فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشاورزی و دامپروری

حسین محمدی

دکترای اقتصاد و بازاریابی و عضو هیأت علمی دانشگاه فردوسی مشهد

ایران کشوری است که مزیت‏های نسبی فراوانی در بخش کشاورزی و دامپروری و صنایع مرتبط دارد؛ کسب مقام‎های برتر در تولید و صادرات محصولات بخش کشاورزی و دامپروری از جمله زعفران، پسته، برخی مرکبات، برخی محصولات زراعی و دامی و نظایر آن فرصت‎های زیادی برای سرمایه‌گذاری در بخش‎های مرتبط با کشاورزی در ایران ایجاد کرده است.

　

استان خراسان رضوی و به تبع آن شهرستان‎های آن نیز دارای فرصت‎های زیادی در بخش کشاورزی و دامی برای سرمایه‎گذاری هستند که کمتر در بخش‎های صنعت می‌توان آن‎ها را پیدا کرد؛ در زمینه فرصت‎های سرمایه‏گذاری در بخش کشاورزی دو نکته مهم وجود دارد که باید حتما در نظر داشت؛ اول مربوط به بهره‏وری است که ترکیب کارایی و اثر بخشی است و سرمایه‎گذار باید به بهره‎وری سرمایه‏گذاری توجه فراوانی داشته باشد. در مقایسه با سایر کشورهای تولیدکننده، بخش کشاورزی در ایران به دلایل مختلفی از جمله ساختار سنتی تولید، کمبود ماشین‌آلات مناسب، هزینه تولید بالا در واحد سطح، مشکلاتی نظیر کمبود آب، کمبود تحقیقات کاربردی در تولید و نظایر آن دارای بهره‎وری نسبتا پایینی است که یکی از اقدامات مهم در این زمینه می‎تواند بالابردن بهره‎وری تولید به شکلی سازگار با محیط زیست باشد که قابلیت‎های فراوانی در این حوزه در بخش کشاورزی وجود دارد؛ به عنوان مثال بالا بردن عملکرد تولید در واحد سطح بدون آسیب به محیط زیست، توسعه کشت‎های گلخانه‎ای، اصلاح الگوی کاشت و نظایر آن می‌تواند فرصت‎های خوبی برای سرمایه‎گذاران این بخش به وجود آورد. نکته دوم مربوط به مشکلات بازار و بازاریابی محصولات کشاورزی و دامی است که اگر اهمیت آن از بخش تولید بیشتر نباشد، قطعا اهمیت کمتر نخواهد بود.

حتی اگر تولید به خوبی و با بهره‎وری مناسب صورت گیرد ولی بازار مناسب برای تولیدات وجود نداشته باشد و یا از ابزارهای بازاریابی مناسب برای بازاریابی و بازاررسانی تولیدات بخش کشاورزی و دامی استفاده نشود، تولیدکننده سود چندانی از تولید نبرده و در اکثر اوقات با زیان عمده‏ای نیز روبه‌رو خواهد شد. از این رو نکته مهمی که باید حتی قبل از تولید به آن توجه داشت، داشتن استراتژی‎های مناسب بازاریابی برای محصولاتی است که قصد تولید آن‎ها وجود دارد؛ در بحث ابزارهای بازاریابی نیز توجه به عوامل و یا آمیخته‎های بازاریابی یا ۴p از جمله محصول، قیمت، مکان و ترفیع محصولات اهمیت قابل ملاحظه‎ای دارد. در بحث محصول، توجه به فاکتورهایی از جمله کمیت محصول، کیفیت آن، تنوع محصول، برند یا نام تجاری محصول و نظایر آن اهمیت قابل توجهی دارد؛ یکی از مهم‎ترین مشکلاتی که تولیدات کشاورزی ایران با آن مواجه است، عدم توجه به این فاکتور مهم یعنی ابزار محصول است؛ در بخش کشاورزی ایران، تولیدات عمدتا فاقد تنوع بوده و حتی یک برند مناسب و شناخته شده برای تولیدات در بازار وجود ندارد از این رو یکی از اقدامات مهمی که می‎توان انجام داد، تلاش برای ثبت برندهای محلی، منطقه‎ای، ملی و بین المللی است که دارای کیفیت مناسب، بسته‌بندی خوب، تنوع محصول و تبلیغات مناسب برای شناخته شدن باشد.

در زمینه قیمت نیز اقدامات زیادی می‎توان انجام داد از جمله استفاده از شیوه قیمت‌گذاری مناسب تولیدات، تنوع قیمت در محصولات تولید شده و نظایر آن. مکان عرضه محصولات نیز فاکتور مهمی در بازاریابی مناسب تولیدات است که در این زمینه وجود خرده فروشی‌‎ها و عمده فروشی‎های متنوع برای توزیع محصولات و همچنین استفاده از سایر قابلیت‌های توزیع محصولات از جمله بازاریابی مستقیم و یا شبکه‎ای می‎تواند در دستور کار قرار گیرد. شاید یکی از مهم‌‎ترین بخش‌هایی که در بازاریابی باید توجه عمده‎ای به آن داشت، استفاده از ابزارهای مناسب بازاریابی برای تولیدات انجام شده در بخش کشاورزی و دامی است؛ در این حوزه بعد از بسته‎بندی مناسب محصولات و تنوع آن‌ها از لحاظ مشخصاتی مثل قیمت، وزن، کیفیت و نظایر آن، می‎توان از ابزارهای مناسب ترفیع برای َآشنا کردن مصرف‎کننده با محصول، وفادار ساختن وی برای مصرف محصول و نیز گسترش دامنه مصرف استفاده کرد؛ ابزارهایی از جمله تبلیغات مناسب(در رسانه‎های مختلف)، عرضه محصولات جدید در نمایشگاه‎های متنوع داخلی و خارجی، استفاده از تخفیفات و سایر ابزارهای مناسب برای تشویق مصرف محصول و مواردی از این قبیل می‎تواند باعث شناخته شدن بیشتر محصول و افزایش مصرف آن در جامعه شود. در نهایت نوآوری در ارائه محصولات مناسب مطابق با نیازهای مصرف‎کنندگان، کلید موفقیت در دنیای پر از رقابت کنونی در سطح داخلی و خارجی است که بخش کشاورزی و دامی قابلیت زیادی برای ارائه محصولات جدید و یا نوآور دارد؛ لازمه نوآوری در ارائه محصولات و موفقیت در بازار نیز تحقیقات بازاریابی مناسب است که بهتر است شرکت‎ها و یا تعاونی‎های تولید در این حوزه سرمایه‌گذاری بیشتری انجام دهند.