تعطیلات بی‌ضابطه بحران مدیریت گردشگری

گروه گردشگری، عاطفه نبوی: با افزایش تعداد سفرهای داخلی و رشدی که در سال‌های اخیر هرچند به‌صورت نامنظم و برنامه‌ریزی‌نشده درتعداد این سفرها به وجود آمده، آثار مخرب تمرکز سفرها در ایام و شهرهای مشخص، خود را بیش از پیش به رخ می‌کشد؛ به‌طوری‌که بحث بر سر توزیع زمانی و مکانی سفر در گردشگری داخلی ایران به ضرورتی گریزناپذیر بدل شده است و عدم توجه به آن منجر به اتلاف بی‌رویه زمان مسافران در ترافیک جاده‌ها، ازدحام بی‌رویه، تخریب جبران‌ناپذیر و بی‌بازگشت مقاصد و در نهایت افت شدید کیفیت خدمات خواهد شد. این ضرورت متولیان و فعالان عرصه گردشگری را برای توزیع زمانی و مکانی سفر به تکاپو انداخته است. البته به نظر می‌آید که تمرکز متولیان تا به‌حال بیشتر روی توزیع مکانی سفر بوده و برای توزیع زمانی آن فعالیت خاصی انجام نشده است. افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز و در صورت امکان، انتقال تعطیلات طول هفته به آخر هفته، پیشنهادی است که برای برون‌رفت از بحران عدم مدیریت سفر مطرح می‌شود. به جز این نیز مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در نظر گرفتن تعطیلات زمستانی را مطرح کرد. به‌علاوه اختصاص تعطیلات زمستانه و تابستانه متناسب با آب و هوا و اقلیم هر منطقه نیز می‌تواند هم از ایجاد تراکم و تمرکز در روزهای مشخصی در زمستان جلوگیری و هم با تعطیلی ادارات و آموزش و پرورش در اوج گرما و اوج سرما در هر منطقه جغرافیایی از کشور، در هزینه‌های دولت و مصرف انرژی در این مقاصد صرفه‌جویی کند.

ساماندهی تعطیلات، یک ضرورت است

در همین راستا مرتضی رحمانی موحد، معاون گردشگری کشور، در گفت‌وگویی با «دنیای‌اقتصاد» درباره توزیع زمانی سفر و زمینه‌ها و امکان آن گفت: توزیع زمانی سفر به‌طبع باید با بسته‌های پیشنهادی و معرفی مقاصد جدید سفر همراه باشد؛ یعنی ما زمانی که می‌خواهیم علایق را به سمت یک فصل خاص ببریم، باید همه امکانات را برای آن فصل و در مقصد جدیدی که برای آن فصل معرفی می‌کنیم ایجاد کنیم، تا بازخورد مثبتی ازمعرفی این بسته زمانی و مکانی جدید بگیریم.

وی با تاکید بر لزوم ساماندهی تعطیلات در کشور، اظهار کرد: ما قطعا لازم داریم که تعطیلات کشور را ساماندهی کنیم؛ در این خصوص بحث تعطیلات آخر هفته، تعطیلات دانشجویی و دانش آموزی، تعطیلات زمستانی و... همه باید به موازات هم پیگیری شود. وی افزود: مساله تعطیلات آخر هفته باید در یک چارچوب برنامه‌ریزی مشخص، بررسی شود چراکه این موضوع تنها به معاونت گردشگری مربوط نیست و باید از سوی دولت و دررابطه با تمام نهادها مورد بحث و بررسی قرار گیرد. معاون گردشگری تاکید کرد: مباحث صنفی و سازمانی نیز در این خصوص وجود دارد که باید درنظر گرفته شود.

رحمانی موحد افزود: در این راستا باید هتل‌ها و دیگر کسب‌وکارهای مرتبط را آماده کنیم؛ جذابیت‌ها را فراهم آوریم تا مخاطبان مختلف جذب شوند.

وی بر لزوم همراهی توزیع زمانی و توزیع مکانی سفر تاکید و خاطرنشان کرد: در تعطیلات اخیر (تعطیلات عید فطر) همه تدابیر را برای مدیریت تردد و سفر مسافران، به‌کار گرفتیم اما تعداد سفرها به‌طور غیرمنتظره‌ای زیاد بود به‌گونه‌ای که ما را به فکر انداخت که ستاد هماهنگی خدمات سفر و نهادهای زیرمجموعه آن را بیش از پیش با هم هماهنگ کنیم.

طرح حذف تعطیلات عید نوروز!

جبار کوچکی‌نژاد رئیس فراکسیون گردشگری و میراث فرهنگی مجلس نیز در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر نقبی به گذشته زد و از طرح حذف یک هفته‌ای تعطیلات عید نوروز و انتقال آن به تعطیلات بهمن ماه خبر داد و گفت: با اجرای این طرح قرار بود میزان زیاد تعطیلات عید نوروز در طول سال توزیع شود تا با هجمه سفر در دو هفته ابتدایی سال روبه‌رو نشویم ولی این طرح معطل ماند. اکنون درحال بررسی این موضوع هستیم تا بالاخره به نتیجه برسد. چون گردشگران در ایام تعطیلات عید فطر به مشکلات زیادی برخورد کردند.

وی ادامه داد: اجرای این طرح در اختیار دولت است. اگر در دولت اراده‌ای برای انجام آن وجود نداشته باشد، نیاز است بر حسب وظیفه با طرح‌های یک فوریتی و دو فوریتی دولت را مجبور به اقدام برای اجرای این طرح کرد.

کوچکی‌نژاد از برگزاری جلساتی با مسوولان دستگاه‌های مختلف نیز خبر داد و افزود: باید نشست‌های متعددی با مسوولان دستگاه‌های مختلف برگزار کنیم، به آسیب‌شناسی سفرها بپردازیم و از راهکار بخش خصوصی در زمینه گردشگری برای توزیع سفر استفاده کنیم.

توزیع زمان سفر، طرحی برای اجرا نشدن!

حسن انصاری، مدیرعامل یک هلدینگ گردشگری و فعال این حوزه، در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» توزیع زمانی سفر را برای قاعده‌مند کردن گردشگری در ایران و افزایش امکان کنترل و مدیریت آن از سوی تورها، ضروری دانست و گفت: از آنجایی‌که سفر این روزها به ضرورت زندگی شهری بدل شده است، فراهم آوردن شرایط لازم و قواعد متناسب برای این مهم نیز ضرورت می‌یابد.

وی در ادامه افزود: بی‌قاعده سفر کردن و عدم توزیع متناسب آن شرایط نامساعدی را برای دولت و بخش خصوصی فعال در این حوزه به وجود می‌آورد که به‌رغم تلاش بسیار، امکان مدیریت آن وجود نخواهد داشت؛ برنامه‌های تورها مطابق برنامه‌ریزی پیش نمی‌رود، گردشگران ناراضی خواهند بود و دولت هم به جای هر کاری عملا فقط باید در جاده‌ها و مقاصد به مدیریت بحران بپردازد.

این فعال گردشگری درتوضیح سابقه پرداختن به بحث توزیع زمانی سفر در ایران خاطرنشان کرد: در دهه گذشته و در سال‌های ۸۴-۸۳ با احساس ضرورت در این حوزه، نشست‌هایی تخصصی پیرامون این مساله برگزار شد که خروجی آن تصمیم بر قطعی شدن تعطیلات ۲ روز آخر هفته در همان سال‌ها بود و حتی بیانیه‌ای هم در این راستا صادر شد. وی افزود: از دیگر پیشنهادات این نشست‌ها، تعیین یک هفته تعطیلات در پایان هر ترم برای دانش‌آموزان و فراهم آوردن امکان اعطای مرخصی برای کارمندان در این زمان‌ها بود؛ باز هم در حوزه آموزش و پرورش پیشنهاداتی برای کاهش تعطیلات تابستانی و تقسیم‌شدن آن در طول سال برای دولت محترم ارسال شد که متاسفانه در سال‌های بعد این طرح‌های کارشناسی شده، با وجود آنکه در ابتدا مورد استقبال قرار گرفته بود، اجرایی و از سوی نهاد متولی پیگیری نشد و درنهایت در سال‌های بعد از آن به فراموشی سپرده شد.

انصاری در ادامه آثار مثبت این توزیع را برشمرد و گفت: اجرای این سیاست ضمن کم کردن تقاضا برای مسیرها و در زمان‌های معمول موجبات رونق گردشگری در همه مناطق و توزیع عادلانه‌تر ثروت را پدید می‌آورد. علاوه‌بر این توازن منطقی‌تری را برای رشد گردشگری و بالطبع، رشد پایدار آن فراهم خواهد آورد. وی تاکید کرد: ضمن ایجاد این توازن در مقاصد، شاهد گردشگرانی راضی‌تر و مشتاق‌تر که خدمات مطلوبی دریافت کرده‌اند، خواهیم بود؛ نه مسافرانی که در راه و مقصد به جای تمدد اعصاب، خسته و کلافه شده‌اند.

وی در پایان یادآور شد: از عواید اجرایی شدن یک سیاست صحیح در این حوزه، مجریان و مراکز ارائه خدمات گردشگری هم منتفع خواهند شد چرا که به عنوان مثال در حال حاضر هتل‌ها نیمی از سال را با تراکم و نیم دیگر را با رکود مواجه‌اند که منجر به نارضایتی مشتری در زمان تراکم و خسارت هتلدار در زمان رکود می‌شود. درصورت توزیع زمانی مناسب، هتل در تمام طول سال ضریب اشغال منطقی‌ای خواهد داشت که آن را به قیمت معقولی می‌رساند و منجر به این نمی‌شود که هتلدار برای جبران مافات زمان رکود، به طرز غیرمعمول قیمت خود را افزایش دهد.

مطمئنا هر تصمیمی برای تغییر وضعیت نامناسب کنونی در گرو شناخت دقیق موانع و آسیب‌شناسی وضعیت موجود و احساس ضرورت از سوی دستگاه اجرایی و انتقال آن به قوه قانون‌گذار است. اینکه به‌رغم خواست دولت و فعالان طی چند سال اخیر برای اجرایی شدن همه‌زمانی شدن سفر، هنوز مسافران داخلی، نوروز، عید فطر و تعطیلات خردادماه را در ترافیک جاده‌های شمال می‌مانند نشان از ضعف عمده‌ای در برنامه‌ریزی و اجرا یا حتی توجیه قانون‌گذار برای پرداختن به این بحث دارد. چانه‌زنی بر سر تدوین و اجرای قانونی که مشکل را از نقطه‌ای اساسی‌تر حل می‌کند، مطمئنا راه‌حل منطقی‌تری را پیش روی معاونت گردشگری برای مدیریت سفر-بحران‎هایی مانند تعطیلات عید فطر- می‌گذارد تا به این واسطه امکانات خود را به جای تلاش برای کنترل مشکلات ناشی از این خلأ قانونی، مصروف ارائه خدمات بهتر و نظارت دقیق‌تر و تکمیل ساختارها در مقاصد جدید کنند.