گروه تاریخ اقتصاد- یکی از تجارتخانه‌هایی که در پخش کالاهای تولید انگلیس دست داشت و از بابت تقاضای این کالاها سود فراوان می‌برد، شرکت رالی بود. رییس این شرکت مقیم استانبول بود و شرکت در منچستر، مارسی و اودسا و سایر نقاط جهان دفاتری داشت. در سال ۱۲۵۳ قمری/ ۱۸۳۷ میلادی شرکت رالی تصمیم به باز کردن دفتری در تبریز گرفت. گرچه سابقا نیز برای بازرگانان ایرانی مقیم استانبول کالاهای ساخت انگلیس را تهیه می‌کرد. ادوارد برجس، نماینده وقت این شرکت در ایران، در نامه‌ای که در ژانویه ۱۲۶۲ قمری از تبریز نوشته این موضوع را به خوبی توضیح می‌دهد. «ظاهرا شما از اینکه هیچ بازرگان انگلیسی مقیم اینجا نیست، تعجب زده شده‌اید؛ ولی وقتی به شما بگویم که چگونه یونانی‌ها برای پایه‌گذاری تجارت مدت مدیدی با کالاهای منچستر، بازرگانی عظیم و گسترده‌ای در قسطنطنیه به کار انداختند. تقریبا تمام این کالاها به ایرانیانی فروخته شد که کالاها را برای مصرف داخلی و صادر کردن به سایر کشورها می‌خریدند. یونانیان هم با دادن اعتبارهای تقریبا نامحدود آنان را تشویق می‌کردند. نتیجه این شد که ایرانیان تا اندازه‌ای در این تجارت افراط کردند که قیمت خرده فروشی کالاهای مختلف در تهران کمتر از قیمت همان کالاها در منچستر شد. ورشکستگی برای ایرانیان و سپس برای تعدادی از یونانیان به وجود آمد و باعث شد که یکی دو شرکت یونانی که هنوز ورشکسته نشده بودند، نماینده‌ای به تبریز فرستاده و به شرکت‌های یونانی مستقر در آنجا اعلام کنند که کالاهای موجود در تبریز را به جای حمل به تهران و سایر نقاط ایران در همان تبریز به فروش برسانند.»

منبع: کتاب زندگی نامه حاج امین الضرب

نوشته شیرین مهدوی