«دنیای‌اقتصاد» مزایای ورود نفت به بازار سرمایه و تعریف گواهی سپرده این محصول را بررسی کرد
نفت بورسی می‌شود
تلاش چندساله برای ورود نفت به بازار سرمایه
مطرح‌شدن عرضه نفت در بازار سرمایه کشور به سال‌های پایانی دولت دوازدهم بازمی‌گردد؛ طرحی که به دلیل مخالفت‌‌‌های متعدد نسبت به نحوه و زمان اجرا، هیچ‌گاه عملیاتی نشد؛ اما پیگیری‌‌‌های صورت‌گرفته در دولت سیزدهم و تبیین مزایای اجرای آن باعث شد تا با ایجاد تغییراتی در نحوه اجرا، فروش نفت‌خام با انتشار گواهی سپرده کالایی و از بستر معاملاتی بورس انرژی امکان‌‌‌پذیر شود. درحالی فروش نفت‌خام در بازار سرمایه کشور موضوعی داغ و جذاب است که این نحوه فروش متداول‌‌‌ترین شیوه فروش و تعیین بهای این محصول در بازارهای جهانی است و اگر ایران بخواهد سهمی در تعیین بهای نفت در منطقه داشته باشد، ایجاد بازار مالی برای فروش نفت و مشتقات آن و در ادامه تعریف ابزارهای متداول مالی بر روی آن ضرورتی جدی خواهد بود.
ورود نفت به بازار مالی و تعریف گواهی سپرده کالایی روی آن مزایای چندجانبه‌‌‌ای برای این صنعت و اقتصاد کشور به همراه دارد که از جمله این مزایا می‌‌‌توان به جذب نقدینگی سرگردان در کشور و انتقال آن به بخش واقعی تولید، تسهیل تامین مالی و پوشش هزینه تولیدکنندگان، استانداردسازی کالا، کاهش نوسان قیمت و ایجاد بازاری شفاف و رسمی برای کشف نرخ منصفانه و افزایش سهم ایران در کشف بهای این محصول در معاملات جهانی اشاره کرد.
اوراق نفتی؛ میان‌بر عبور از تورم
در شرایطی که تورم به معضل اساسی اقتصاد کشور تبدیل شده و گریبان صنایع و آحاد افراد جامعه را گرفته است، تعریف اوراق نفتی راهکاری مناسب در جهت جذب بخشی از نقدینگی سرگردان کشور بهعنوان یکی از موتورهای دمنده در تورم خواهد بود. تعریف گواهی سپرده کالایی نفت و در ادامه تعریف سایر ابزارهای مالی روی این دارایی می‌‌‌تواند راهکاری جذاب برای جذب بخشی از نقدینگی سرگردان جامعه به بخش واقعی تولید باشد. استفاده از این روش در شرایطی که افزایش نرخ بهره کارآیی خود را در مهار تورم کشور از دست داده، چندبرابر است.
در شرایط فعلی اقتصاد کشور و بحران تورمی حاکم بر اقتصاد کشور، تعمیق بازارهای مالی مبتنی بر کالا از سویی امکانی مناسب برای جذب بخشی از نقدینگی سرگردان و اثرات تورمی آن است و از سوی دیگر راهکاری مناسب برای جلوگیری از بروز رکود اقتصادی تلقی می‌شود. در حالی که سیاست افزایش نرخ بهره، تمایل سرمایه‌گذاران خرد و کلان را برای ورود به بخش تولید کاهش داده و احتمال بروز رکود اقتصادی را تقویت می‌کند، استفاده از توان بازار سرمایه و تعریف ابزارهای مالی-کالایی می‌‌‌تواند با تسهیل تامین مالی صنایع بر جذابیت تولید بیفزاید. به این ترتیب اتخاذ چنین راهکاری از دو جنبه بر مهار تورم اثرگذار می‌شود؛ از منظر جذب نقدینگی سرگردان و افزایش عرضه که هر دو موضوع می‌‌‌توانند در فروکش کردن تورم موثر واقع شوند. بنابراین اتخاذ تصمیم فروش نفت از بستر بورس انرژی سیاستی صحیح و ضروری و ابتکار عملی مناسب در جهت کاهش فشار تورمی در کشور است.
فروش ۱۰۰هزار بشکه نفت‌خام با انتشار گواهی سپرده کالایی
محسن خجستهمهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در گفت‌‌‌وگو با شبکه خبر اعلام کرد که آماده هستیم روزانه ۱۰۰هزار بشکه نفت‌خام را از طریق انتشار اوراق «گواهی سپرده کالایی نفت» در بورس به فروش برسانیم. براساس اعلام مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران قرار است نفت به‌واسطه گواهی سپرده کالایی در بورس انرژی عرضه شود. طبق اعلام شرکت ملی نفت ایران، تمامی تشریفات قانونی انتشار گواهی سپرده کالایی نفت شامل مصوبه شورای اقتصاد و هماهنگی با سازمان بورس، بانک‌مرکزی و سایر مراجع ذی‌ربط انجام شده است.
همه مردم از جمله فعالان تخصصی بازار نفت می‌‌‌توانند دارنده هر یک از این ورقه‌‌‌های سپرده و مالک نفت باشند و شرکت ملی نفت آمادگی دارد که نفت خریداران این ورقه‌‌‌ها را در انبار‌‌‌های مربوطه نگهداری کرده و زمانی که به یک محموله برسد، این محموله را تحویل مالکان بدهد. خجستهمهر اظهار کرد: در اولین زمان ممکن آماده هستیم در مرحله اول، روزانه ۱۰۰هزار بشکه نفت‌خام را از طریق انتشار این اوراق به فروش برسانیم. این شیوه فروش و تامین مالی، می‌‌‌تواند همزمان به‌‌‌صورت ارزی یا ریالی باشد و در بازار ثانویه قابلیت مبادله دارد. مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خاطرنشان کرد: این یک مدیریت نقدینگی برای شرکت ملی نفت ایران در راستای توسعه میادین است.
تامین مالی غیرتورمی
تامین مالی شرکت ملی نفت برای توسعه میادین نفت و گاز در کشور از جمله اهداف اصلی تعریف گواهی سپرده کالایی نفت ذکر شده است. واقعیت این است که از مهم‌ترین مزایای توسعه ابزارهای مالی-کالایی در دنیا تامین مالی تولیدکنندگان در کوتاه‌‌‌ترین زمان و کمترین هزینه است. در این شرایط تعریف گواهی سپرده نفت و امکان فروش آن در بازار مالی بورس انرژی به شکل معاملات پیوسته، امکانی مناسب برای فروش این محصول در بازار داخلی و تامین مالی این حوزه به‌خصوص در شرایطی است که شدت‌گرفتن تحریم‌‌‌ها فروش نفت کشور را دشوار و بازگشت درآمد حاصل از آن را نیز زمان‌بر کرده است. البته تعریف گواهی سپرده کالایی نفت را می‌‌‌توان گام ابتدایی در جهت استفاده از ابزارهای مالی بورسی برای تامین مالی غیرتورمی دانست.
استفاده از ابزارهای بورسی جهت تامین مالی صنعت نفت بهعنوان صنعت مادر، در شرایطی که ظرف سال‌های اخیر، توسعه زیرساخت در تمامی حوزه‌‌‌ها از جمله توسعه میادین نفت و گاز و برداشت از آن به‌شدت کاهش داشته، راهکاری مناسب برای رفع بخشی از چالش‌‌‌های این حوزه در بخش تامین مالی خواهد بود. درصورتی که دست‌اندرکاران اجرای فروش گواهی نفتی، امکان فروش دلاری این اوراق را میسر کرده و متقاضیان با دریافت مجوزهای صادرات به خرید ارزی این اوراق اقدام کنند، مزایای اجرای طرح تعریف گواهی سپرده نفت و فروش آن از مسیر بورس انرژی دوچندان خواهد بود. این روش از سویی عبور از تحریم برای فروش صادراتی نفت را تسهیل کرده و از سوی دیگر بخشی از نیاز ارزی شرکت ملی نفت برای اجرای طرح‌‌‌های توسعه را تامین می‌کند.
