات بسیار بزرگ بر بازارهای ارز و سیستم مالی جهان خواهد داشت، زیرا چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است و تصمیم‌های بانک مرکزی این کشور تاثیرات بزرگ بر دیگر بانک‌ها و سیستم مالی جهان خواهد داشت.

همچنین در اروپا بانک سوئدی ریکس بانک، دو ماه پیش گزارشی منتشر کرد که در آن آمده بود، موانعی بر سر راه انتشار ارز دیجیتال e-krona وجود ندارد. البته تا تحقق این برنامه‌ها راهی طولانی در پیش است، اما توجه بانک‌های مرکزی به این موضوع نشان می‌دهد تحولی بزرگ در راه است. البته دیگر بانک‌های مرکزی بسیار محتاطانه عمل کرده‌اند. برخی مقامات در بانک‌های یاد شده اساسا با ایجاد ارزهای جدید و پرداخت‌های نوین نظیر ارزهای دیجیتال متمرکز و تحت نظارت بانک‌های مرکزی موافق نیستند و می‌گویند به‌جای بحث در این زمینه بهتر است به بهبود سیستم‌های کنونی پرداخت توجه شود.

مقامات بانک مرکزی آلمان و بانک مرکزی سوئیس جزو این گروه هستند. رئیس بانک مرکزی سوئیس هنوز متقاعد نشده است که به ارزهای دیجیتال متمرکز یعنی تحت نظارت بانک‌های مرکزی نیاز است. درباره رواج این نوع ارزها نگرانی‌هایی وجود دارد. برای مثال ممکن است در دوران وحشت‌زدگی مردم، مشتری‌ها به سرعت دارایی‌های خود را از حساب‌های معمول بانک خارج کرده و به ارزهای دیجیتال منتقل کنند در نتیجه سیستم مالی دچار بحران می‌شود. مردم آلمان و سوئیس برخلاف مردم سوئد، به پول نقد علاقه فراوان دارند.در سال‌های اخیر ابزارهای جدید پرداخت رواج یافته اما هنوز از سوی طیف‌های مختلف مردم به‌طور کامل مورد پذیرش قرار نگرفته است. به این معنی که حتی در اقتصادهای توسعه‌یافته گسترش پرداخت با ابزارهای موبایل به دلایل مختلف با موانع گوناگون مواجه بوده است. مدیران بسیاری از بانک‌های مرکزی معتقدند ایجاد زمینه‌های لازم برای فراگیر شدن این ابزارها و روش‌ها در اولویت قرار دارد.

اما وبر معتقد است بانک‌های مرکزی نباید تصور کنند ایجاد ارزهای دیجیتال متمرکز با روش‌های سنتی پرداخت و پول نقد، تضاد دارد. زیرا الگوهای پرداخت تکامل پیدا می‌کنند و نسل‌های جوان‌تر تمایل دارند با ابزارهای جدید و دیجیتال نظیر موبایل پرداخت‌های خود را انجام دهند و وابستگی کمتری به بانک‌ها داشته باشند. اگر بانک‌های مرکزی ارزهای دیجیتال را یک فرصت تلقی کنند می‌توانند با تدوین قوانین مناسب زمینه را برای کاهش هزینه‌ها و جذب نسل‌های جوان‌تر فراهم کنند. در کشورها و مناطقی که از لحاظ جغرافیایی وسیع هستند نظیر آفریقا، استفاده از این ابزارها بسیار سودمند‌تر خواهد بود زیرا در این مناطق حمل و نقل پول نفت دشوار و پرهزینه است.نکته مهم دیگر این است که می‌توان ترتیبی داد که ارزهای دیجیتال برخلاف پول نقد، بی‌نام نباشند. در این حالت استفاده‌کننده قابل شناسایی است در نتیجه می‌توان از خرید‌های غیر قانونی جلوگیری کرد البته موضوع امنیت پرداخت اهمیت بالایی دارد. بانک یو‌بی اس در حال اجرای برنامه ارز دیجیتال خاص خود است. این بانک با همکاری بانک‌های کردیت سوئیس و اچ‌اس‌بی‌سی پروژه ایجاد این ارز را دنبال می‌کند.

این ارز از همان فناوری بلاک چین که در بیت کوین استفاده می‌شود بهره خواهد برد و از آن می‌توان برای پرداخت‌های مالی مختلف استفاده کرد. ایده اصلی این است که پشتوانه «سکه‌ها»ی مورد استفاده در تراکنش‌ها، پول نقد در حساب‌های بانک‌های مرکزی است. این سیستم نسبت به سیستم کنونی سریع‌تر و امن‌تر خواهد بود. البته تحقق این برنامه به زمانی طولانی نیازمند است. در حال حاضر سیستم ذخیره و قدرت محاسباتی مورد نیاز برای یک چنین سیستمی در اختیار نیست.آنچه درباره مزایای چنین سیستمی بیان شد می‌تواند در مورد بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز فراهم شود. البته این ارزهای رمزگذاری شده دارای محدودیت‌های خاص خود هستند. برای مثال از آنجا که ارزهای یاد شده تحت نظارت بانک دولتی قرار ندارند، ریسک بیشتری به دارندگان و سرمایه‌گذاران تحمیل می‌کنند.