محمدحسین بابالو: ثبت معامله نزدیک به ۳۱ هزار تن از انواع حامل‌های انرژی به ارزش ۴۳ میلیارد تومان در بازار فیزیکی بورس انرژی را می‌توان بخشی از کارنامه این بازار مالی در هفته گذشته به شمار آورد. معاملات هفته جاری موجب شد تا حجم معاملات مردادماه به ۱۰۳ هزار و ۲۳۰ تن به ارزش ۱۴۳ میلیارد تومان افزایش یابد که رقمی مطلوب برای رینگ فیزیکی بورس انرژی محسوب خواهد شد. آرامش نسبی در معاملات بورس انرژی در روزهای اخیر را می‌توان چهره غالب این بازار به شمار آورد که به نسبت مدت مشابه در ماه قبل از تغییر چندانی برخوردار نیست. این در حالی است که ارزش معاملات مردادماه سال گذشته رقمی نزدیک به ۱۱۸ میلیارد تومان بوده؛ یعنی بازار فیزیکی بورس انرژی در دو هفته اخیر توانسته است کارنامه بهتری از مرداد ماه سال گذشته را به ثبت برساند که تداوم این اوضاع موجب خواهد شد تا باز هم ارزش معاملات به نسبت مدت مشابه سال قبل از رشدی بیش از ۱۰۰ درصدی برخوردار شود؛ رخدادی که خود نشان‌دهنده موفقیت‌های ادامه دار این بازار مالی است.

نگاهی به وضعیت معاملات در ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که ارزش داد‌و‌ستدها در بازار فیزیکی از رشدی مداوم برخوردار است تا جایی که از فروردین‌ماه سال گذشته تاکنون، این روند رو‌به‌رو رشد با شفافیت بالایی ادامه داشته است. به‌عنوان مثال در فروردین ماه سال ۹۵ ارزش معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی رقمی نزدیک به ۵۷ میلیارد تومان بوده که در تیرماه سال جاری به ۳۰۰ میلیارد تومان افزایش یافته است. این در حالی است که در دی ماه سال جاری و زمان اوج عرضه و تولید در این گروه کالایی حتی رقم معاملاتی ۳۶۶.۸۳ میلیارد تومان نیز به ثبت رسیده؛ ولی مقطعی بوده است. این وضعیت کلی نشان می‌دهد که دست یافتن به رکوردهای معاملاتی بالاتر از ۳۰۰ میلیارد تومان در مرداد ماه چندان هم دور از ذهن نیست که وضعیتی قدرتمند را برای این بازار مالی به همراه می‌آورد. نگاهی دقیق‌تر به معاملات ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که اغلب بار رشد ارزش معاملات در ماه‌ها و سال‌های اخیر بر دوش برخی از معاملات بزرگ بوده که البته ریسک‌پذیری بورس انرژی را افزایش می‌دهد. این در حالی است که در سال جاری رویکرد غالب بورس انرژی به سمت تنوع عرضه‌کنندگان حرکت کرده که انعطاف‌پذیری این بازار مالی را افزایش داده و البته به کاهش حجم معامله در کنار افزایش تعداد معاملات حرکت کرده است. این رویکرد اجرایی موجب شده تا در محدودیت عرضه از سوی بخش دولتی برای برخی گروه‌های کالایی خاص، شاهد هیچ تغییر مشهودی در ساز‌و‌کار معاملاتی بورس انرژی نباشیم و حتی رشد حجم معاملات نیز به ثبت رسیده است.

چندی پیش سید علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی عنوان کرد؛ افزایش ارزش معاملات در تیرماه سال ۱۳۹۶ درحالی صورت گرفته که عرضه برخی فرآورده‌های صادراتی همچون کالای گازوئیل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در تالار بین‌الملل در این ماه متوقف شده است. وی گفت: توقف صادرات این محصول از مبادی مختلف، تالار صادراتی بازار فیزیکی را با کاهش ۲۳ درصدی مواجه کرده؛ اما در این مدت تالار داخلی بازار فیزیکی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با رشد ۱۵۰ درصدی در حجم معاملات روبه‌رو‌ بوده است. این موارد نشان می‌دهد که بورس انرژی از یک تنگنای معاملاتی عبور کرده و پس از کش و قوس‌های فراوان فنی و اجرایی توانسته است تا مسیر خود را در بازارهای داخلی و بین‌المللی هموار سازد و به‌صورتی قائم به ذات در مسیر رشد و توسعه خود حرکت کند.

آمارهای فوق نشان می‌دهد که سطوح معاملاتی بالای خردادماه و تیرماه سال جاری را می‌توان یک سقف مقاومت بنیادین در بورس انرژی به شمار آورد؛ یعنی این نهاد مالی در دو ماه اخیر توانسته است به ارزش معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومانی در هر ماه دست یابد؛ ولی عبور از این حجم که می‌توان از آن به‌عنوان یک سقف معاملاتی بنیادین نام برد، دشواری بسیاری دارد. با توجه به تجربیات پیشین می‌توان این گونه اظهار کرد که اگر بورس انرژی بتواند سقف معاملاتی ماهانه ۳۰۰ میلیارد تومان را در بازار فیزیکی بشکند و به سطوحی بالاتر دست یابد، قطعا خواهد توانست که این حجم را به سطوحی بسیار بالاتر نیز افزایش دهد که چنین رخدادی دور از دسترس نیست، ولی به بررسی‌های دقیق‌تری نیاز دارد.

در گزارشی با عنوان افزایش سقف پرواز بورس انرژی مورخ چهارم مرداد سال جاری به بررسی پذیرش‌های جدید در بورس انرژی پرداختیم که وجود پتانسیل رشد حجم و ارزش معاملات را اثبات می‌کند. این وضعیت در کنار افزایش خوش‌بینی‌ها به این بازار مالی و امیدواری به خودنمایی مجدد عرضه‌کنندگان بزرگ در کنار خودنمایی عرضه‌کنندگان متوسط و حتی کوچک و ورود برق به بازار فیزیکی می‌تواند زیرساخت‌های عبور از این سقف معاملاتی یعنی ارزش داد و ستد ۳۰۰ میلیارد تومان در هر ماه را فراهم سازد؛ اما برای مردادماه باید توجه بیشتری به این موارد داشت. ارزش معاملات مردادماه بازار فیزیکی بورس انرژی تا پایان هفته گذشته رقمی برابر با ۹۴/ ۱۴۲ میلیارد تومان بوده که در مقایسه با تیرماه و ارزش معاملاتی ۹۸/ ۲۹۹ میلیارد تومانی نشان می‌دهد که ۶/ ۴۷ درصد از آن پوشش داده شده است، یعنی تا ۱۱ مرداد شاهد هستیم که ۶/ ۴۷ درصد از دستاوردهای معاملاتی تیر به‌عنوان یکی از دوره‌های مهم معاملاتی کسب شده است.

این وضعیت نشان می‌دهد که نیل به ارزش معاملات ۳۰۰میلیارد تومانی برای مرداد در‌دسترس و منطقی است. این در حالی است که اغلب معاملات در مرداد کمتر از ۱۰۰۰ تن بوده و داد‌و‌ستدهایی بالاتر از این رقم معدود بوده است؛ اگرچه معامله ۳۰ هزار تنی نفتای سنگین پالایش نفت لاوان در رینگ بین الملل را باید یک استثنا در این خصوص به شمار آورد. این شرایط نشان می‌دهد که اوضاع مرسوم در بازار فیزیکی بورس انرژی دست یافتن به ارزش معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومان است؛ ولی برای شکسته شدن این سقف، باز هم به عرضه‌های بزرگ در این بازار مالی نیاز داریم که می‌تواند چهره غالب این بازار را تغییر دهد. این در حالی است که شکسته شدن سقف معاملاتی ۳۰۰ میلیارد تومان بدون احتساب عرضه‌های بزرگ باز هم در‌دسترس خواهد بود؛ ولی به زمان بیشتری نیاز دارد که البته پذیرش‌های جدید در بورس انرژی دست یافتن به این هدف میان‌مدت را قطعی نشان می‌دهد.

　

　

رشد 100 درصدی معاملات بورس انرژی