تاریخ ایران به روایت سر جان ملکم
سر جان ملکم، انگلیسی پنجم ژوئیه سال ۱۸۱۳ کتاب «تاریخ ایران» را به چاپخانه سپرد. فرآیند چاپ این کتاب هزار صفحه‌ای حدود دو سال طول کشید. سر جان مَلکُم (۲ مه ۱۷۶۹-۳۰ مه ۱۸۳۳) افسر اسکاتلندی کمپانی هند شرقی، تاریخدان و سیاستمدار بود. او اوایل قرن نوزدهم بارها جهت ماموریت‌های سیاسی به ایران فرستاده شد. گفته می‌شود سیب‌زمینی را او به ایرانیان معرفی کرده است. ملکم طراح و مدیر قراردادهای ایران در زمان فتحعلی‌شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه و عامل اصلی جداسازی افغانستان از ایران بود. او تعدادی از جزایر جنوبی ایران را به اشغال درآورد و به پایگاه نظامی تبدیل کرد.
سر جان ملکم، انگلیسی پنجم ژوئیه سال ۱۸۱۳ کتاب «تاریخ ایران» را به چاپخانه سپرد. فرآیند چاپ این کتاب هزار صفحه‌ای حدود دو سال طول کشید. سر جان مَلکُم (۲ مه ۱۷۶۹-۳۰ مه ۱۸۳۳) افسر اسکاتلندی کمپانی هند شرقی، تاریخدان و سیاستمدار بود. او اوایل قرن نوزدهم بارها جهت ماموریت‌های سیاسی به ایران فرستاده شد. گفته می‌شود سیب‌زمینی را او به ایرانیان معرفی کرده است. ملکم طراح و مدیر قراردادهای ایران در زمان فتحعلی‌شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه و عامل اصلی جداسازی افغانستان از ایران بود. او تعدادی از جزایر جنوبی ایران را به اشغال درآورد و به پایگاه نظامی تبدیل کرد. دیدارهای این مامور سیاسی دولت انگلستان از ایران مصادف با تصمیم ناپلئون مبنی بر محاصره دریایی و تحریم اقتصادی انگلستان و قطع دست آن از سایر کشورها بود و اعزام ژنرال گاردان و افسران و ماموران سیاسی دیگر از فرانسه به ایران عمدتا با هدف برخورد با انگلستان بود. به علاوه، این دیدارها همزمان با نخستین جنگ روسیه با ایران بود که در سال ۱۸۰۳ آغاز شد.
قرارداد ناپلئون با تزار روسیه در هفتم ژوئیه ۱۸۰۷ در تیلسیت که ضمن آن ناپلئون به شرط تحریم انگلستان، دست روسیه را برای تصرف سوئد، فنلاند و مستملکات عثمانی آزاد گذاشت و تکمیل و تایید مجدد آن در ۱۴ اکتبر ۱۸۰۸، ماموریت «سرجان ملکم» را حساس‌تر کرد. فتحعلی شاه هم در این سال (۱۸۰۸) به وی اجازه سفر از بوشهر به تهران را نداد، اما سال بعد او را که با خود هدایای فراوان برای شاه قاجار آورده بود به حضور پذیرفت و چون احتمال بازگشت ژنرال گاردان به اروپا می‌رفت و فشار روسیه بر ایران افزون شده بود، راه برای امضای قرارداد ۱۲ مارس ۱۸۰۹ ایران و انگلستان هموار بود که به موجب آن دولت ایران متعهد شد که تعهدات نظامی خود با کشورهای دیگر را به سود انگلستان لغو کند و این قرارداد به مفهوم آن بود که ژنرال گاردان و افسرانش باید از ایران بروند که در سال ۱۸۱۰ رفتند و جای آنان را انگلیسی‌ها گرفتند و همین عمل موجب فاجعه سال ۱۸۱۲ در جبهه اصلاندوز شد. مشاور توپخانه ارتش ایران در جبهه اصلاندوز یک افسر انگلیسی به نام «لیندسی» بود و توپخانه ایران نیروی خودی را به گلوله بست و باعث شکست ایران از روسیه شد که با میانجیگری و اعمال‌نظر انگلیسی‌ها قرارداد ترک مخاصمه میان روسیه و ایران به‌امضا رسید و... بنا بر این، مداخلات استعماری و سلطه‌گری انگلستان در ایران با ماموریت‌های سر جان ملکم آغاز شد که ماهیت آن با ماموریت برادران شرلی که ۱۰۲ سال پیش از آن آغاز شده بود متفاوت بود، مداخلات انگلیسی‌ها در ایران از آن پس موجب تزلزل حاکمیت، عقب‌ماندگی و بدبختی‌های ایران و ایرانیان شد.
ارسال نظر