نقشه‌راه استفاده از ابزار اختیار معامله
طی چندماه اخیر رشد قیمت شرکت‌های بزرگ بورسی با توجه به وضعیت رکودی بازارهای جهانی و قیمت‌گذاری دستوری با مشکلات و موانعی همراه‌شده و از همین‌رو، در ماه‌های گذشته بازدهی شاخص‌کل از بازدهی شاخص هم‌‌‌‌‌‌‌وزن پایین‌تر بوده‌است. کارشناسان بازار سرمایه بر این عقیده‌‌‌‌‌‌‌اند، شرکت‌های بزرگ نیز پتانسیل آن را دارند تا طی سال‌آینده جاماندگی خود را از سایر نمادهای بورسی، جبران کنند، پس این امر می‌تواند فرصت خوبی را پیشروی سهامداران سهام شاخص‌‌‌‌‌‌‌ساز بگذارد، زیرا عمده نمادهایی که روی آنها ابزار مشتقه یا اختیار معامله تعریف شده‌است، جزو نمادهای بزرگ و شاخص‌‌‌‌‌‌‌ساز بازار به‌حساب می‌آیند، به‌همین‌دلیل می‌توان روی بازدهی ابزارهای مشتقه و رونق آنها نیز حساب دیگری باز کرد، بدین‌‌نحو که در رشد‌‌‌‌‌‌‌ها بازدهی بالاتری نسبت به شاخص کسب کرد و در ریزش‌‌‌‌‌‌‌ها نیز با پوشش‌ریسک به وسیله این ابزارها، زیان کمتری تحمل کرد و در مجموع بازدهی بسیار بالاتری نسبت به شاخص‌کل به‌دست آورد. با توجه به حواشی به‌وجودآمده در بازار خودرو و با درنظر گرفتن اینکه خودرویی‌‌‌‌‌‌‌ها تعیین‌‌‌‌‌‌‌کننده مسیر حرکتی بازار هستند و نمی‌توان تاثیر آنها را در تعیین روند سایر سهام نادیده گرفت، این صنعت در کانون توجهات قرار گرفته‌است، لذا با وجود اینکه اکثر تحلیلگران سهام خودرویی را درحال‌حاضر در رده سهام بنیادی نمی‌دانند، اما پیش‌بینی از آینده نسبتا خوبی که پیشروی آنها به واسطه عرضه در بورس‌کالا قرار گرفته، موجب‌شده‌است این صنعت بخشی از پرتفوی فعالان بازار را تشکیل دهد.
در این شرایط، با توجه به حجم بالای معاملات روزانه و اهرم بالای این قراردادها، تخصیص بخشی از پرتفوی به اختیارهای معامله دو نماد خودرو و خساپا به‌جای خرید سهام این دو نماد منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد، چراکه در صورت تحقق سناریوی رشد قیمت، اختیار معامله‌های این دو نماد می‌تواند سودآوری پرتفوی را به‌شدت افزایش دهد. به‌عنوان مثال در رشد قیمت نماد ایران‌خودرو طی چند ماه اخیر از ۱۸۰۰ریال به ۳۵۰۰ریال (حدود دو‌برابر)، نماد ضخود۱۲۰۵ که پرمعامله‌ترین اختیار معامله نماد خودرو است از ۸۰ریال تا ۱۶۰۰ریال (بیست برابر) افزایش یافت. البته باید دقت کرد که اهرم همانقدر که سودآوری پرتفوی را چندبرابر می‌کند از طرف دیگر می‌تواند موجب زیان چند برابری فعالان این بازار شود، از این‌رو بهتر است، به‌جای خرید نمادهای خودرویی، حداکثر بیست‌درصد سرمایه‌‌‌‌‌‌‌ای که برای خرید درنظر گرفته می‌شود را به قراردادهای آپشن آن شرکت‌ها اختصاص داد. همچنین برای کنترل ریسک، می‌توان به پارامتر دلتای قرارداد اختیار معامله دقت کرد. دلتا نشان می‌دهد که چقدر احتمال دارد قیمت سهام به قیمت اعمال رسیده و آن قرارداد اعمال شود. هرقدر دلتا کم‌‌‌‌‌‌‌تر باشد، ریسک قرارداد بیشتر می‌شود. ریسک دیگری که در این بازار همچنان فعالان را تهدید می‌کند، امکان بسته‌شدن نماد به مدت طولانی است.
یکی دیگر از فرصت‌هایی که طی هفته‌های گذشته پیشروی فعالان حرفهای بازار قرار داشت امکان سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا است. افراد حرفه‌‌‌‌‌‌‌ای‌تر می‌توانند با معامله روی بازار آتی طلا یا بازار اختیار روی آتی طلا با اهرم‌هایی بسیار بالا، بازدهی دلاری با اهرم کسب کنند. شرکت‌های فولادی نیز با شروع زمستان، محصولات خود را با نرخ بالاتری در بورس‌کالا به‌فروش رساندند؛ از این‌رو پیش‌بینی می‌شود این صنعت نیز در پایان سال‌جاری، گزارش‌های خوبی را به‌ثبت برساند و در صورتی‌که درگیر قیمت‌گذاری دستوری نشوند، سال‌آینده نیز به‌مراتب وضعیت بهتری خواهند داشت. همچنین همین شرایط را می‌توان برای پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها و پالایشی‌‌‌‌‌‌‌ها متصور شد.
آپشن‌‌‌‌‌‌‌ها این خاصیت را دارند تا در روزهای رونق بازار، بسیار بیشتر از ارزش ذاتی و در روزهای منفی نیز بسیار پایین‌تر از ارزش ذاتی معامله شوند. لذا اگر سهم بنیادی در پرتفوی معامله‌گران وجود دارد، با توجه به اینکه در این صنایع قراردادهای اختیار معامله فعال کمتری وجود دارد و امکان معامله در حجم‌های بالا همیشه فراهم نیست، می‌توان‌بخشی از سرمایه موجود در این سهام را در روزهای منفی، با آپشنهای همان سهام جایگزین کرد. برای مثال می‌توان از قراردادهای اختیار معاملات نماد شبندر و شپنا و فولاد و فملی استفاده کرد. همچنین با توجه به تحولات اخیر، نیم‌نگاهی به آپشنهای نمادهای بانکی مانند ملت، صادرات و تجارت نیز می‌تواند برای علاقه‌مندان این حوزه جذاب باشد.
یکی دیگر از قابلیت‌‌‌‌‌‌‌های بازار آپشن، امکان سرمایه‌گذاری با اهرم در صندوق‌هاست. این موضوع برای کسانی که فرصت تحلیل دقیق‌تر ندارند ولی کلیت بازار را صعودی می‌دانند فوق‌العاده جذاب خواهد بود. در این میان استفاده از اختیار معاملات روی صندوق اهرم به‌خاطر خاصیت اهرمی خود نماد می‌تواند ابزار جالبی برای نوسان‌گیری باشد. در کنار آن صندوق‌هایی مانند «سلام فارابی» و «سرو» نیز عملکرد خوبی در روزهای مثبت به جا گذاشته‌اند. توصیه‌ای که در شرایط فعلی می‌توان داشت، این است که به‌جای درگیر‌کردن کل سرمایه در بورس، بخشی از سرمایه مثلا ۱۰درصد را با توجه به همان نکات قسمت قبل (روزهای منفی و توجه به زمان سررسید) به خرید اختیار نمادهای شاخصی اختصاص دهیم. همچنین این فرصت برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران حرفهای وجود دارد تا با ریزش شاخص، اقدام به خالی فروش روی اختیارهای این نمادها کنند، چراکه این بازار برخلاف بورس، دوطرفه بوده و فرصت‌های خوبی را برای فعالان ایجاد می‌کند. البته قبل از انجام این کار با کارگزار خود مشورت کنید.
در کنار همه سناریوهای خوشبینانه، لازم به ذکر است که اگر همه‌چیز برعکس پیش رود و نماگر بازار سهام نتواند خود را به سطوح بالاتر برساند، بازار اختیار معامله واکنش بسیار شدیدی به این موضوع نشان خواهد داد و حتی امکان صفر‌شدن قیمت نمادهای اختیار وجود داد، به‌همین‌دلیل عدم‌توجه به مدیریت سرمایه و اختصاص بیش از بیست‌درصد کل سبد به اختیارها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. همچنین توجه به آموزش قبل از ورود به این بازار و استفاده از این ابزارهای جذاب ضروری است.
