عصر جدید
صنعت دام و طیورداری چه چشماندازی دارد؟
آماده‌سازی فضای رقابت سالم؛ لازمه توسعه
ایجاد رقابت سالم بین کارخانه‌های مکمل، کنسانتره و خوراک دام، طیور و آبزیان و ترویج و فرهنگ‌سازی مصرف خوراک آماده دام و آزمایش واکنش بازار نسبت به محصولات جدید کارخانه‌های خوراک دام به‌خصوص روش‌ها و محصولاتی که باعث کاهش قیمت تمام‌شده محصولات پروتئینی همچون شیر، گوشت و تخم‌مرغ می‌شود از موضوعاتی است که در سال‌های گذشته پیگیری شده و همچنان با جدیت دنبال خواهد شد. ارتقای انگیزه و روحیه بیش از ۴۰۰ هزار نفر از کارکنان شاغل در صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان و خریداران و مشتریان جاری از اهداف فعالان این حوزه است. یکی از راه‌های آشنایی با نیروهای علاقه‌مند و توانمند برای استخدام آنها در صنایع خوراک دام و همچنین ایجاد ارتباط با مشتریان بالقوه از طریق برگزاری نمایشگاه‌ها رخ می‌دهد که ما در سال‌های گذشته این امر را هر زمان که امکان داشتیم با جدیت دنبال کردیم. جذب سرمایه‌گذاری خارجی از طریق نشان دادن امتیازهای خاص برای آنها نیز از مهم‌ترین اقدامات ما برای تحول رو به رشد این حوزه است. همچنین می‌توانم اشاره کنم گردآوری اطلاعات مربوط به رقبای خارجی و همچنین مبادله اطلاعات گوناگون تجاری، صنعتی و علمی در زمان برگزاری نمایشگاه یا دیدارهای دوجانبه و چندجانبه با فعالان دیگر کشورها از موضوعات مهم دیگری است که فعالان صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران همواره پیگیر آن بوده و هستند.
توجه به نیاز دامداران و مرغداران
اگر برای فعالان حوزه صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران بسترها فراهم شود توانایی ارائه بالاترین بهره‌وری را خواهند داشت. به‌طور مثال باید همواره به ایجاد زمینه و فرصت مناسب برای تامین نیازهای دامداران و مرغداران همت گماشت. از سوی دیگر باید با دریافت راه‌حل‌ها از کارشناسان و سیاستگذاران اقتصادی و همچنین کسب اطلاعات، ایده‌ها و پیشنهاد‌ها از پرورش‌دهندگان و محققان و اهالی دانشگاه در مورد کاربردهای جدید محصولات تولیدی این صنعت را به‌روز کرد. البته تقویت پیوندهای بازرگانی با نمایندگان فروش و توزیع کارخانه‌های خوراک در کشور از دیگر اهداف انجمن مربوطه و فعالان این حوزه بوده است.
سهم از صادرات غیرنفتی
صنایع کشاورزی یکی از بخش‌های بالقوه‌ای است که می‌تواند سهم مناسبی از صادرات غیرنفتی کشور را پوشش دهد، در این میان صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان با عنایت به موقعیت ژئوپولیتیک کشور و بهره‌برداری از تکنولوژی نسل سوم و سرمایه‌گذاری سنگین در سنوات اخیر واجد دانش و بهره‌وری مناسب جهت تبدیل شدن به هاب منطقه و توسعه صادرات و تقویت ارزآوری است. این توان ارزآوری به راحتی می‌تواند ارز مورد نیاز بخشی از مواد اولیه واحدهای تولیدی به ویژه واردات ۴۰۰ میلیون‌دلاری ویتامین‌ها و ریزمغذی‌های دیگر را تامین کند. ضمن اینکه تجربه و بررسی‌های ما نشان می‌دهد محصولاتی همچون کنسانتره، پرمیکس، انواع مکمل‌های ویتامینه و مینراله، مواد افزودنی و... کالاهایی هستند که امکان رقابت آن در بازارهای منطقه‌ای و کشورهای همسایه از منظر کیفیت و قیمت وجود دارد.
هوش مصنوعی و صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان ایران
نمی‌توان ادعا کرد که صنعت مدرنی شکل گرفته اما از امکانات هوش مصنوعی در آن استفاده نشده است. کارخانه‌های خوراک دام می‌توانند با استفاده از هوش مصنوعی تولید خود را با پارامترهای تعریف‌شده مشتریان مانند موجودی خوراک دام، نرخ مصرف خوراک و الزامات فرمو‌ل‌نویسی آنها تنظیم کنند و تولید خود را در زمان مناسب افزایش دهند.
هوش مصنوعی همچنین می‌تواند مسیر تحویل خوراک دام را با استفاده از اطلاعاتی مانند شرایط جاده و ترافیک، آب‌وهوا و پروتکل‌های امنیت زیستی خاص مشتری کنترل کند. کارخانه‌ها با استفاده از هوش مصنوعی می‌توانند از مواد اولیه تا فروش و تحویل به مشتری را زیر نظر بگیرند و نقایص محصول و اختلالات زنجیره تامین را ارزیابی کرده و ریسک را کاهش دهند. اما بزرگ‌ترین خدمت هوش مصنوعی به صنعت خوراک دام «پیش‌بینی نیاز مشتری» خواهد بود. چرا که اغلب مشتریان در سفارش میزان دقیق خوراک دام مورد نیازشان ناتوان هستند.
پاسخ به یک سوال: پرورش طیور گوشتی به‌صرفه‌تر است یا طیور تخم‌گذار؟
یکی از نکاتی که می‌تواند به سرمایه‌گذار حوزه صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان تولیدکننده کمک کند پاسخ به این پرسش است که پرورش طیور گوشتی به‌صرفه‌تر است یا طیور تخم‌گذار؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت؛ سرمایه‌گذار باید مولفه‌های مختلف را در نظر بگیرد تا بین پرورش طیور گوشتی و تخم‌گذار یکی را انتخاب کند.
1- رسیدن به مرحله عرضه
جوجه‌های گوشتی ظرف پنج تا شش هفته آماده عرضه به بازار می‌شوند اما مرغ‌های تخم‌گذار نیازی به رشد سریع ندارند و عرضه تخم‌مرغ آنها به بازار مدت زمان زیادی لازم دارد.
2- بازاریابی
بازاریابی طیور گوشتی دشوارتر است. چرا که آنها ظرف پنج تا شش هفته باید به دست مشتری برسند تا تولیدکننده مجبور به تغذیه بیش از حد آنها نشود. اما تخم‌مرغ را می‌تواند دو تا سه هفته پس از تخم‌گذاری به بازار عرضه کند.
3- واکسن و دارو
کوتاه بودن مدت زمان پرورش طیور گوشتی باعث می‌شود هزینه واکسن و داروی آنها نسبت به مرغ‌های تخم‌گذار بسیار کمتر باشد.
4- مهارت پرسنل
یک کارگر مبتدی می‌تواند به راحتی جوجه‌های گوشتی را با حداقل تلفات پرورش دهد اما پرورش مرغ تخم‌گذار نیاز به مهارت و تجربه زیادی دارد.
5- هزینه راه‌اندازی و سوددهی
هزینه راه‌اندازی تجهیزات پرورش مرغ تخم‌گذار از مرغ گوشتی بیشتر است. همچنین تا مرحله عرضه تخم‌مرغ به بازار یعنی 18 تا 20 هفته هیچ سودی نصیب تولیدکننده نخواهد شد.
6- درآمد بلندمدت
طیور تخم‌گذار را در پایان عمر تخم‌گذاری می‌توان برای مصارف صنعتی به بازار عرضه کرد. اما در مورد طیور گوشتی سود جانبی وجود ندارد.
نتیجه‌گیری
پرورش طیور گوشتی و تخم‌گذار هر دو تجارت‌های پرسودی هستند. تولیدکننده باید با توجه به عوامل ذکرشده و در نظر گرفتن مزایا و معایب، نوع تولید خود را انتخاب کند.
پنج چالش صنعت غذایی در سال 2023
صنایع حوزه دام و طیور رابطه مستقیمی با صنعت غذایی دارد. از آنجا که ایران یکی از صادرکنندگان این حوزه به بازار بین‌المللی است؛ یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در این روزها به آن توجه کنیم چالش‌های صنعت غذایی در سال جاری میلادی است.
1- کمبود نیروی کار: بازار نیروی کار در صنعت غلات را دچار محدودیت است. این موضوع نه‌تنها به دلیل کمبود نیروی کار است، بلکه نیروی کار در دسترس نیز اغلب تجربه کمی دارند یا اصلاً تجربه ندارند و نسبت به نسل‌های گذشته نیاز به حضور و آموزش بیشتری دارند.
2- نیاز به اتوماسیون: کاهش نیروی کار نیاز به ارتقای اتوماسیون را افزایش داده است. این در حالی است که بسیاری از تولیدکنندگان غلات با تجهیزات قدیمی و زیرساخت‌های محدود کار می‌کنند.
3- مشکلات حمل‌ونقل: صنعت غلات جهان با مشکلات مختلف در بخش حمل‌ونقل از جمله ازدحام در بنادر، کمبود راننده و کامیون و همچنین خدمات ریلی ضعیف روبه‌رو است.
4- مشکلات صادرات: صنعت کشاورزی باید در مذاکرات تجاری بین‌المللی حضور بیشتری داشته باشد. این صنعت به سیستم جریان صادرات بدون وقفه نیاز دارد که در حال حاضر با بحران‌های مختلف این موضوع با مشکل روبه‌رو شده است.
5- عدم قطعیت بزرگ‌ترین چالش برای صنعتی مانند کشاورزی است. این صنعت همواره تحت تاثیر عوامل غیرقابل پیش‌بینی از جمله حوادث طبیعی، سیاست و روابط بین‌الملل است.
راهکار کاهش تاثیرات آبوهوایی ناشی از دامپروری
نمی‌شود در دنیای امروز زندگی کرد و به تغییرات آبوهوایی بی‌توجه بود. تا همین چند سال پیش هر سال فقط در چند مقاله علمی به موضوع «گرمایش زمین» و نقش انسان مدرن در به‌وجود آمدن و شتاب دادن به آن پرداخته می‌شد. برای بسیاری از مردم و حتی سیاستمداران و سیاستگذاران، موضوع ذوب شدن قطب شمال، سیل‌ها، زلزله‌ها، خشکسالی‌ها و... بسیار تخیلی‌تر از آن به نظر می‌رسید که جدی گرفته شود ولی در چند سال گذشته، آمار و تحقیقات به روشنی نشان داده‌اند که انسان مدرن با تولید گازهای گلخانه‌ای بیشتر در جو، زمین را گرم‌تر و گرم‌تر کرده و ساکنان زمین و از جمله خودش را در معرض نابودی قرار داده است. دانشمندان حتی برخی از بلایای طبیعی زمان حاضر مانند سیل‌ها، زلزله‌ها و آتش‌سوزی‌ها را نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم گرمایش زمین می‌دانند. امروز همه می‌دانیم زنگ خطر به صدا درآمده است. سیاستمداران و دولت‌ها باید کاری کنند یا تظاهر کنند که دارند کاری می‌کنند. برای همین است که هر سال کنفرانس‌های بین‌المللی بیشتری در زمینه کاهش اثر گرمایش زمین برگزار می‌شود. بیشترین تمرکز این کنفرانس‌ها بر روی جایگزین کردن سوخت‌های فسیلی با انرژی بازگشت‌پذیر مانند انرژی خورشیدی، بادی و... است، که البته موضوع بسیار مهمی است و پرداختن به آن لازم و ضروری است، ولی آنچه باعث نگرانی است این است که سیاستمداران و دولت‌ها چشم خود را بر روی مسائل مهم دیگر که حتی اولویت بیشتری نسبت به سوخت‌های فسیلی دارند، بسته‌اند و آن اینکه صنایع ذکرشده از چند طریق به گرمایش زمین شتاب بیشتری می‌دهند؟
سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) سه راهبرد برای کاهش تغییرات آبوهوایی ناشی از پرورش دام را این‌گونه معرفی کرده است:
1- بهبود کارایی و بهره‌وری در تولید
2- ادغام نشخوارکنندگان در اقتصاد زیستی چرخشی
3- بهبود مدیریت چرا برای افزایش محتوای کربن آلی خاک به ویژه در مراتع
دامداری دقیق چیست؟
یکی از موضوعات مهم دیگری که در صنعت نوین دام و طیور باید به آن توجه کرد دامداری دقیق است. این روش موجب توسعه و بالا رفتن کارایی می‌شود. پرورش دقیق دام، طیور و آبزیان به معنی مدیریت تولید مبتنی بر مشاهده، اندازه‌گیری و پاسخ به نیازهای درونی و بیرونی مزارع است. توجه به سلامت و رفاه دام، نظارت بر استفاده از منابع، بهره‌وری خوراک دام و اندازه‌گیری ردپای کربن و میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای از جمله ویژگی‌های دامداری دقیق است. همچنین امکان جمع‌آوری و اشتراک داده‌ها در دامداری دقیق وجود دارد. این کار می‌تواند توانایی تولیدکننده را در تشخیص و درمان بیماری‌های دامی پیش از شیوع و به خطر افتادن جان صدها دام و معیشت ده‌ها نفر بهبود بخشد. فناوری‌های جدید همچنین به تولیدکننده این امکان را می‌دهد که به‌طور موثر از خوراک دام و سایر منابع برای جلوگیری از اتلاف هزینه و محدود کردن ردپای کربن استفاده کند.
حسگرهای تشخیص لنگش در گاو، میکروفون‌های نظارت بر سلامت تنفسی و دوربین‌های نظارت بر انگل‌ها در پرورش آبزیان از جمله فناوری‌های در دسترس هستند.
باید توجه داشت که دسترسی کشاورزان به اینترنت پرسرعت نیاز اولیه گسترش دامداری دقیق است.
