استفاده از اینترنت در دانشگاه‌ها افزایش می‌یابد

مینا صباغی

چند روز می‌شد که از بین بچه‌های دانشکده زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید. صحبت از این بود که دانشکده یک اتاق کامپیوتر (سایت) راه‌اندازی کرده تا دانشجویان راحت‌تر بتوانند به کامپیوتر و اینترنت دسترسی داشته باشند. به اتفاق یکی از همکلاسی‌ها پله‌ها را دو تا یکی طی کردیم تا به اتاق کامپیوتری که از آن صحبت شده بود رسیدیم. مسوول سایت با این پرسش که از بچه‌های ارشد هستید یا نه از ما استقبال کرد، اما بعد از شنیدن جواب منفی، با کمی مکث گفت: استفاده از کامپیوترهای این اتاق فقط برای دانشجوهای ارشد است، دانشجویان کارشناسی باید به طبقه چهارم بروند.

این موضوع به ۴ تا ۵ سال پیش برمی‌گردد که در این دانشکده فقط دانشجویان ارشد حق استفاده از کامپیوتر و اینترنت در دانشگاه را داشتند، از سوی دیگر دانشجویان کارشناسی نیز تنها می‌توانستند طعم استفاده از کامپیوتر دانشکده را با دستگاه‌‌های قراضه و صفحه سیاهی که تنها برنامه DOS را اجرا می‌کرد بچشند، کامپیوترهایی که با ویندوز و اینترنت غریبه بودند.

خلاصه اینکه این قضیه تا ۲-۳ سال گذشته ادامه داشت و...

اول ارشد بعد کارشناسی

سال‌ها بود که دانشجویان دانشگاه‌های ایران به کامپیوتر و اینترنت در فضای دانشگاه دسترسی نداشتند تا اینکه کم‌کم با ورود اینترنت به دانشگاه‌ها قشر محدودی از دانشجویان آن هم فقط دانشجویان ارشد توانستند از کامپیوتر و اینترنت در دانشگاه استفاده کنند. تا اینکه طی ۲-۳ سال اخیر امکان استفاده از اینترنت برای دانشجویان مقطع کارشناسی نیز فراهم شد.

شاید در سال‌های اولیه ورود اینترنت به فضای دانشگاه‌ها، استفاده از آن به عنوان وسیله‌ای لوکس تلقی می‌شد که عمدتا دانشجویان در سطح خاصی از خدمات از آن استفاده می‌کردند، اما به مرور زمان و با آگاهی که نسبت به مزایای استفاده از اینترنت در فضای آموزشی به خصوص جامعه دانشگاهی به وجود آمد موضوع کمی فرق کرد. البته شاید حذف اینترنت و کامپیوتر در بسیاری از این مراکز عملا با قطع خدمات و از سوی دیگر با کاهش شدید کارایی دانشجویان همراه باشد.

می‌توان گفت استفاده از اینترنت و فضای مجازی در دانشگاه‌ها از زمانی شدت گرفت که برخی از استادان دانشگاه‌ها، پذیرش مقالات، تحقیقات و تکالیف دانشگاهی دانشجویان را از طریق ایمیل خواستار شدند.

ضمن اینکه دسترسی و آشنایی دانشجویان با برخی از سایت‌های تخصصی و علمی نیز از سوی بعضی از استادان اجباری شد، از همین رو، این موارد برای بسیاری از دانشجویان این الزام را به وجود آورد که زمان بیشتری را برای استفاده از اینترنت در سایت‌های دانشگاهی سپری کنند، به این ترتیب هر وقت راجع به میزان استفاده دانشجویان از اینترنت در دانشگاه‌ها صحبت به میان می‌آید، نقش مواردی چون دسترسی دانشجویان به امکانات و تعداد کامپیوترهای موجود در این مراکز نیز پررنگ تر می‌شود.

هزار دستگاه کامپیوتر برای ۲۵هزار نفر

به طور معمول تعداد کامپیوترهای موجود در دانشگاه‌ها بسیار کمتر از تعداد دانشجویان متقاضی استفاده از اینترنت و کامپیوتر است.

این در حالی است که روزانه تنها تعداد محدودی از دانشجویان می‌توانند برای استفاده از اینترنت، زمانی را در سایت دانشگاه سپری و برخی نیز ناگزیرند از استفاده آن چشم‌پوشی کنند.

«شهابی» مسوول دفتر فناوری اطلاعات دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب در این مورد می‌گوید: «شاید در گذشته کاربرد اینترنت در برخی از رشته‌های خاص خلاصه می‌شد، ولی طی ۲-۳سال اخیر، استفاده از اینترنت در دانشگاه در بین دانشجویان رشته‌های مختلف نیز متداول شده است، به طوری که این مقدار به بالای ۸۰درصد رسیده است.»

وی تعداد دانشجویان این مرکز را ۲۵هزار نفر تخمین می‌زند و می‌گوید: «تعداد کامپیوترهایی که برای این مرکز در نظر گرفته شده، بالغ بر هزار دستگاه است که استفاده از آنها به غیر از دانشجویان، شامل کادر اداری و پرسنل دانشگاه نیز می‌شود.»

از این هزار دستگاه کامپیوتر، ۶۵۰دستگاه برای لابراتوار و سایت دانشکده کاربرد دارد و مابقی برای قسمت‌های اداری و آموزشی دانشگاه در نظر گرفته شده است.

ضمن اینکه در ۶۵۰۰ دستگاه کامپیوتری که برای دانشجویان تعیین شده حدود ۵۰ دستگاه برای استفاده دانشجویان ارشد است.»

یکی از مواردی که الزام استفاده از اینترنت را برای دانشجویان در فضای دانشگاه‌ها بیشتر می‌کند، وجود برخی سایت‌ها و نرم‌افزارهای تخصصی است که دسترسی به آنها، از طریق دانشگاه امکان‌پذیر است.

شهابی همچنین در این زمینه می‌گوید: «نرم‌افزارهایی که دانشگاه‌ها در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند به رشته‌های مختلف دانشگاهی مربوط می‌شود. به طور مثال نرم‌افزارهای مهندسی و نقشه‌کشی، طراحی مدار، حسابداری، بیمه، SPSS، آزمون‌های روانشناسی و... جزو نرم‌افزارهای خاص محسوب می‌شوند.

همچنین برخی نرم‌افزار و سایت‌های تخصصی نیاز به مجوز داشته و هزینه بالایی را هم می‌طلبند، به طوری که برای دسترسی به بعضی از سایت‌ها و نرم‌افزارها، دانشگاه‌ها باید حدود ۵ تا ۱۰میلیون تومان هزینه کنند.

استادان ایمیل پسند

اغلب دانشجویانی که به طور معمول با کامپیوتر دانشگاه سروکار دارند با شرایط استفاده و همچنین صف‌های طولانی و تعداد زیاد متقاضیان نیز آشنایی داشته، ولی با تمام این مشکلات مجبورند که این شرایط را تحمل کنند.

مسوول اتاق کامپیوتر (سایت) یکی از دانشکده‌های دانشگاه تهران در این زمینه می‌گوید: «برای استفاده از کامپیوترهای این دانشکده برنامه زمان‌بندی شده‌ای اجرا می‌شود. به طور مثال یک ساعت از روز، این کامپیوترها برای استفاده دانشجویان کارشناسی‌ارشد در نظر گرفته می‌شود و در بعضی مواقع نیز هر دو گروه می‌توانند با هم برای استفاده از اینترنت به سایت مراجعه کنند.

این در حالی است که نسبت استفاده دو گروه با هم متفاوت است.وی همچنین در مورد نوع دسترسی دانشجویان به سایت‌های مختلف اینترنتی در این مجموعه می‌گوید: دسترسی به برخی از سایت‌های تخصصی تنها برای دانشجویان کارشناسی ارشد میسر است و دانشجویان کارشناسی از این امکان بهره‌مند نیستند. ضمن اینکه کاربر و بعضی از سایت‌ها برای دو گروه مشترک است».

سرچ مقاله، میل و بازدید از سایت‌های مختلف از جمله مواردی هستند که دانشجویان در این مراکز به آن می‌پردازند هر چند که تعداد کامپیوترهای موجود در این مجموعه جوابگوی تمام دانشجویان نیست و عده‌ای نیز در طول روز از استفاده آن بی‌نصیب می‌مانند.

به این ترتیب با یک حساب سرانگشتی می‌توان می‌فهمید ۱۵ تا ۲۰دستگاه کامپیوتر برای یک دانشکده با ۷۰۰-۸۰۰ دانشجو بسیار اندک است که البته این موضوع برای دانشکده‌های با جمعیت دانشجویی بیشتر، محسوس‌تر خواهد بود.

کاظمی یک از دانشجویان ارشد دانشگاه تهران میزان استفاده از اینترنت را برای دانشجویان این مقطع روزانه ۵/۱ تا ۲ساعت اعلام می‌کند و می‌گوید: عمده فعالیتی که دانشجویان ارشد با اینترنت دانشگاه انجام می‌دهند سرچ مقاله و جست‌وجو سایت‌های خاص است که استادان معرفی می‌کنند. ضمن اینکه دسترسی به برخی از سایت‌های علمی و خارجی تنها از طریق دانشگاه امکان‌پذیر است.

وی همچنین گرایش بیشتر استادان به ارتباط ایمیلی با دانشجویان را یکی از مواردی ذکر می‌کند که باعث شده تا دانشجویان قسمتی از برنامه‌های استفاده از اینترنت را به این بخش اختصاص دهند.

استفاده از کامپیوتر در فضای دانشگاهی جهت پیدا کرده است

به نظر می‌رسد فضای استفاده از اینترنت در رشته‌های مختلف، متفاوت باشد. ضمن اینکه استفاده دانشجویان مقطع کارشناسی نیز طی ۲-۳ سال اخیر از اینترنت در فضای دانشگاه‌ها افزایش یافته است.

سعیدرضا عاملی یکی از استادان رشته ارتباطات دانشگاه تهران در این زمینه می‌گوید: «به طور کلی میزان استفاده از اینترنت در ایران از سال ۲۰۰۵ تاکنون ۲۵۰۰درصد افزایش داشته، ضمن اینکه این میزان در فضای دانشگاهی نیز مشهود بوده است. وی در مورد استفاده از اینترنت در دانشگاه‌ها می‌گوید:«در حال حاضر کاربرد فضای استفاده از اینترنت در بین دانشجویان جهت پیدا کرده و از آن حالت تفریحی و پرسه‌زنی بی‌هدف دور شده است. به طوری که اغلب دانشجویان بسیاری از تکالیف دانشگاهی و درسی خود را از این طریق انجام می‌دهند. ضمن اینکه وبلاگ‌نویسی نیز در بین دانشجویان رواج یافته است.»

عاملی همچنین میزان استفاده دانشجویان کارشناسی و کارشناس ارشد از اینترنت را در یک حد اعلام می‌کند، معتقد است: « در حال حاضر هر دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به طور تقریبی در یک حد از اینترنت استفاده می‌کنند، و می‌توان گفت اکنون میزان دانش مجازی برخی دانشجویان نسبت به استادان بیشتر است».

ختم کلام

این طور که به نظر می‌رسد تعداد کامپیوترهای به کار گرفته شده در سایت‌های کامپیوتری هر واحد دانشگاهی موضوع قابل توجهی است که با توجه به گرایش دانشجویان به استفاده از اینترنت باید از سوی مسوولان آموزش عالی و همچنین روسای دانشگاه‌ها بیشتر مدنظر قرار گیرد. امید است با اتخاذ تصمیم‌های صحیح و با توجه به ضرورت استفاده آسان دانشجویان از اینترنت در فضای دانشگاه به زودی شاهد حل این معضل باشیم.