در یک کنفرانس علمی بررسی می‌شود
بهترین روش کشف تقلب در اقتصاد ایران
گروه بورس- مجید اسکندری: «تقلب هیچ گاه نمی‌میرد و تنها به اشکال مختلف تبدیل می‌شود» «بروز تقلب یک واقعیت است اما پیشگیری و مبارزه با آن یک وظیفه همگانی است».
بیشتر تخلف‌ها در بخش دولتی صورت می‌گیرد و هرچه دولت بزرگ‌تر شود رانت افزایش یافته و زمینه برای بروز تقلب افزایش می‌یابد
گروه بورس- مجید اسکندری: «تقلب هیچ گاه نمی‌میرد و تنها به اشکال مختلف تبدیل می‌شود» «بروز تقلب یک واقعیت است اما پیشگیری و مبارزه با آن یک وظیفه همگانی است». کارشناسان، بازرسان، حسابداران و... همچنان در تلاشند تا همه عزم خود را برای مبارزه با پدیده شوم تقلب و سوءاستفاده‌های مالی به کار گیرند تا بار دیگر شاهد اتفاقات «امیر منصور»ی نباشیم و همگان نپرسند: «پس حسابرسان کجا بودند؟» سومین سالانه «پیشگیری از تقلب و سوءاستفاده‌های مالی» ۱۹ و ۲۰ دی‌ماه امسال با تمرکز بر بانکداری و با حضور کارشناسان داخلی و خارجی در پژوهشگاه نیرو برگزار می‌شود.
دبیر علمی کنفرانس «پیشگیری از تقلب و سوءاستفاده‌های مالی» بر این باور است که: «تقلب خود به خود اصلاح نخواهد شد و این کنفرانس به مدیران دولتی کمک خواهد کرد تا در سازمان‌های متبوع خود مبارزه با تقلب را به صورت یک رویه دنبال کنند.»
فاصله زیاد نظام بانکی با قانون بانکداری
غلامحسن تقی نتاج در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد درباره روند برگزاری کنفرانس امسال گفت: این کنفرانس با تمرکز بر بانکداری برگزار خواهد شد زیرا بانک به عنوان فصل مشترک همه فعالیت‌های اقتصادی در نظر گرفته می‌شود و همه آنچه در اقتصاد کشور می‌گذرد بر نظام بانکی تاثیر می‌گذارد، بنابراین یکی از مباحث اصلی این کنفرانس مباحث بانکی خواهد بود.
وی افزود: تحقیقات نشان می‌دهد در سه دهه گذشته آنچه در واقعیت نظام بانکی کشور رخ داده با آنچه در متن قانون عملیات بانکی بدون ربا آمده فاصله قابل توجهی دارد در حالی که این قانون یک حداقل محسوب می‌شود و قرار بود در سیر تکامل این قانون قرار بگیریم اما شواهد نشان می‌دهد در بحث نظارت شرعی، فاصله زیادی با این قانون وجود دارد. مدیرعامل بانک مهر اقتصاد ادامه داد: وقتی در بانک‌ها یک کمیته فقهی، ناظر شرعی و مانند اینها وجود ندارد چگونه می‌توان اطمینان داشت در بدنه بیش از ۲۰۰ هزار نفری نظام بانکی قوانین شرعی اجرا شود؟!
نتاج سپس گفت: امسال قرار است از طریق تعامل با کارشناسان به این زیرساخت اولیه بپردازیم که در این زمینه هم کار ترویجی داشته باشیم و هم مدل‌های تعریف شده در این حوزه را تشریح کنیم.
بسترهای آماده برای تقلب
دبیر علمی کنفرانس پیشگیری از تقلب در ادامه به زمینه‌های موجود برای سوءاستفاده‌های مالی در کشور اشاره کرد و گفت: براساس آمار موجود در کشورهای با اقتصاد رسمی، ۲۵ درصد تقلب‌ها به دلیل لو دادن کشف می‌شود، اما باید دانست در کشور ما اقتصاد غیررسمی به مراتب فعال‌تر از اقتصاد رسمی است. به عنوان مثال بیش از ۹۰۰ تعاونی اعتبار و بیش از
۶ هزار صندوق قرض‌الحسنه خارج از حوزه نظارت بانک مرکزی فعالیت می‌کنند که اینها می‌تواند بستر مناسبی برای بروز انواع تقلب باشد.
نتاج افزود: در حال حاضر چک یک بستر بزرگ برای پولشویی است، همچنین صدور ضمانتنامه از سوی بانک‌ها که در هیچ کجا ثبت نمی‌شود. از سوی دیگر فرآیندهای نظام بانکی ما این امکان را فراهم می‌کند که ارقام بزرگ و نجومی در مجموعه‌های کوچک تشکیل و رد و بدل شود، اما نظام بانکی نمی‌تواند آنها را کنترل کند. مدیرعامل بانک مهر اقتصاد یادآور شد: در حال حاضر حجم عملیات و تراکنش‌ها بالا رفته و گاه تا ۱۰۰ تراکنش در یک ثانیه اتفاق می‌افتد که ضعف تسلط بر دانش ICT در کشور و نداشتن دانش بانکداری متمرکز منجر به تبعات غیرقابل کنترل خواهد شد.
نتاج خاطرنشان کرد: نیروهای حسابرسی و بازرسی ما نیز این امکان را ندارند تا نقایص یادشده را پوشش دهند و در مقایسه با بقیه کشورها ما نمی‌توانیم همه موارد را کنترل کنیم. از سوی دیگر فضای بروز تخلف و انحراف نیز بسیار موثر است، زیرا سازمان‌های ما مبتنی بر نیروهای انسانی است. اما آیا ما توانسته‌ایم زمینه جلوگیری از انحرافات را در میان نیروهای انسانی فراهم کنیم؟ مدیران بانک‌ها چقدر در حذف انگیزه‌های تقلب تلاش کرده‌اند؟ وی افزود: بروز تقلب یک واقعیت است و وجود دارد، اما پیشگیری از تقلب وظیفه همگانی است نه فقط حسابرسان.
تقلب‌های قانونی
مدیرعامل بانک مهر اقتصاد درخصوص وجود بستر قانونی برای بروز تقلب در کشور گفت: ضعف نظارت‌های موجود گاه موجب می‌شود خود قانون منشا بروز تخلف شود به عنوان مثال در فرآیند ادغام بانک‌ها و تعاونی‌های اعتبار ممکن است مشکلات موجود در تعاونی‌های اعتبار به بانک‌ها منتقل شود. همچنین ایجاد شرکت‌های صوری و دریافت وام‌های بانکی و موافقت‌های اصولی از این جمله‌اند.
وی تاکید کرد: روی سخن ما با بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی، کمیسیون اقتصادی مجلس، سازمان حسابرسی و دیوان محاسبات است. اینکه با فرض سالم‌سازی حوزه بانکی پدیده نامیمون تقلب برطرف نخواهد شد و باید یک نگاه وسیع در کشور شکل بگیرد که تقلب را به عنوان یک واقعیت بپذیریم و اقداماتمان با رویکرد مبارزه با تقلب باشد و همچنین از نگاه‌های خوشبینانه بپرهیزیم.
نتاج اظهار امیدواری کرد: تقلب خود به خود اصلاح نخواهد شد، اما بخش عمومی این کنفرانس به مراجع دولتی و سازمان‌ها کمک خواهد کرد که در زمینه پیشگیری و مبارزه با تقلب از تجارب موجود در دنیا بهره‌مند شوند.
وی درباره اقدامات سایر کشورها در زمینه مبارزه با تقلب و سوءاستفاده‌های مالی گفت: آمریکا در این زمینه پیشرو است. این کشور در سال ۱۹۷۸ گزارش بررسی سازمان‌ها از جهت انحرافات رخ داده و راهکارهای رفع آنها را ارائه کرد. به همین ترتیب همه ساله اقداماتی برای مبارزه با فساد و رشوه‌دهی انجام داد و در نهایت در سال ۲۰۰۲ مبارزه با فساد به قانونی تبدیل شد که به تصویب کنگره آمریکا رسید.
دبیر علمی کنفرانس پیشگیری از تقلب درباره اهداف این کنفرانس یادآور شد: این کنفرانس با هدف افزایش و بهبود دانش، تجربه و ابزارهای پیشگیری و کشف تقلب و سوءاستفاده‌های مالی برای بخش‌های خصوصی و عمومی برگزار می‌شود. نتاج درباره محورهای این کنفرانس گفت: مباحث بانکی و مباحث عمومی دو محور اصلی این کنفرانس را تشکیل می‌دهند که در مباحث بانکی، بررسی تحلیلی قانون پولشویی؛ مسوولیت‌ها و پیامدها بررسی تحلیلی قانون فساد اداری، تدوین برنامه‌های عملی پیشگیری و کشف پولشویی در بانک‌ها، بررسی راه‌های پیشگیری و کشف تقلب‌های بانکی، نقش بانکداری بدون ربا و پیشگیری و کشف تقلب در تسهیلات بانکی و تقلب در وام‌ها و در مباحث عمومی، آگاهی‌بخشی، پیشگیری و کشف تقلب، یافتن تقلب به کمک حسابرسی و بازرسی، تاثیر فناوری در مبارزه با تقلب، تقویت اخلاق سازمانی و رعایت قانون برای پیشگیری از تقلب، تلاش‌های ضدتقلب بین‌المللی، نقش قانون فساد اداری در پیشگیری از تقلب‌های مالی و مدل‌ها و نظریه‌های تقلب مطرح خواهد شد.
وی همچنین به برگزاری دو کارگاه ارزیابی ریسک تقلب و فنون و ابزارهای حسابرسی و بازرسی به کمک رایانه در حاشیه برپایی کنفرانس اشاره کرد.
نتاج از اعضای هیات مدیره، حسابرسان ارشد، مدیران مالی، کارشناسان دادگستری، حسابداران رسمی، استادان و دانشجویان حسابداری، بازرسان بانک‌ها، بیمه‌ها و دیگر سازمان‌ها، حسابرسان داخلی، کارشناسان تقلب، حقوقدانان و وکلا و قضات دادگستری به عنوان مهم‌ترین مخاطبان این کنفرانس یاد کرد.
تصادف مهم‌ترین عامل کشف تقلب در ایران
رییس کنفرانس سومین سالانه پیشگیری از تقلب و سوءاستفاده‌های مالی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد درخصوص پدیده تقلب گفت: به دلیل ماهیت تقلب، همواره متقلبان، سعی در پنهان کردن آن دارند به گونه‌ای که بازرسان و دیگران پی به آن نبرند از سوی دیگر به دلیل اینکه سیستم‌های پیشگیری و کشف تقلب در کشور ما از کارآیی لازم برخوردار نیست، کنترل‌های داخلی قوی در بانک‌ها را نمی‌توانیم طراحی و اجرا کنیم.
امیر پوریانسب افزود: این موارد موجب شده است، بیشترین میزان کشف تقلب، به صورت تصادفی باشد در صورتی که اگر موارد یاد شده قوی باشد، عوامل دیگر نیز نقش بیشتری در کشف و پیشگیری تقلب خواهند داشت، بنابراین وجود کنترل‌های ضعیف و مقررات ضعیف‌تر موجب شده تقلب‌ها به صورت شانسی کشف شوند.
وی تاکید کرد: مدیران، بازرسان و کارکنان می‌توانند نقش بیشتری در کشف تقلب داشته باشند. علاوه بر آن، سیستم هشدار، خط تلفن گزارشگر و سیستم حمایت از افشاگران می‌تواند در پیشگیری از بروز تقلب، بسیار موثر باشد.
رییس کنفرانس پیشگیری از تقلب و سوءاستفاده‌های مالی درخصوص لزوم تغییر قوانین و ایجاد بستر قانونی برای پیشگیری از تقلب توضیح داد: به این منظور باید سیستم راهبری شرکتی و کمیته ریسک در شرکت‌ها ایجاد شود همچنین مقررات حسابرسی داخلی تدوین شده و استانداردهای حسابرسی مستقل و استانداردهای حسابرسی کنترل‌های داخلی توسعه یابد.
این حسابدار خبره درباره انواع تقلب گفت: تقلب دارای سه مقوله اصلی شامل سوءاستفاده از دارایی، تحریف در گزارش‌ها و فساد است که فساد نیز شامل رشوه، زورگیری و درصدگیری است.
وی ادامه داد: بیشتر تخلف‌ها در بخش دولتی صورت می‌گیرد و هرچه دولت بزرگ‌تر شود رانت افزایش یافته و زمینه برای بروز تقلب افزایش می‌یابد.
پوریانسب خاطرنشان کرد: در نظرسنجی‌هایی که انجام داده‌ایم، سازمان‌ها از مباحث مطرح شده در کنفرانس‌های قبلی استفاده کرده‌اند و بسیاری از آنها حساسیت موضوع را درک کرده و بر آن شده‌اند تا دوره‌هایی را طراحی کرده و کارکنانشان را آموزش دهند. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد سازمان‌هایی که آموزش‌های لازم را دریافت کرده‌اند کمتر طعمه تقلب و سوءاستفاده شده‌اند.
اخلاق مهم‌ترین اصل کنترل
وی سپس به اهمیت اخلاق در پیشگیری از تقلب اشاره کرد و گفت: یکی از برنامه‌های مبارزه با تقلب، بهبود فضای اخلاقی سازمان‌ها است و اخلاق مهم‌ترین اصل محیط کنترلی است.
پوریانسب افزود: اخلاق فردی می‌تواند اخلاق گروهی را تقویت کند و ارتقای محیط اخلاقی ریسک تقلب را کاهش خواهد داد. البته باید توجه شود در کنار اخلاق، تخصص نیز وجود داشته باشد زیرا اخلاق بیشتر حالت توصیه‌ای دارد.
وی تاکید کرد: پرهیزگار بودن افراد به این معنی نیست که آنها از تقلب مصون هستند، بلکه آنها نیز مانند دیگران باید کنترل شوند.
رییس کنفرانس یادشده درباره اهمیت آموزش در این حوزه گفت: قانون اجازه تاسیس تشکل‌هایی همچون انجمن بازرسان تقلب را داده است. این تشکل‌ها بی‌طرف بوده و با برخورداری از تخصص لازم می‌توانند به شرکت‌ها آموزش بدهند اما لازمه آن این است که مدیران بپذیرند که این آموزش‌ها ضروری است. از سوی دیگر سازمان‌های دولتی به دلیل اینکه بیشتر در معرض تقلب هستند به آموزش بیشتری نیاز دارند.
پوریانسب خاطرنشان کرد: آموزش، ارزان‌ترین و اثربخش‌ترین راه پیشگیری از تقلب است. وقتی آگاهی نسبت به تقلب افزایش یابد، متقلبان کمتر می‌توانند از ترفندهای شناخته شده و تکراری استفاده کنند.
وی سپس گفت: نقش آموزش در پیشگیری و کشف تقلب، ۷۰ درصد است و رسانه‌های جمعی باید در این عرصه نقش پررنگ‌تری داشته باشند. این در حالی است که رسانه ملی در این حوزه فعالیتی انجام نمی‌دهد و حتی اخبار برگزاری کنفرانس را پوشش نمی‌دهد، در حالی که در این زمینه منافع ملی مطرح است و نباید به دنبال منافع مادی بود.
رییس کنفرانس پیشگیری از تقلب تاکید کرد: مسوولیت کشف تقلب چه در داخل یک سازمان چه در بیرون سازمان باید به یک فضیلت اخلاقی تبدیل شود و گزارش انحرافات نباید «آدم‌فروشی» اطلاق شود. وی در پایان گفت: ما آخرین مطالعات و دستاوردها را در این زمینه ارائه می‌کنیم و به روز نگه داشتن اطلاعات مربوط به پیشگیری و کشف تقلب در سازمان‌ها را وظیفه خود می‌دانیم. بنابراین از همه سازمان‌ها، شرکت‌ها و... دعوت می‌کنیم در این کنفرانس حضور یابند.
یادآور می‌شود، سومین کنفرانس پیشگیری از تقلب و سوءاستفاده‌های مالی طی روزهای ۱۹ و ۲۰ دی‌ماه سال جاری در پژوهشگاه نیرو تهران برگزار خواهد شد که شامل نشست‌های حسابداری دادگاهی، شناخت و پیشگیری تقلب‌های بانکی و بانکداری بدون ربا و تقلب خواهد بود. همچنین در بخش عمومی کنفرانس مقالاتی چون چرخه عمر مدیریت تقلب، نظریه‌ها و مدل‌های تقلب، روندهای جاری تقلب، خصلت‌ها و مهارت‌های حسابداران دادگاهی، حسابداری دادگاهی برای حسابرسان داخلی برنامه ارزیابی ریسک تقلب و... ارائه خواهد شد.
ارسال نظر