نگاهی به پتانسیل های معدن در قزوین

مهندس مهرداد شکوهی رازی

عضوهیات نمایندگان اتاق قزوین ورئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق قزوین

مزیت عمده معدنی استان قزوین در بهره‌برداری و استخراج سنگ سیلیس، خاک‌های صنعتی، آهک و شن و ماسه است.در حال حاضر تعداد بنگاه‌های اقتصادی فعال استان قزوین در زمینه استخراج و بهره‌برداری معدن ۸۷ بنگاه است. البته تعداد معادن استان ۱۸۲ عدد است که تعدادی از آنها نیمه فعال اند. بزرگ‌ترین معادن استان قزوین متعلق به شرکت‌های استخراج و مواد اولیه شیشه و ابهر سیلیس‌است و دیگر معادن مهم استان شامل سیلیس کیسه جین، سیلیس طهماسب آباد و دولومیت آسیان، سرب و روی زه آباد و سرب و روی لک، مس طارم و معادن آهک و شن و ماسه است. در همین حال صنایع معدنی استان که در بخش‌های فرآوری مواد معدنی و صنایع معدنی فعال اند، حدود ۱۰۰۰ واحد هستند.

همچنین کارخانه های فرآوری مواد معدنی عمدتا در زمینه فرآوری سیلیس، خاک صنعتی، آهک، شن و ماسه، گچ، سرب و روی و مس فعالیت دارند که شامل کارخانه های استخراج و فرآوری مواد اولیه شیشه، کانساز نسوز رازی، ابهر سیلیس، سیلیس البرز، کاشی آپادانا سرام، البرز، الوند و... ، کارخانه کربنات البرز و چند کارگاه فرآوری آهک، گچ، سرب و روی است که این واحد‌ها بخشی از نیاز‌ کارخانه های شیشه ( شیشه‌های تخت، دارویی و بسته بندی) و ریخته گری، کاشی و سرامیک، بتن سبک،مرغداری‌ها و صنایع لعاب کشور را مرتفع می‌کنند. کارخانه‌های شیشه قزوین، شیشه فلوت فارسجین، شیشه فلوت لیا، شیشه بسته بندی و دارویی رازی، مفید شیشه، نفیس شیشه و دارو شیشه در زمینه تولید شیشه‌های جام ساختمانی، اتومبیل، ظروف و بسته بندی، شیشه‌های دارویی و آمپول‌ها از بزرگ‌ترین کارخانه‌های صنایع معدنی سیلیسی و شیشه‌ای کشورند. بیش از ۳۰ درصد شیشه و بیش از ۹۵ درصد پوکه‌های آمپول ایران در استان قزوین تولید می شود و تنها تولید‌کننده مقره‌های شیشه‌ای و لوله پیشرفته آمپول کشور است. کارخانه های درجه اول تولید شیشه‌های دارویی و ویال نیز در این استان مستقرند.

بیش از ۱۰ درصد تولید کاشی ایران با ۱۰ کارخانه تولید کاشی، ۲۰۰واحد صنعتی ریخته گری، ۲۰۰ واحد تولید آجر، ۵۰ واحد تولید شن و ماسه کوهی و دو واحد تولید کنسانتره سرب و روی زه آباد و لک با تولید حدود ۵هزار تن کنسانتره در سال در این استان قرار دارد. کارخانه های تولید شمش مس استان ( طارم) با تولید اسمی ۱۰هزار تن در سال نیز بالای ۸۰درصد پیشرفت فیزیکی داشته است که با راه‌اندازی نهایی آن تحول بزرگی در صنایع معدنی استان رخ خواهد داد. سنگ آهک نیز یکی از تولیدات عمده و استراتژیک استان است و کارخانه های بزرگ تولید پودر‌های میکرونیزه، کربنات البرز و تعدادی کارگاه و کوره آهک در منطقه فعال اند. با این اوصاف، توسعه و نصب و راه‌اندازی ماشین‌آلات پیشرفته و کوره‌های بزرگ تولید پودرآهک و میکرونیزه در استان با توجه به تمرکز بالای ذخایر آهکی باکیفیت بالا، اجتناب‌ناپذیر است. به‌علاوه نقش این معادن در تولید مصالح جاده‌سازی و مواد اولیه آسفالت بسیار با ارزش است و در صورت رونق بخش مسکن و خودرو‌سازی و نیز رفع موانع تولید و صادرات، توسعه فعالیت بنگاه‌های معدنی و صنایع معدنی وابسته استان چشمگیر خواهد بود.

از آنجا که این استان شاهراه اصلی استان‌های مرکزی، غرب و شمال کشور است، صنایع معدنی آن نقش برجسته‌ای در تامین شیشه، کاشی و سرامیک، سیمان و آهک استان‌های مجاور و کشور دارند که نقش این استان را بسیار برجسته و حائز اهمیت کرده است. متاسفانه استان قزوین فاقد پتانسیل ذخیره آهن مرغوب است و تنها یک معدن فعال در منطقه الموت با استخراج ۲۰ هزار تن آهن در سال فعال است. کارخانه‌های تولید فولاد در استان به علت نداشتن صنایع ذوب، بیشتر در زمینه تولید انواع میلگرد، ورق‌ و مقاطع فولادی فعالیت دارند و یک کارخانه نیز در تولید پروفیل مقاطع آلومینیمی فعال است. به‌رغم فقدان صنایع ذوب و ذخایر سنگ آهن، تعداد و ظرفیت تولید فولاد استان بسیار بالاست که عمده آنها کارخانه‌های فولاد هفت الماس، البرز، قزوین و فولاد امام رضا در خرمدشت هستند و سالانه بیش از سه میلیون تن ورق، میلگرد و مقاطع فولادی تولید می‌کنند. سرانجام باید از ذخایر عظیم آلونیت (سولفات مضاعف آلومینیم، سدیم، پتاسیم) در استان یاد کرد که درصورت بهره‌برداری از آن، استان قزوین تبدیل به قطب تولید مواد اولیه تولید آلومینیم در کشور خواهد شد. این ذخایر با وجود شناسایی چهل ساله هنوز به‌طورجدی برای تولید مواد اولیه آلومینیم مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند.

نگاهی به پتانسیل های معدن در قزوین