غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *
بهای نفت خام در بازارهای جهانی طی هفته گذشته (۲۵ اکتبر الی ۲۹ اکتبر ۲۰۱۰) از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.

قیمت نفت خام WTI در بازار بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، در ابتدا در پی تردیدها درباره میزان احتمالی تسهیلات پولی آمریکا، تداوم بحران اقتصادی در اروپا، کاهش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، از حدود 52/82 دلار در هر بشکه در تاریخ 25 اکتبر2010 تا کمتر از 94/81 دلار در هر بشکه در تاریخ 27 اکتبر کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل اعلام آمار مربوط به افزایش نرخ رشد اقتصادی آمریکا در 3 ماهه سوم سال 2010، انتشار گزارش‌هایی درباره رشد اعتماد مصرف‌کنندگان در آمریکا، کاهش آمار بیکاری در آمریکا، بروز نشانه‌هایی مبنی بر پایان بحران اقتصادی یونان، نگرانی از احتمال تاثیر توفان حاره ای ریچرد بر مناطق نفت‌خیز مکزیک و تاسیسات نفتی آمریکا، ادامه اعتصاب در پایانه نفتی فو-لاورا در جنوب فرانسه، افزایش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی و همچنین کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، قیمت نفت خام WTI تا سطح 18/82 دلار در هر بشکه در تاریخ 28 اکتبر افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و به دنبال کاهش شاخص احساس مصرف کننده در آمریکا که توسط رویترز میشیگان اعلام شده است و نیز تاثیر افزایش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا (معادل 5 میلیون بشکه) در هفته منتهی به 22 اکتبر 2010، قیمت‌های نفت خام WTI در روز جمعه 29 اکتبر 2010 تا سطح 43/81 دلار در هر بشکه کاهش یافت.
آمار انتشار یافته درباره سطح اعتماد مصرف‌کنندگان در آمریکا، بیش از پیش‌بینی‌ها بوده و از حدود ۶/۴۸ در ماه سپتامبر ۲۰۱۰، به بیش از ۲/۵۰ در ماه اکتبر افزایش یافته است. موارد اعلام بیکاری در آمریکا نیز طی هفته گذشته کمتر از پیش‌بینی‌ها بوده و به پایین‌ترین میزان خود در ۳ ماه گذشته رسیده است. همچنین بر اساس اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تقاضای انرژی این کشور در ماه اوت ۲۰۱۰ بیشتر از برآوردهای پیشین بوده است.
شاخص بازارهای سهام آمریکا طی هفته گذشته از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس، شاخص بازارهای سهام آمریکا در ابتدا در واکنش به ادامه تردیدها درباره ارائه راهکارهای جدید و اتخاذ راهبردهای جدی تر از سوی بانک مرکزی آمریکا برای کمک به بازسازی اقتصاد این کشور و افزایش ناگهانی نرخ بهره از سوی دولت چین به میزان قابل توجهی کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل اعلام آمار مربوط به افزایش نرخ رشد اقتصادی آمریکا در 3 ماهه سوم سال 2010، رشد اعتماد مصرف‌کنندگان در آمریکا، کاهش آمار بیکاری در آمریکا و بروز نشانه‌هایی مبنی بر پایان بحران اقتصادی در یونان، به میزان اندکی افزایش یافت. همچنین کاهش ارزش دلار در مقابل یورو و امیدواری به اتخاذ راهکارهای حمایتی از سوی بانک مرکزی آمریکا نیز به رشد بازارهای سهام این کشور در دو روز پایانی هفته گذشته کمک کرد.
معامله‌گران نفتی معمولا برای تشخیص میزان حساسیت مصرف‌کنندگان، بازارهای سهام را مورد توجه قرار می‌دهند. در واقع شاخص بازار سهام نشانه ای از میزان اعتماد مصرف‌کنندگان بوده و توجه سرمایه‌گذاران نفتی به این مساله، سبب شده است تا بازار نفت خام و سهام معمولا هم جهت باشند. در حال حاضر شرایط کونتانگو در بازارهای جهانی نفت خام در حال گسترش می‌باشد و بالا بودن سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا به میزان ۳/۲۶ میلیون بشکه نسبت به مدت مشابه سال قبل در تاریخ ۲۳ اکتبر ۲۰۰۹، موید چنین روند منطقی می‌باشد. همچنین بالا بودن موجودی کوشینگ اوکلاهما منجر به حق مرغوبیت نفت خام برنت نسبت به WTI و نیز تشدید وضعیت کونتانگو نفت خام WTI شده است. شرایط کونتانگو به شرایطی اطلاق می‌شود که نفت خام در قراردادهای ماه‌های دورتر نسبت به قراردادهای ماه‌های نزدیک‌تر در سطوح بالاتری معامله شود.
ارزش یورو در مقابل دلار طی هفته گذشته از یک روند کاهشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بود و با اینکه در اوایل هفته به دلیل افزایش 25/0 درصدی نرخ بهره در چین و ادامه تردیدها درباره میزان احتمالی تسهیلات پولی آمریکا به میزان قابل توجهی کاهش یافت، ولی مجددا در دو روز پایانی هفته به دنبال تقویت احتمال به‌کارگیری راهکارهای حمایتی از سوی بانک مرکزی آمریکا و گمانه‌زنی‌های مختلف درباره میزان تزریق پول به اقتصاد آمریکا از سوی بانک مرکزی این کشور، ارزش یورو در مقابل دلار با افزایش قابل توجهی همراه بوده و تقریبا به سطوح اوایل هفته بازگشت. به عقیده کارشناسان، طی هفته گذشته امیدواری‌هایی وجود داشت که نشست گروه جی20 سبب ثبات و مسوولیت پذیری بیشتری از سوی کشورهای در حال توسعه شود، اما نشست مذکور هیچ دستاورد الزام آوری نداشت و بانک مرکزی آمریکا ناچار خواهد شد از سیاست‌های حمایتی استفاده کند.
در واقع کاهش ارزش دلار طی ماه‌های اخیر از تصمیمات فدرال رزرو ناشی شده است. سیاست‌گذاران بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده‌اند که آماده ارائه کمک‌های بیشتر برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور می‌باشند، بنابراین در صورت تزریق پول به اقتصاد آمریکا برای جلوگیری از بازگشت به رکود، ارزش دلار باز هم افت خواهد نمود. همچنین بانک مرکزی یونان اعلام نموده است که بانک‌های این کشور از خطر شدید فاصله گرفته‌اند و این اخبار می‌تواند نشانه این باشد که بحران اقتصادی یونان به پایان رسیده است و این عقیده را تقویت می‌نماید که ارزش دلار حتی از این هم کمتر خواهد شد.
براساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره 25 اکتبر الی 28 اکتبر 2010، ابتدا از حدود 03/80 دلار در هر بشکه تا کمتر از 19/79 دلار در هر بشکه در تاریخ 27 اکتبر کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 92/79 دلار در هر بشکه در تاریخ 28 اکتبر افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 28 اکتبر 2010 با 77 سنت افزایش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 79 دلار و 72 سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 22 اکتبر 2010 معادل 78 دلار و 95 سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه اکتبر ( تا 28 اکتبر 2010 )، با 5 دلار و 25 سنت افزایش نسبت به میانگین ماه سپتامبر 2010 به هر بشکه 79 دلار و 88 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه سپتامبر 2010 معادل 74 دلار و 63 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۴ سنت کاهش نسبت به هفته قبل (۱۹ اکتبر ۲۰۱۰)، در روز ۲۶ اکتبر ۲۰۱۰ به بشکه‌ای ۷۹ دلار و ۸۰ سنت رسیده است. براساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت‌خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه شنبه (۲۶ اکتبر ۲۰۱۰ ) ۸۰ دلار و ۶۸ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۷۹ دلار و ۲۸ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۸۱ دلار و ۵۰ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۸۰ دلار و ۷۰ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۷۹ دلار و ۸۰ سنت، شمال غربی اروپا ۸۱ دلار و ۷۴ سنت و در بازار مدیترانه ۸۱ دلار و ۵ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۷۸ دلار و ۱۰ سنت، شمال غربی اروپا ۸۰ دلار و ۹۴ سنت و در بازار مدیترانه ۷۹ دلار و ۹۰ سنت به فروش رسیده است. طی دوره ۱۹ اکتبر الی ۲۶ اکتبر ۲۰۱۰، قیمت نفت خام سبک و سنگین در بازار آسیا به میزان ۷۹ سنت در هر بشکه کاهش یافته است، در حالی که قیمت نفت خام سبک و سنگین در بازارهای شمال غربی اروپا، مدیترانه و آفریقای جنوبی با بیش از ۸۰ سنت افزایش در هر بشکه همراه بوده است. از سوی دیگر، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سنگین ایران به مقصدهای مختلف از ابتدای ماه اکتبر، به میزان ۸ سنت در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بازار بورس لندن(ICE) نیز برای تحویل در ماه دسامبر 2010، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 54/83 دلار در هر بشکه در تاریخ 25 اکتبر 2010 تا کمتر از 15/83 دلار در هر بشکه در تاریخ 29 اکتبر کاهش یافت. سطح بالای ذخیره سازی نفت خام در آمریکا موجب گردیده است تا قیمت نفت خام برنت حق مرغوبیت 72/1 دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI داشته باشد.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته، قیمت نفت خام WTI در دامنه محدودی بین 5/80 الی 83 نوسان داشت، این درحالی است که نرخ یورو/ دلار نیز در دامنه محدودی نوسان داشت. هنوز قیمت نفت از حمایت خوبی برخوردار است و با اینکه قیمت بسته شده پایین‌تر از هفته گذشته است، ولی در هفته جاری نیز از حمایت مناسبی برخوردار است. قیمت بسته شده بالاتر از 2/81 دلار قرار دارد، لذا سطح حمایتی مذکور گرچه شکننده است، ولی از موانع کاهش قیمت است. از نظر داده‌های هفتگی شرایط برای افزایش بیشتر قیمت مهیا می‌باشد و قیمت بسته شده در ماه اکتبر نیز بالاتر از همه میانگین‌ها قرار دارد که شرایط را برای افزایش قیمت آسان کرده است. آمارهای اقتصادی منتشره در هفته گذشته شرایط اقتصادی خوبی را برای آمریکا نشان داد. رشد اقتصادی برای فصل سوم افزایش نشان داد و تعداد متقاضیان جدید کار کاهش یافت. البته در این میان شاخص اعتماد مصرف کننده واشنگتن پست و شاخص احساس مصرف کننده رویترز- میشیگان کاهش یافتند، ولی شاخص اعتماد مصرف کننده که توسط The Conference Board محاسبه می‌شود افزایش یافت. به‌هرحال آمار مثبت که بر آمار منفی غلبه داشت موجب ایجاد سطح حمایتی در جلوگیری از کاهش قیمت نفت شد. ذخیره‌سازی‌های نفت خام طبق روند فصلی خود روند افزایشی دارد، ولی میزان آن قابل توجه بود و از طرف دیگر حجم آن نسبت به سال‌ گذشته نیز بالاتر است، لذا فشار کاهشی بر قیمت نفت وارد آورد، ذخیره‌سازی‌های بنزین کاهش قابل توجهی داشت که مطابق با فصل است. در هفته جاری قیمت نفت از حمایت‌های خوبی در محدوده قیمتی 81 دلار برخوردار است و حمایت‌های مذکور فشار افزایشی بر قیمت وارد می‌آورند. در شرایط فعلی ارزش نرخ دلار در بازارهای بین‌المللی اثر قابل توجهی بر قیمت نفت دارد و بازار نفت منتظر روند آتی آن می‌باشد.
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )