ناگفته‌های گفتنی
خاطرات و تاملات الیاس شوفانی متفکر برجسته فلسطینی درباره فلسطین، صهیونیسم و اسرائیل
پرسش‌های «نور» نیز در راه است. من دشمنیِ روزافزون آنها را نسبت به اسرائیل و مواضعشان را که بیشتر انسانی است تا فلسطینی، به روشنی احساس می‌کنم.
اما پاسخ به پرسش‌های آنها برای من سخت است؛ چون سخن گفتن از خود را نمی پسندم و بیشتر دوست دارم، رابطه میان ما دموکراتیک و گرم و محبت‌آمیز بماند. میهنی برای من به ارث نمانده است که برای آنها به ارث بگذارم و نمی‌توانم انگشت ملامت را به سوی نسلِ پدرم بگیرم و آنها را مسوول از دست رفتن میهن بدانم. چهره پدرم، در ذهن دخترانم، به‌عنوان یک مبارز فلسطینی، در حال نقش بستن است. مبارزی که برای حفظ میهن خود جنگید، اما در معرکه، شکست خورد. از آنها خواسته‌ام، خاطره میهن را در درون خود نگه دارند و پیوند خود را با فلسطین در هر شرایطی حفظ کنند.
در کتاب خود «گشتی در دوران هجرت»، بخشی از خاطرات زندگی پر حادثه خود را ارائه کرده‌اید. آیا نوشتن خاطرات خود را ادامه می‌دهید؟ به نظر شما انتشار خاطرات شخصی فلسطینی‌ها چه اهمیتی دارد؟
عنوان فرعی کتاب «گشتی در دوران هجرت»، «فصل هایی از خاطراتی که هنوز تکمیل نشده» است. این عنوان، اشاره‌ای به همین نکته است که در نظر دارم، آن را تکمیل کنم. گفت‌وگوی حاضر هم بخشی از همین کار تکمیل خاطرات است. مساله تکمیل خاطرات نوشتاری‌ام، همچنان در ذهن من هست و چه بسا در زمان مناسب انجام شود.
هر فلسطینی در وقایعی که در کشورش روی داد، داستان خود را دارد و به روش خاص خود، آن را روایت می‌کند. داستان زندگی، من داستان یگانه‌ای نیست؛ اما بخش های زیادی از آن، ویژه من است. هر چه شمار بیشتری از این داستان‌های مکتوب جمع شود، تاریخ ما تکمیل‌تر خواهد شد.مورخان جدید یهود، از ما ایراد می‌گیرند که تاریخ «نکبت» [اشغال فلسطین] را از نگاه خود ننوشته‌ایم و در نتیجه، روایت ساختگی اسرائیل، حاکم شده است. این مهم است که خاطرات خود را بنویسیم، شاید در نوشتن تاریخ مساله فلسطین به‌کار آید و روایت دروغین اسرائیل را باطل کند. از نگاه من، نوشتن خاطرات شخصی، دارای اهمیت است، نه از آن رو که گفته می‌شود، پندی برای آینده است، بلکه به این خاطر که به فهم واقعیت کمک می‌کند و زمینه پاسخ به این پرسش را فراهم می‌کند که «چرا شد، آنچه شد؟»
پس از انتشار کتاب «اسرائیل، در پنجاه سال - از ذهنیت تا عینیت» در انتظار چه کتاب‌های جدیدی از شما باشیم؟
اینک در حال تکمیل کتابی هستم که در اوایل دهه نود قرن پیش، مواد خام آن را آماده کرده بودم. عنوان این کتاب «بحران کار میهنی فلسطینی» و کتابی در نقد روش رهبری فلسطینی در مدیریت رویارویی با اسرائیل است. یک رمان تاریخی بنام «منصور» (فرزند راستین فلسطین) هم در ذهن خود دارم که سال‌ها است در فکر نوشتن آن هستم.
با آرزوی طول عمر برای شما، چه آرزوهایی دارید که می‌خواهید در زمان حیات شما برآورده شود؟
آرزوهای من در این روزها «آرزوهای کوچک» و ساده ای است. از تجربه سخت زندگی خود، کوچکی آرزوها را آموخته‌ام. آرزوی من این است که در زندگی خود، شاهد پایان شکست‌خورده‌ای برای انقلابی نباشم که تقریبا نیمی از عمر خود را در راه آن گذاشتم.
چگونه زندگی خود را در چند جمله خلاصه می کنید؟ و چیزهایی که دوست داشتید، تجربه کنید؟
از کارهایی که کرده‌ام، پشیمان نیستم و از شرایط معیشتی خود شکوه نمیکنم. اما آرزوهایی که در دوران طولانی مدت سفر خود از میهن، در سر داشتم، کجا رفت؟ از «فلسطین» بیرون آمدم، با این آرزو که وقتی به آن باز می گردم که آزاد شده است، اما نه من به «فلسطین» بازگشتم و نه «فلسطین» آزاد شد. با این همه، همان‌گونه که گفته می‌شود «زندگی سخت نمی‌شد، اگر آرزوها، بزرگ نبود.»
دکتر الیاس شوفانی، از شما به خاطر تحمل این جلسه‌های طولانی گفت‌وگو، تشکر می‌کنیم. از خدا می‌خواهیم که عمر شما را طولانی کند تا بتوانید شمار بیشتری از پژوهش‌ها و آثار فکری و ادبی بیافرینید و به کتابخانه عربی تقدیم کنید. ما در انتظار تحقق وعده‌های شما در پایان این گفت‌وگو درباره انتشار کتاب‌های جدید نظری و ادبی هستیم که در نظر دارید بنویسید. همچنین منتظر تکمیل خاطرات شما هستیم و بر این باوریم که با وجود اهمیت مطالبی که در قالب این گفت‌وگو از تجربه شما شنیدیم و منتشر می شود، همچنان احساس می‌کنیم که مطالبی که این گفت‌وگو گنجایش پرداختن به آن را نداشت، بیشتر و عمیق‌تر از مطالبی است که ما توانستیم دریابیم.
یک‌بار دیگر برای شما آرزوی طول عمر و موفقیت‌های بیشتر می‌کنیم. موفقیت‌هایی که در خدمت شکل‌گیری طرح ملی و عربی، در مواجهه با تهاجم صهیونیستی و امپریالیستی خواهد بود. کتاب‌هایی که شما تالیف کرده‌اید، در برگیرنده یک طرح متمایز نظری و روشمند است که نیازمند عمق‌دهی دائمی آن از طریق دنبال کردن تحولات، در میدان رویارویی دنباله‌دار است و سخن پایانی اینکه، بهتر از خود شما برای دنبال کردن این تحولات و بررسی دقیق آنها «یافت می‌نشود، گشته‌ایم ما».
jaberiansari۱۹۶۹@gmail.com
