ابهام در بازار محصولات پتروشیمی

محمد‌حسین بابالو: بازار محصولات پتروشیمی مدتی است که رونق چندانی نداشته و البته کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا، انتظار فعالان بازار را برآورده نکرده زیرا افزایش محسوس تقاضا را در بر نداشت. با توجه به ضعف تقاضای موثر در صنایع پایین‌دستی و مصرف‌کننده و کاهش حجم خرید و چهره نامطلوب بازار در کنار بسیاری از شایعات تغییر قیمت‌ها، شرایط مطلوبی بر بازار حاکم نیست که پایین بودن حجم معاملات یکی از خروجی‌های آن است. روز گذشته شاهد عرضه‌های متنوع محصولات پتروشیمی و پلیمرها در بورس کالای ایران بودیم که البته از تنوع مطلوبی هم برخوردار بود. با توجه به کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا انتظار افزایش تقاضا وجود داشت که می‌توانست به افزایش حجم معاملات در بازار منجر شود. این در حالی است که چنین انتظاری در بورس کالا دیده نشد و حجم معاملات هر چند بهتر از هفته‌های پیشین بود ولی از جذابیت مطلوبی برخوردار نبود. به نظر می‌رسد فعالان بازار انتظار داشتند قیمت‌های پایین‌تری را شاهد باشند ولی چنین رخدادی هم به ثبت نرسید. به عبارت ساده‌تر ضعف تقاضا را می‌توان مهم‌ترین‌ دلیل بی‌رونقی و جذابیت پایین معاملات دانست که بیشتر به آن خواهیم پرداخت. البته برخی شایعات و گمانه‌زنی‌ها نیز در این بین موثر بودند اما اصطلاحا بازار رونق ندارد.

همچون گذشته انواع سنگین و پیشرفته‌تر پلیمرها به نسبت کیفیت بهتر تقاضای بیشتری را به خود جلب کردند، انواع OFF گرید باز هم با جذابیت بالاتر به دلیل قیمت کمتر رو‌به‌رو شده، پلی‌استایرن‌های انبساطی با رقابت رو‌به‌رو شدند ولی نهایتا بازار از رونق مطلوبی برخوردار نبوده و نیست.

به جرات می‌توان گفت که تولید در صنایع پایین‌دستی ضعیف بوده و رونق گذشته را ندارد. این مطلب مهم‌ترین‌ دلیل برای پایین بودن تقاضای موثر است. با توجه به مشکلات عرضه‌های صادراتی به عراق بخشی از این شرایط را در گذشته به این مطلب مربوط می‌دانستند ولی هم‌اکنون و با بهبود نسبی اوضاع، باز هم بازار رونق گذشته را ندارد. با توجه به تلاش دولت برای کاهش تورم به قیمت کاهش نقدینگی موثر در بازار، رونق تولید نیز محدود شده و البته روزهای سرد سال هم که به‌صورت سنتی زمان تولید بود نتوانست بازار را با رونق رو‌به‌رو کند. البته این در حالی است که شنیده‌ها از عرضه برخی محصولات خارج از ساز و کار بورس کالا هم حکایت می‌کند که البته در کنار تسهیل شرایط عرضه به مصرف کننده نهایی، می‌تواند نقطه ضعفی برای بورس کالا هم به شمار برود. رخدادی که شفافیت فروش و چرخش مالی تولیدکنندگان بزرگ را تا حدودی تحت تاثیر قرار خواهد داد.

به نظر می‌رسد بازار انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها را داشت تا جایی که برخی شایعات از این احتمال حمایت می‌کند. ورود به زمان تعمیر و نگهداری برخی از واحدهای تولیدی و البته پایین بودن موجودی انبارها در کنار موجودی مطلوب در انبارهای تولیدکنندگان اصلی و بزرگ هم شرایط کلی بازار را تغییر خواهد داد. این در حالی است که احتمال قطع شدن گاز برخی از تولیدکنندگان هم شاید وجود داشته باشد که می‌تواند باز هم به بازار جهت بدهد. با توجه به این شرایط پیچیده شاید نتوان دورنمای مشخصی را پیش روی بازار تصویر کرد. به نظر می‌رسد ابهام فعلی در بازار، باز هم ادامه یابد.

در بازار داخلی قیمت بسیاری از محصولات پتروشیمی مدتی است که نزولی شده و جز برخی از گریدهای خاص شاهد عقب نشینی خریداران، ضعف حجم خرید و کاهش قیمت‌ها هستیم. البته برخی گریدهای پر مصرف مخصوصا انواع پلیمرهای سنگین و پیشرفته با افزایش تقاضا و البته افزایش قیمت‌ها رو به رو شدند. با توجه به کاهش قیمت‌های پایه در بورس کالا این روند نزولی شتاب بیشتری گرفته تا جایی که حتی قیمت‌ها که تا ابتدای هفته جاری روند آرامی داشت می‌تواند باز هم کاهش بیشتری را ثبت کند. با توجه به ضعف تقاضا، عقب نشینی خریداران اصلی از بورس کالا، توجه به بازارهای داخلی به جای بورس، کاهش حجم خرید و البته کالاهای ارزان قیمت در بازار شاید انتظار کاهش بیشتر قیمت‌ها چندان دور از ذهن نباشد ولی با توجه به تفاوت گریدها و ویژگی‌های تولید متنوع و متفاوت این ادعا را نمی‌توان به تمامی گریدها تعمیم داد.

دورنمای بازار محصولات پلیمری بسیار مبهم است. از سویی نوسان قیمت نفت به یک ثبات نسبی رسیده ولی هیچ تضمینی وجود ندارد که قیمت‌ها باز هم کاهش پیدا نکند. قیمت‌های جهانی هم با محوریت قیمت مواد اولیه صنعت پتروشیمی هنوز هم نزولی است و این روند کاهشی می‌تواند باز هم ادامه پیدا کند. قیمت دلار هم پس از رسیدن به سقف ۳۶۰۰ تومان یک روند کاهشی آرامی را اتخاذ کرده ولی دورنمای قیمت آن اصلا مشخص نیست زیرا فاکتورهای متناقضی را در بر دارد.

با توجه به شیوه قیمت‌گذاری دفتر صنایع تکمیلی شرکت ملی پتروشیمی بر مبنای متوسط قیمت دلار در هر ماه و به نسبت قیمت ۳۳۶۰ تومانی در ماه قبل احتمال افزایش قیمت‌های پایه وجود دارد. برآیند تمامی این موارد در کنار ضعف فراگیر تقاضا و وجود قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت تمام شده بورس کالا در بازار چهره چندگانه‌ای را پیش روی بازار محصولات پتروشیمی قرار می‌دهد که شاید تحلیل آن چندان مقدور نباشد. با توجه به ضعف تقاضا و مشکلات فروش به نظر می‌رسد بتوان در بازار قیمت‌هایی پایین‌تر از قیمت‌های فعلی را برای گریدهای ساده، سبک و پرمصرف پیدا کرد.