بزرگ‌ترین سازنده تجهیزات فضایی جهان

کوشان غلامی

در سال ۱۸۸۱ ویلیام بویینگ که فرزند یک بازرگان آلمانی بود، در آمریکا متولد شد. ۲۴ سال بعد از دانشگاه ییل فارغ‌التحصیل شد، پنج سال بعد شرکت «گرین وود تیمبر» را تاسیس کرد و دو سال بعد شرکت «شیپ یارد» را خرید. زمانی که او برای خرید الوار و چوب به سیاتل رفته بود، تحت تاثیر امکانات هوانوردی آن نواحی قرار گرفت و به تدریج مقدمات تاسیس یک کارخانه هواپیماسازی را آماده کرد. در سال ۱۹۱۶ او با سرمایه ۱۰۰ هزار دلار بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی جهان را که در آن زمان شرکت محصولات هوایی اقیانوس آرام نام داشت، تاسیس کرد. وی اولین محصول خود را که یک هواپیمای هشت متری مدل B۱ بود ساخت. یک سال بعد نام شرکت به شرکت هواپیمایی بویینگ تغییر یافت. بویینگ در سال‌های اولیه فعالیت به ساخت هواپیماهای کوچک به نام مدل C برای نیروی دریایی یا حمل بسته‌های پستی پرداخت.

با پایان یافتن جنگ و کساد شدن بازار فروش، شرکت بویینگ به مبل‌سازی مشغول شد تا آنکه از ۱۹۲۳ و با گرفتن سفارش ساخت یک هواپیمای تجسسی برای نیروی دریایی، شرکت بویینگ به صورت جدی‌تری وارد عالم هوانوردی شد.

عرضه هواپیماهای کارآمد هم در زمینه نظامی و هم در زمینه‌های غیر‌نظامی، تدریجا جایگاه بویینگ را در بین سازندگان هواپیما تثبیت کرد. هواپیماهای ساخت بویینگ در اغلب دوران‌ها به یادگار‌های ماندگار در تاریخ صنایع هوایی تبدیل شدند.

در سال‌های بعد، بویینگ درصدد تغییر استاندارد موتورهای هواپیما برآمد و مدل A۴۰ را تولید کرد. هواپیمای بمب‌افکن دونالد داگلاس در این سال‌ها طراحی شد و بویینگ شرکت دولفین را خریداری کرد. در سال ۱۹۲۸ بویینگ، مدل B۱E و سپس مدل ۸۰ را معرفی کرد. در سال ۱۹۳۴ ویلیام بویینگ سهم خود را فروخت و شرکت را رها کرد؛ اما همچنان تا پایان عمر به مشاوره با شرکت ادامه داد. در خلال جنگ جهانی دوم، بمب‌افکن B۲۹ توسط بویینگ ساخته شد و به پرواز درآمد.

۱۵سال بعد نیز بمب‌افکن پیشرفته B۵۲ مورد استفاده قرار گرفت. در همان سال، یعنی ۱۹۵۷ اولین هواپیمای مجهز مسافربری مدل ۷ به عنوان بویینگ مدل ۷۰۷ به بازار عرضه شد و مورد استقبال قرار گرفت. طی دهه بعد، مدل‌های ۷۲۷، ۷۳۷ و ۷۴۷ نیز یکی پس از دیگری به بازار حمل‌ونقل هوایی جهان ارائه شد. در این سال‌ها، بویینگ در ساخت موشک و سفینه‌های فضایی نیز وارد شده بود و با سازمان فضایی آمریکا (ناسا) همکاری نزدیک داشت. در سال ۱۹۷۴، پس از تجربه ساخت موفق آپولو، سفینه مارینر۱۰ ساخته و به ناسا تحویل داده شد. در سال ۱۹۹۰، بویینگ ۷۳۷ با فروش ۱۸۳۲ فروندی به عنوان پرفروش‌ترین هواپیمای جهان مطرح شد، در حالی که بویینگ در سال‌های قبل و بعد از آن به طراحی و ساخت و عرضه مدل‌های ۷۵۷، ۷۶۷، ۷۷۷ و بالاخره در سال ۲۰۰۵، مدل ۷۸۷ پرداخت.

اکنون بویینگ، اولین و بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی جهان در ساخت هواپیماهای تجاری و دومین شرکت بزرگ در ساخت سیستم‌های دفاعی جهان است. حوزه فعالیت بویینگ، محدوده گسترده‌ای از سیستم‌ها، محصولات و خدمات فضایی و دفاعی را در زمینه طراحی، تولید و پشتیبانی هواپیماهای تجاری، جنگنده‌ها، بمب‌افکن‌ها، موشک‌ها، سفینه‌های فضایی، ماهواره‌ها، جنگ افزارها و فن‌آوری‌های مختلف نظامی و دفاعی در برمی‌گیرد. رهبری و توسعه آن جزو ارزش‌ها و فعالیت‌های اصلی شرکت است. در مدل مدیریتی شرکت بویینگ بر پیشبرد عملکرد از طریق رشد و توسعه بهره‌وری و رهبری تاکید شده است. شرکت دارای یک مرکز رهبری است که رویکرد توسعه رهبری در آنجا مدون و عرضه می‌شود.

خلاقیت و خطرپذیری ویلیام بویینگ آنقدر بود که برای تحقق رویاهای برادران رایت دست به اقدام مهمی بزند و حدود یک قرن پیش، شرکت هواپیمایی بویینگ را تاسیس کند.

هنر و ظرفیت رهبری او نیز آن‌چنان بود که با حضور مستقیم در طی دو دهه در شرکت، زمینه‌های توسعه آن را چنان فراهم آورد که امروز بویینگ به بزرگ‌ترین و برترین تولیدکننده هواپیماهای تجاری و دومین شرکت بزرگ در زمینه صنایع دفاعی و پیشروترین شرکت در طراحی و ساخت موشک‌ها و ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی تبدیل شود.جیمز مک نرنی از سال ۲۰۰۱ به عنوان عضو هیات‌مدیره و از ۲۰۰۵ تاکنون به عنوان مدیرعامل شرکت مشغول به کار است. سابقه مدیریتی مک نرنی بسیار درخشان است. او همچون بنیانگذار شرکت، ویلیام بویینگ، فارغ‌التحصیل دانشگاه ییل است و MBA را از دانشگاه‌هاروارد اخذ کرده است. او ۱۹ سال در جنرال الکتریک مشغول به کار بود و قبل از پیوستن به بویینگ، مدیریت شرکت ۳M را بر عهده داشت. او کارکنان را منبع اصلی قدرت بویینگ می‌داند و بر این باور است که دیدگاه‌های متنوع آنان در تولید خلاقانه محصولات به شرکت کمک می‌کند؛ شرکتی که همه با تعهد بر توسعه مستمر در آن گرد آمده اند. تاکید استراتژی‌های اصلی شرکت بر استراتژی‌های رشد جهانی، اهداف و عملکرد مالی، توسعه رهبری و اخلاق است.بیش از ۱۵۷ هزار نفر در آمریکا و ۷۰ کشور دنیا برای بویینگ کار می‌کنند. از این تعداد حدود ۴۰ درصد در بخش هواپیماهای تجاری، ۴۴ درصد در بخش سیستم‌های دفاعی و بقیه در سایر حوزه‌ها مشغول به فعالیت هستند.شرکت بویینگ در سال گذشته میلادی با فروش بالای ۶۰ میلیارد دلاری خود در بیش از ۹۰ کشور دنیا فعالیت داشت. حدود نیمی از فروش شرکت به حوزه هواپیماهای تجاری مربوط می‌شود. اگر چه حوزه فعالیت بویینگ در صنایع هواپیمایی تجاری تا سیستم‌های دفاعی را در بر می‌گیرد و حتی در همکاری نزدیک با سازمان فضایی آمریکا طراحی و ساخت شاتل‌ها و سفینه‌های فضایی را نیز شامل می‌شود و بزرگ‌ترین پیمانکار این سازمان به شمار می‌رود، اما مدیرعامل فعلی شرکت از ظهور و رشد تدریجی رقیبی به نام ایرباس در حوزه هواپیماهای تجاری نمی‌تواند خوشحال باشد.