فرمول توزیع مانده‌گیری کارمزدهای الکترونیکی

گروه بازار پول-پیمان رحمانی*: تقریبا نزدیک به ۲ ماه از اعلام خبر دریافت کارمزد خرید از پایانه‌های فروش توسط مدیر عامل شاپرک می‌گذرد. این اقدام، عکس‌العمل‌های متفاوتی از سوی موافقان و مخالفان این طرح به همراه داشت، تا جایی که حتی مناظره‌ای نیز در این خصوص برگزار شد. مواردی که اکثرا در بین مخالفان طرح دریافت کارمزد شنیده می‌شود را می‌توان این‌گونه استنباط کرد که هنوز تفاوت‌ها بین یک شرکت پرداخت(PSP) و بانک، عدم ذی‌نفع بودن بانک‌ها در دریافت این کارمزد و ناشناخته بودن شرکت‌های پرداخت برای عموم مردم همچنان دارای ابهاماتی است و این در حالی است که چندی پیش دریافت کارمزد مانده‌گیری روی پایانه‌های فروش اجرایی شده است ولی چون مبلغ کسر شده بابت کارمزد، سمت دارنده کارت بود این بازخورد‌ها صورت نگرفت. نکته مهم از شروع دریافت کارمزد مانده‌گیری روی پایانه‌های فروش این بود که از درآمد به‌دست‌آمده از این طرح، بانک‌ها هیچ گونه منفعتی نمی‌برند و بالطبع در صورت اجرایی شدن دریافت کارمزد خرید نیز، بانک‌ها ذی‌نفع نخواهند بود. و این مهم می‌تواند یکی از نشانه‌های جدا بودن بانک‌ها و PSP‌ها باشد که در عمل این دو حوزه کاملا مستقل و در کنار یکدیگر به ارائه خدمات گوناگون می‌پردازند. هنوز هم در میان کسبه بازار می‌توان جملات تکراری مانند: دستگاه کارتخوان بانک X، سرعت بالای دستگاه بانک Y و ... که نشان از ناشناخته بودن شرکت‌های پرداخت در دل بازار و عدم تفکیک‌پذیری این دو حوزه از نظر مشتریان می‌باشد را به وضوح شنید. به این منظور بد نیست انواع کارمزد دریافتی از ابزار‌های الکترونیکی و نحوه تقسیم آن مورد بررسی قرار گیرد تا شاید بعضی از ابهامات موجود در این خصوص شفاف‌سازی شود.

پایانه فروش

دریافت کارمزد مانده‌گیری از پایانه فروش آخرین اقدام درخصوص دریافت کارمزد بود که پس از تصویب توسط نهاد‌های ذی‌ربط عملیاتی شد. در این طرح مبلغ ۱۲۰۶ ریال به‌عنوان هزینه کارمزد از دارنده کارت کسر و به شرح زیر تقسیم می‌شود:

همان گونه که مشاهده می‌شود در این تقسیم درآمد، بانک‌ها ذی‌نفع نیستند و عملا از کارمزد‌های دریافتی پایانه‌های فروش، بانک‌ها هیچ گونه درآمدی ندارند و این کارمزد متعلق به شرکت‌های پرداخت به همراه نهاد‌های ناظر و سیاست‌گذار است. ذکر این نکته ضروری است که کلیه عملیات مانده‌گیری روی این ابزار توسط هر کارت بانکی شامل دریافت کارمزد است.

دستگاه خودپرداز و کیوسک

دستگاه‌های خودپرداز جزو اولین ابزار‌های الکترونیکی هستند که سال‌ها است در حال ارائه خدمات به مشتریان است. نکته مهم در دریافت کارمزد مانده‌گیری روی این ابزار به طوری است که عملیات مانده‌گیری به‌صورت شتابی انجام می‌پذیرد و در صورتی که بانک صادر‌کننده کارت و دستگاه خودپرداز موردنظر یکی باشد، شامل دریافت کارمزد نیست و عملیات مانده‌گیری به‌صورت محلی (LOCAL) انجام می‌شود. مبلغ کسر شده بابت کارمزد مانده‌گیری روی این ابزار مبلغ ۱۰۰۰ ریال است که از دارنده کارت کسر و به‌صورت زیر تقسیم می‌شود.

نحوه کسر کارمزد و نحوه تقسیم آن روی کیوسک‌های بانکی نیز عینا مشابه دستگاه‌های خودپرداز است.

دستگاه پایانه شعب: (پین پد)

بالاترین مبلغ کارمزد دریافتی بابت خدمت مانده‌گیری روی این ابزار است که مبلغ ۲۰۰۰ ریال است که از دارنده کارت کسر می‌شود. این ابزار فقط روی باجه‌های شعب بانک‌ها قرار دارد و در صورت مانده‌گیری شتابی مبلغ فوق از دارنده کارت کسر و به‌صورت زیر تقسیم می‌شود.

تلفن ثابت

هزینه کارمزد کسر شده در این درگاه مبلغ ۱۲۰۶ ریال است که از دارنده کارت کسر می‌شود و به‌صورت زیر تقسیم می‌شود.

نتیجه‌گیری

برای برداشتن قدم‌های مطمئن در حوزه‌های جدید تکنولوژی و استفاده از آنها برای صنعت پرداخت کشور بیش از هر زمان دیگری نیاز به فرهنگ‌سازی داریم. فرهنگ‌سازی‌هایی که اگر به‌درستی انجام نشود مجددا با چالشی مانند دریافت کارمزد خرید از پایانه فروش، رو‌به‌رو می‌شویم. بهتر است ابتدا نسبت به هموار‌سازی مسیر و ریل‌گذاری مناسب اقدام کنیم تا در پروسه تصویب و راه‌اندازی طرح‌ها کمتر دچار مشکلات عدیده بشویم. مطمئنا دریافت کارمزد خرید پایانه فروش اولین و آخرین طرح دریافت کارمزد نخواهد بود. چه بسا سایر طرح‌های در نوبت نیز تحت‌تاثیر این تصمیمات

قرار بگیرند.

*دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت کارآفرینی دانشگاه تهران