پژوهشگر گردشگری ایران درباره «غفلت سیاستگذار از پیش‌بینی مقاصد مسافرتهای عید» هشدار داد
دماسنجی سفرهای نوروز ۱۴۰۳
برآورد اولیه میزان ورود گردشگر برای تمامی دستگاه‌‌‌ها باید مشخص شود تا امکانات و تسهیلات و مواد غذایی و... برای گردشگران توسط ستاد خدمات سفر هر منطقه مهیا شود
به عبارت دیگر این شوک‌‌‌ها می‌توانند در سه سطح «کشوری»، «منطقه‌‌‌ای» یا «بین‌المللی» و در دسته‌‌‌بندی‌‌‌های قابل پیش‌بینی، غیرقابل پیش‌بینی یا ایجاد شده توسط انسان یا غیره باشند. از این روست که گفته می‌شود صنعت گردشگری یک صنعت مرتبط با تمام ابعاد انسانی و غیرانسانی است و از انواع بحران‌های طبیعی، انسانی و بیولوژیکی آسیب می‌‌‌بیند. اما پرسش این است که آیا بحران‌ها فقط زاییده مسائل برون‌‌‌ساختاری هستند یا می‌توانند در درون ساختار از عدم‌هماهنگی‌‌‌های قبلی و همکاری‌‌‌های اجرایی و به طور کلی عدم‌پیش‌بینی‌‌‌پذیر بودن مقوله گردشگری نیز نشات گیرند.
برای درک بیشتر این مساله بهتر است به دو نمونه از چالش‌‌‌های گردشگری انبوه اشاره کنیم؛ اولین مورد درکاشان (مراسم گلاب‌گیری) زمان نیمه اول اردیبهشت ۱۴۰۱ همزمان با عید سعید فطر و در مورد دوم شاهد ازدحام جمعیت در قشم و استان هرمزگان بودیم. در مورد دوم به دلیل ازدحام در قشم ستاد اجرایی خدمات سفر این جزیره در میانه تعطیلات بیان کرد که به قشم سفر نکنید و عملا اجازه ورود خودرو‌‌‌های غیر‌بومی به قشم داده نشد. واضح است که وقوع کرونا و محدودیت‌های دو‌ساله، کنترل و رفع همه‌گیری کرونا در سال ۱۴۰۱ و عدم‌امکان مسافرت در دوران کرونا، فشار مضاعفی را بر خانوارها برای گردشگری و سفر ایجاد کرده بود، با این حال سوال این است که مسوولان برای این حجم گردشگر آماده بودند؟
هر ساله ستاد مرکزی هماهنگی خدمات سفر در معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و ستادهای استانی و شهرهای مختلف به منظور مقابله با بحران‌های احتمالی تشکیل و همکاری و هماهنگی خوبی در این باره صورت گرفته است؛ طی سال‌های اخیر نیز «شهرهای گردشگری» و «مکمل‌‌‌های این شهرها» به عنوان جاذبه‌‌‌های گردشگری و منابع اقامتی همواره مورد اطلاع‌‌‌رسانی ستاد خدمات سفر در سطح مرکز و استان‌‌‌ها قرار گرفته است که شایسته تقدیر است اما نگاه فعلی بیشتر از آنکه نگاه پیش‌بینی‌‌‌پذیری از قبل داشته باشد، بیشتر نگرش بحرانزدایی دارد. با توجه به نزدیک بودن سال جدید شمسی -عید نوروز ۱۴۰۳ - در نظر گرفتن چند نکته ضروری به نظر می‌‌‌رسد.
طی سال‌های ۱۳۹۷ تاکنون، با اعمال تحریم‌‌‌های ظالمانه اعمال‌شده بر کشور، قدرت خرید خانوارها به شدت کاهش یافته است؛ از طرفی با افزایش قیمت ارز، امکان سفر به خارج از کشور برای بسیاری از ایرانی‌‌‌ها محدود شده است به طوری که گردشگران ایرانی ترکیه از ۷ میلیون به ۳ میلیون نفر کاهش یافته است؛ بنابراین در این شرایط ایران‌گردی با خودرو (با توجه به ضعف ناوگان اتوبوسی و محدودیت‌های ریلی و هوایی) جایگزین بسیاری از سفرهای خارجی شده است؛ بنابراین امکان ایجاد ازدحام و سفرهای انبوه در ایام تعطیلات نوروز بیش از پیش وجود دارد.
برخلاف پیش‌بینی کارشناسان از جمله رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی و سازمان هواشناسی کشور در شهریور ۱۴۰۲، مبنی بر بارش بیشتر از نرمال در پاییز، نه‌تنها بارش بارانی در حدود سال‌های قبل رخ نداده بلکه ذخیره سدهای کشور نیز کاهش یافته است؛ مواردی مانند تغییر مدل‌‌‌های هواشناسی و الگوهای بارش ناشی از اثرات تغییر اقلیم، دلیل عمده آن است تا جایی که کارشناسان هواشناسی، امکان سفر به استان‌‌‌های غربی کشور در ایام پیک نوروز را دور از انتظار ندانسته‌‌‌اند.
از حالا به فکر سفرهای نوروزی باشیم
پیش‌بینی‌‌‌پذیر کردن شرایط و موقعیت‌‌‌ها با توجه به محدودیت‌ها و استفاده بهینه از منابع گردشگری می‌تواند آن چیزی را که در سنوات گذشته رخ داده کمتر کند. با توجه به موارد فوق، پیشنهاد می‌شود وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به‌جای نگاه بحرانزدایی، نگاه پیش‌بینی‌‌‌پذیری و پیشگیرانه به منظور جلوگیری از موارد یادشده داشته باشد. به این منظور مشخص کردن مسیرهای گردشگری با تاکید بر مسیرهای گردشگری جدید (با توجه به گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی) و همچنین تبیین جاذبه‌‌‌ها و منابع گردشگری می‌تواند در تصمیم‌‌‌سازی گردشگران موثر واقع شود؛ این‌کار باعث می‌شود علاوه بر «نظم در سفر و تجربه لذت گردشگری»، «سیستم رزرواسیون اقامتگاه‌‌‌های مجاز»، از قبل به عنوان دماسنج میزان ورود گردشگر برای تمامی دستگاه‌‌‌ها مشخص شود تا امکانات و تسهیلات و مواد غذایی و... مناسب برای گردشگران توسط ستاد خدمات سفر هر منطقه مهیا شود. بخش گردشگری نیز با توجه به فصل پیک خود، می‌تواند منافع مالی برای مقابله با دوره‌های سخت و سنگین نبود گردشگر را فراهم کند. بر این اساس باید برای تعیین مسیرهای گردشگری مواردی مانند جاذبه‌‌‌ها یا منابع گردشگری، مراکز اقامتی مجاز، مسافت تا مبدأ، پیش‌بینی آب و هوا اعم از دما، میزان بارندگی، رطوبت و...، تعیین برنامه سفر چند‌روزه برای تمام مسیرهای گردشگری تعیین شده با توجه به موارد فوق و... مشخص شوند.
این موارد می‌تواند علاوه بر معرفی مکان‌‌‌ها و جاذبه‌‌‌های جدید برای گردشگران، توازن منطقه‌‌‌ای سفر را به همراه داشته باشد تا هم گردشگران و هم ارائه‌‌‌دهندگان خدمات گردشگری به عنوان ذی‌نفعان بتوانند بیشترین درآمد را به دست آوردند.
