تجارت سنگ‌آهن و فولاد؛ بایدها و نبایدها
گروه بنگاه‌ها- زهرا مجتهد: در محافل مختلف حوزه صنعت و معدن، اغلب دولتی‌ها بیان می‌کنند این بخش خصوصی است که باید وارد عرصه‌های مختلف شده و مسیر را برای پیشرفت و ترقی خود هموار سازد.اینکه تا چه حدی بخش خصوصی به ویژه در حوزه معدن مورد حمایت قرار گرفته و در هر زمینه‌ای دولت توانسته در این هموارسازی نقش ایفا کند خود جای بحث دارد. اما آنچه در عملکرد بخش خصوصی به ویژه حوزه سنگ‌آهن مشاهده می‌شود اندکی فراتر از انتظارات دولت بوده است.در این حوزه تصور بر این است که درآمد حاصل از صادرات سنگ‌آهن رقم قابل مشاهده‌ای است و در این راستا وضع عوارض صادرات بر این کانی می‌تواند راهکاری برای جلوگیری از خام‌فروشی و عواقب در پی آن باشد. اما در بطن ماجرا فعالان حوزه تولید و صادرات سنگ‌آهن به دلیل درگیری عمیق‌تر با مصائب و مشکلات فعالیت در این حوزه نگرش دیگری دارند که هر دو طیف صادرکننده و تولیدکننده متفق‌القول نگران اشتغالزایی و کسب و کار نیروهای انسانی در این حوزه هستند و در این بین نیز بخش خصوصی باز هم با تکیه بر توان خود باید به دنبال راهکارهایی برای بهبود شرایط چه در زمان افت قیمت جهانی سنگ‌آهن و چه در شرایطی که دولت اصرار بر اخذ عوارض دارد، باشد. کیوان جعفری طهرانی، کارشناس و تحلیلگر بینالمللی بازار سنگ‌آهن و فولاد و عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران معتقد است که «هر چقدر در این بازار به مباحث با دیدگاه علمی‌و بنیادی پرداخته شود ایران از حیث بینالمللی در حوزه سنگ‌آهن و فولاد از جایگاه ویژه و خاص‌تری برخوردار خواهد شد.»
وی گرایش بخش خصوصی به سمت و سوی برندسازی بینالمللی را از اولویت‌ها می‌داند تا جایی که اعلام می‌دارد تجار چینی روز به روز تمایل بیشتری به افزایش تجارت سنگ‌آهن و فولاد با ایران از خود نشان می‌دهند. در همین راستا وی معتقد است که «یکی از راه‌های به چالش کشیدن طرف‌های خارجی حضور پررنگ بخش خصوصی در کنفرانس‌ها و نمایشگاه‌های بینالمللی است.»
عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن درباره فلسفه گرایش چینی‌ها به تجارت سنگ‌آهن با ایران به خبرنگار ما می‌گوید: در حال حاضر چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا با مشکلات بزرگی دست و پنجه نرم می‌کند. شاید چند سال پیش که چین عدد رشد اقتصادی دو رقمی‌را مزه مزه می‌کرد، به هیچ وجه چنین روزهای سختی را برای خود نمی‌دید. در آن روزهای خوش که به علت وضعیت اقتصادی نا بسامان آمریکا و اروپا، اکثر سرمایه‌داران چه آمریکایی و اروپایی و چه از کشورهای خاورمیانه و جنوب شرق آسیا سرمایه‌های هنگفت خود را از آمریکا و اروپا بیرون می‌کشیدند تا در پروژه‌های نوظهوردولت قبلی چین سرمایه گذاری کنند، هیچ کس به فکر امکان کاهش رشد اقتصادی این اژدهای زرد نبود.
وی می‌افزاید: «سیل عظیم این سرمایه‌های باد آورده باعث رونق پروژه‌های ساختمان سازی و به طور کلی زیر بنایی در چین شد به صورتی که چین را به بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده فولاد جهان تبدیل کرد. این در حالی است که حدود ۵ سال پیش بود که خود آمریکا از وحشت تبدیل شدن چین از اقتصاد دوم به اقتصاد اول دنیا در سال ۲۰۲۷ سخن می‌گفت و زنگ خطرآن را به صدا در آورد. وی در ادامه تصریح می‌کند: از یک طرف انباشت سرمایه‌های عظیم وارداتی باعث ایجاد سیستم‌های بانکی سایه در چین شد به طوری‌که خود بانک مرکزی چین نیز امکان کنترل بر درصد قابل توجهی از این سرمایه‌ها را از دست داد و این سیستم‌های بانکی سایه بودند که کنترل اقتصاد چین که از حالت کمونیستی به سرعت به سوی کاپیتالیسمی حرکت می‌کرد را به دست گرفتند.
جعفری طهرانی با اشاره به اینکه برای ایجاد یک رویای بزرگ همه چیز مهیا بود، عنوان می‌کند: کارخانه‌های فولاد اروپا یکی پس از یکی فرو پاشیدند و اوج آن بسته شدن کارخانه بزرگ آرسلور میتال در فرانسه بود که باعث لشکرکشی رئیس جمهور سابق فرانسه سارکوزی علیه آقای میتال این غول فولاد ساز جهان شد. بحث اینجا خاتمه پیدا نکرد و حتی رئیس جمهور وقت فرانسه اقامت آقای میتال را باطل کرد ولی این فولاد ساز سرد و گرم کشیده، بیدی نبود که با این بادها بلرزد و می‌دانست تنها راه بقای خود حفظ حضور در بازار است. آقای میتال که قبلا عملکرد ضعیف آقای تاتا (دیگرغول فولاد سازهندی ایرانی الاصل) را قبل از بحران جهانی دیده بود که چگونه بصورت تهاجمی‌و بی مهابا اقدام به خرید کارخانه بزرگ فولاد کورس انگلیس کرده بود،جانب احتیاط را پیشه گرفت تا در تند باد حوادث حذف نشود.
وی به ادامه روند رو به رشد اقتصادی و شکوفایی چین در زمانی که رئیس‌جمهور وقت چین هوجین‌تائو دستور داد روند تجمل گرایی سرعت گیرد و سیل خودروهای لوکس اروپایی ، آمریکایی و ژاپنی خیابان‌های شانگهای و پکن را به تصرف خود درآورد، اشاره کرده و می‌افزاید: کار به اینجا خاتمه پیدا نکرد و دستور موافق رسید که تمامی مدیران دولتی می‌توانند سوار اتومبیل‌های لوکس مرسدس بنز و بی‌ام‌و شوند. از این رو دیگر کارمند یک شرکت دولتی در چین شدن یک رویای بزرگ برای کارمندان بخش خصوصی چین و همچنین دیگر کشورها شده بود. عمر مفید سازه‌های فلزی در شهرهای بزرگ و صنعتی چین از ۱۵ سال به کمتر از نصف یعنی ۷ سال کاهش پیدا کرد. دیگر هر جایی ساختمان قدیمی‌دیده می‌شد، به سرعت کوبیده و به تلی از خاک تبدیل می‌شد تا آهن‌قراضه‌های آن مورد مصرف کارخانه‌های فولاد سازی داخلی شوند.جعفری طهرانی علت این رویداد را افزایش مصرف داخلی و تمایل بیشتر مردم چین به خرج کردن پول‌هایشان می‌داند و تصریح می‌کند: «براین پایه صنایع اتومبیل سازی داخلی چین نیز رونق گرفت و برای اولین بار یک خوروساز چینی اقدام به ساخت اتومبیل مخصوص رئیس جمهور وقت چین کرد به طوری‌که خصوصیات این اتومبیل که بعد‌ها به تولید انبوه هم رسید، یک سر و گردن بالاتر از بزرگان خوروساز جهان از جمله کادیلاک، آئودی، بی ام و، می‌باخ و رولزرویس قرار گرفت. این امر در حالی رخ داد که خوروسازان بزرگ دنیا از عرضه این اتومبیل فوق لوکس با قیمت باور نکردنی شوکه شدند و ترس از دست دادن بزرگترین بازار خرید اتومبیل جهان یعنی چین باعث آزرده خاطر شدن آنها شده بود.
وی تصریح می‌کند: ماجرا به این مرحله رسید که ده‌ها میلیون چینی سرمایه‌های خود را از کل دنیا به چین سرازیر کردند. چینی‌ها و هندی‌های مقیم جنوب شرق آسیا که برای یک نسل قبل و هنگام رشد اقتصادی ببرهای آسیا در دهه ۱۹۸۰ و اوایل ۹۰ به سنگاپور، هنگ کنگ، تایوان، ماکائو، تایلند، مالزی و فیلیپین مهاجرت کرده بودند و هیچ وقت فکر نمی‌کردند رویای مهاجرت مجدد داشته باشند، مهاجرت معکوس را آغاز کردند. اکثر آنها که بیش از ۳۰ سال خارج از چین زندگی کرده بودند منبع بزرگ اطلاعات، معلومات وحتی پس‌انداز بودند که به چین بازگشتند. قلک‌های کوچک آنها شکست تا اقتصاد کاپیتالیسمی‌چین رشد فزاینده‌ای پیدا کند.
فروپاشی رویای بزرگ چینی‌ها
وی با اشاره به اینکه کالاهای چینی که در گذشته نه چندان دور به عنوان یک کالای بی‌کیفیت شناخته می‌شد قادر بود در جایگاه کالاهای مشابه حتی کره جنوبی و ژاپن قرار گیرد، می‌افزاید: «با وجود اینکه در‌های دنیا به روی این اقتصاد دوم کمونیستی باز شده بود، مردم چین روز به روزاقدام به خرید کالاهای چینی می‌کردند تا از تولید داخلی خود دفاع کنند. تولیدکنندگان چینی دیگر کالاهای بنجل خود را در داخل نمی‌فروختند بلکه کالاهای با کیفیت خود را در بازار داخل و کالاهای با کیفیت پایین تر را با قیمت ارزان صادر می‌کردند. نتیجه اینکه گردش مالی بالا باعث رونق اقتصادی چین در دهه ۲۰۰۰ شد.
جعفری طهرانی این شرایط حاکم بر چینی‌ها را تا اوایل سال ۲۰۱۳، رویایی می‌داند و می‌گوید: این رویا دیری نپایید که از هم پاشید و دوباره با کم رنگ شدن بحران اقتصادی آمریکا و اروپا از اوایل سال ۲۰۱۳ نشانه‌های کاهش رشد اقتصادی چین پررنگ‌تر شود. رشد اقتصادی ۱۰درصدی چین در سال ۲۰۱۳ جای خود را به ۸/۷ درصد داد که پیشبینیها حاکی از ادامه کاهش آن تا پایان سال ۲۰۱۴ به ۲/۷ درصد است. وی به عوامل دیگری در فروپاشی رویای چینی‌ها از جمله بحران در منطقه آسیای میانه اشاره کرده و خاطرنشان می‌کند: ایجاد بحران در منطقه آسیانه میانه و به ویژه در اوکراین به جای اینکه به فولادسازان چینی به علت کاهش صادرات فولاد از این کشور فولاد خیز(اوکراین) کمک کند، نتیجه غیر قابل پیش‌بینی داشت و آن هم بحران در مصرف داخلی خود چین بود. چین حداقل قریب ۱۵ سال است که در زمینه مصرف فولاد متکی به تولید داخلی خود است. (جداول ضمیمه گویای وضعیت تولید فولاد چین از سال ۲۰۰۰ به بعد است.)
وی دیگر عامل جهت‌گیری چینی‌ها به تجارت با ایران را انتقال قدرت در نوامبر ۲۰۱۲ به رئیس جمهور جدید چین «آقای شی» می‌داند و می‌گوید: «توقف روند کاپیتالیسمی با حضور رئیس حزب حاکم کمونیست چین که به اعمال اقدامات رادیکال و شدید در تغییرات نظام سرمایه داری چین گرایش دارد منجر شد. در وهله نخست لوکس‌گرایی متوقف شود. رئیس‌جمهور جدید دستور داد تمامی اتومبیل‌های مدل بالای سازمان‌های دولتی در حراج فروخته شوند. همین امر موجب اعتراضات پی درپی دو غول اتومبیل‌ساز آلمان (مرسدس بنز و بی ام و) شد. وی می‌افزاید: «به طوری‌که قیمت اتومبیل‌های لوکس دست دوم آنها در بازار چین به مراتب پایین تر از کل دنیا شد و در فروش این کارخانه‌های تاثیر منفی گذاشت. اکثردلالان بین المللی اتومبیل نیز این ماشین‌ها را خریداری و درصد قابل توجهی از آنها به منطقه خاورمیانه و حوزه حاشیه خلیج فارس و حتی ایران با تغییراتی به نام اتومبیل نو وارد شدند.
جعفری طهرانی بخش دیگری که بازار آن در چین رونق داشت را حوزه مسکن اعلام می‌کند و در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: «با حضور رئیس جمهور جدید بخش مسکن نیز از این امر مستثنا نشد و در قانون جدید مقرر شد تا هر چینی فقط مالک یک ملک برای منزل و یک ملک برای دفتر محل کار باشد. از این رو دیگر چینی‌ها به جای خرید ملک در کشور چین، اقدام به خرید آن در سایر کشورها کردند. چه بسا یکی از دلایل شروع رشد مجدد ملک در امارات متحده عربی (که بعد از بحران جهانی در وضعیت نامطلوبی به سر می‌برد) همین تمایل چینی‌ها به خرید ملک در دبی بود که برخی کارشناسان به اشتباه فقط و فقط علت انتخاب این کشور برای نمایشگاه بزرگ بینالمللی ۲۰۲۰ می‌دانند.
وی درباره نتیجه این تصمیم از سوی مردم چین می‌گوید: «آنها ترجیح دادند به جای اجاره آپارتمان‌های بزرگتر به حداقل‌ها اکتفا کنند. به نحوی که اکنون بیش از ۳۵ درصد از ساختمان‌های نوساز چین خالی از سکنه است.این کارشناس و تحلیلگر بازار سنگ‌آهن به موضوع دیگری درباره تغییر در تصمیم‌گیری چینی‌ها در سرمایه‌گذاری و گرایش بیشتر آنها به سنگ‌آهن و فولاد اشاره کرده و تصریح می‌کند: در اقدام بعدی نوبت به قانون کمونیستی «از کجا آورده‌ای؟» رسید. در این هنگام یک به یک مدیران دولتی و حتی خصوصی که در راس کار یا فعالیت تجاری در دولت ۱۰ ساله قبلی بودند مجبور به بازخواست و پاسخگویی شدند. کار به جایی رسید که یکی از استانداران جنوبی چین که یکی از بستگان رئیس جمور سابق بود به علت فساد مالی اعدام شد. دیگر مدیران دولتی و خصوصی از سایه خود وحشت داشتند. دولت کنترل کامل خرید و فروش و انتقال ارزرا به‌دست گرفت که البته این امر در حال حاضر باعث افزایش ارزش پول ملی چین (یوان) شده است.
چینی‌ها به دنبال بازار غیر متشکل پولی
وی معتقد است که چینی‌ها به دلایل بروز محدودیت‌های اعمال شده از سوی دولت به دنبال راهی برای انتقال سرمایه‌ها به خارج از چین بودند و طی آن عده‌ای از تجار چینی که قبلا در تبادلات تجاری خود با بقیه کشورها در زمینه صادرات و واردات کالاهای مختلف دست داشتند، پشت پرده کنترل فعالیت‌های اقتصادی را به عهده گرفتند این افراد باعث تقویت بیش از پیش بانکداری سایه در چین شدند و همچنان این کار ادامه دارد. وی بر این باور است که این تجار برای اینکه راهی برای تبادل ارز خارج از سیستم بانکداری چین داشته باشند بازار کشور‌هایی که مشکل سیستم بانکداری از لحاظ گشایش اعتبار اسنادی داشتند را انتخاب کردند تا از این طریق و خارج از سیستم بانکی بتوانند پول جابجا کنند. وی با تشریح کامل وضعیت بازارهای خودرو، مسکن و ... و همچنین وضعیت داخلی کشور چین درباره هدف چینی‌ها تصریح می‌کند: از بین همه این کشورها ایران به علت تحریم‌های بینالمللی و عدم امکان جابجایی پول از طریق سیستم بانکی بهترین انتخاب از سوی آنها تلقی می‌شود.»
جعفری طهرانی می‌گوید: اگرچه چینی‌ها بارها و بارها از موضوع تحریم‌های بانکی علیه ما و به نفع خود سوء‌استفاده کرده‌اند و در عین حال سعی دارند سنگ‌آهن ایران را به قیمت‌های بسیار پایین‌تر از نرخ‌های جهانی خریداری کنند، اما واقعیت به گونه دیگری است.
بازار سنگ‌آهن ایران برای چینی‌ها جذاب است
وی با اشاره به این مطلب که حجم صادرات سال گذشته سنگ آهن ایران به چین با عدد حدود ۵/۲۲ میلیون تن که فقط ۳/۲ درصد از کل واردات سنگ آهن چین را شامل شده، پیش‌بینی می‌کند: «به علت افزایش تولید استرالیا در سال جاری میلادی (۲۰۱۴) و کاهش صادرات سنگ آهن ایران در سال ۱۳۹۳ به دلیل بحث‌های مکرر در مورد عوارض صادراتی که این بحث نیز تاثیر منفی در تجارت سنگ آهن ایران دارد، این عدد به کمتر از ۸/۱درصد کاهش یابد، اما با این حال بازار ایران هنوز برای عده‌ای از تجار چینی جذابیت دارد.
وی می‌افزاید: این در حالی است که بر اساس قانون جدید وزارت مسکن و شهرسازی چین، عمر مفید سازه‌های فلزی مجددا از عدد قبلی ۷ سال به ۱۰ سال افزایش یافت که این باعث کاهش مصرف سرانه فولاد می‌شود. از سوی دیگر مردم عامی‌چین علاقه‌ای برای خرج کردن پول خود از جمله خرید لوازم خانگی و پوشاک ندارند و ترجیح می‌دهند به حداقل‌ها اکتفا کنند. این مورد باعث رکود گردش پول می‌شود، اگرچه هنوز بازار اتومبیل چین چه برای خودروهای وارداتی و چه خودروهای تولید داخل داغ است اما دولت محدودیتی برای تملک تعداد مشخصی اتومبیل برای هر شهروند چینی تعیین نکرده است.
پیشبینیها از افت قیمت سنگ‌آهن خبر می‌دهد
جعفری طهرانی؛ این تحلیلگر بازار سنگ‌آهن و فولاد معتقد است که افزایش مصرف فولاد در چین به دلیل تعیین ۸۰۰ بیلیون یوآن معادل ۱۳۰ بیلیون دلار بودجه برای توسعه شبکه راه‌آهن شهری و توسعه جاده‌ها به ویژه مناطق روستایی، افزایش قیمت فولاد را به همراه خواهد داشت که به تبع آن قیمت سنگ‌آهن نیز در آینده نزدیک با رشد روبه‌رو خواهد شد.
طهرانی در گفت‌وگو با خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «سه ماهه اول سال ۲۰۱۴ (دی، بهمن و اسفند ۱۳۹۲) قیمت جهانی فولاد و سنگ آهن مناسب بود. معدل این عدد برای سنگ آهن ۱۲۷ دلار آمریکا است که این قیمت برای سنگ آهن فاین ۵/۶۱ درصد استرالیا تحویل بنادر چین به عنوان یک مرجع بینالمللی است. درسه ماهه دوم سقوط قیمت‌ها آغاز شد که پیشبینیها از تنی ۱۰۰ دلار معدل قیمت سنگ آهن برای ماه‌های فروردین، اردیبهشت و خرداد ۱۳۹۳ حکایت دارد، به عبارتی بین تنی ۲۵ الی ۳۰ دلار کاهش قیمت برای سنگ آهن سایر کشورها و تنی ۳۲ الی ۳۷ دلار کاهش قیمت برای سنگ آهن ایران در ۳ ماهه فصل بهار سال جاری شمسی می‌توان متصور شد. وی در این باره می‌افزاید: این قیمت کمترین قیمت سنگ آهن از اواسط سال ۲۰۱۰ تا کنون است. این در حالی است که در سه ماهه سوم و چهارم سال ۲۰۱۴ یعنی از تیر الی آذر ۱۳۹۳ بازار قدری بهتر و معدل قیمت در این بازه ۶ ماهه تنی ۱۰۵ دلار می‌شود. وی با اشاره به اینکه در نهایت تحلیلگران بازار بینالمللی سنگ آهن قیمت متوسط تنی ۱۱۰ دلار تحویل بنادر چین را به عنوان قیمت متوسط سال ۲۰۱۴ در نظر دارند، می‌گوید: این رقم با معدل تنی ۱۲۹ دلار در سال ۲۰۱۳، تنی ۱۹ دلار کاهش قیمت را نشان می‌دهد. وضعیت بازارسنگ آهن در سال ۲۰۱۵ وخیم تر از سال ۲۰۱۴ خواهد بود و قیمت متوسط تنی ۱۰۵ دلار برای کل سال ۲۰۱۵ می‌توان متصور شد که کاهش قیمت تنی ۵ دلار را دربردارد. (جداول ضمیمه گویا این تغییرات هستند)
وی مشکل کاهش قیمت سنگ آهن درسال جاری(۲۰۱۴) را افزایش تولید مازاد سالانه ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تن توسط استرالیا (توسط سه شرکت ریو تنتو، بی اچ پی بیلتون و فورسکو) می‌داند و می‌گوید: هزینه‌های تولید ۲۰ میلیون تنی واله برزیل فقط در سال ۲۰۱۴ است هزینه‌های تولید سنگ آهن این غول‌های بزرگ به قدری پایین است که با قیمت‌های پایین‌تر از ۱۰۰ دلار تحویل بنادر چین، آنها از سود سرشاری برخوردار می‌شوند. وی تصریح می‌کند: فاصله نزدیک استرالیا به چین با هزینه‌های حمل ۷ الی ۱۰ دلاری از یک‌طرف و ناوگان جدیدالتاسیس کشتی‌های واله مکس ۴۰۰ هزار تنی برزیل از طرف دیگر هزینه حمل ۲۵ دلاری سنگ آهن از برزیل را به ۷-۵ دلار کاهش می‌دهد که این امر را نمی‌توان نادیده گرفت.
این کارشناس به دامن زدن کاهش قیمت فولاد از سوی فولادسازان چینی نیز اشاره کرده و می‌افزاید: فولادسازان بنابر دستور دولت چین مجبور شدند در پاییز و زمستان گذشته به علت افزایش آلودگی شهرهای بزرگ چین ۳۰ درصد از کارخانه‌های فولاد خود را تعطیل کنند و با شروع فصل گرما دوباره اقدام به تولید کردند و هنوز در حال حاضر فولادسازان چینی با متوسط تولید روزانه ۲.۲۵ میلیون تن فولاد تولید می‌کنند (یا به عبارتی ماهیانه ۶۸ -۶۷ میلیون تن.) وی تصریح می‌کند: با این ظرفیت تولید که بیش از ۴ برابر ظرفیت تولید سالانه ایران است، قیمت جهانی فولاد نمی تواند زیاد بالا رود هر چند که چین فقط ۵/۷ درصد از تولید فولاد خود را صادر می‌کند و مابقی آن به مصرف داخلی چین به عنوان بزرگترین مصرف کننده فولاد جهان می‌رسد.
جعفری طهرانی تنها بارقه امید برای افزایش قیمت سنگ آهن در آینده نزدیک (از ابتدای ماه هفتم میلادی- نیمه تیر ۱۳۹۳) را رسیدن به نقطه سر به سر قیمت تمام شده سنگ آهن تولید داخلی چین می‌داند. وی می‌گوید: در سال ۲۰۱۲ قیمت تمام شده سنگ‌آهن تولید داخلی چین تنی ۱۲۰ دلار بود. این سنگ‌آهن که عیار متوسط آن حدود ۲۷-۲۵ درصد است طی ۱۵ سال اخیر به علت افزایش برداشت از معادن چین با کاهش عیار حدود ۱۰ درصدی از عیار پایه ۳۷ درصدی مواجه است. وی می‌افزاید: در سال ۲۰۱۳ هزینه تولید داخلی سنگ‌آهن چین به تنی ۱۱۰ دلار به علت استفاده از تکنولوژی‌های به روز، نرم‌افزارها و ماشین‌آلات جدید در اکتشاف، استخراج وفرآوری رسیده است.
طهرانی می‌افزاید: پیشبینیها حاکی از ادامه کاهش هزینه‌های تولید سنگ آهن در سال ۲۰۱۴ به تنی ۱۰۰ الی ۱۰۵ دلار است و از این بیشتر دیگر معادن سنگ آهن چین نمی‌توانند هزینه‌های خود را کاهش دهند. وی تصریح می‌کند: بنابراین اگر تولیدکنندگان سنگ‌آهن دنیا به ویژه در استرالیا و برزیل بخواهند تولید خود را سال به سال افزایش دهند و فولاد سازان چینی بخواهند از این موضوع سوء استفاده کنند و قیمت سنگ آهن را پایین‌تر از تنی ۹۰ الی ۱۰۰ دلار تحویل بنادر چین برسانند، این دولت چین است که جهت حمایت از معادن سنگ آهن خود با ظرفیت بالغ بر ۷۵۰ میلیون تن تولید سالانه باید از بیکاری قشر وسیعی از مردم چین، جلوگیری کند و این امر مانع از کاهش قیمت بیشتر سنگ آهن خواهد شد.
وی به دلیل دیگری برای افزایش قیمت جزئی و احتمالی سنگ آهن و فولاد در آینده نزدیک اشاره کرده و می‌گوید: آزاد شدن سرمایه‌های جزئی مردم چین که هم‌اکنون پول‌های خود را در سیستم بانکی گذاشته‌اند از دیگر عوامل رشد قیمت سنگ‌آهن به‌شمار می‌رود و به احتمال قوی از اوایل ماه هفتم میلادی (تیر ۱۳۹۳) به بعد، بانک‌های چین جهت توسعه اقتصادی و گردش پول، سرمایه‌های مردم را دوباره از طریق سیستم بانکی در اختیار کارخانه‌های فولاد و وارد کنندگان سنگ آهن چین خواهند گذاشت.
وضعیت ایران در بازار سنگ‌آهن چین
جعفری طهرانی معتقد است که با کاهش بیشتر قیمت جهانی سنگ‌آهن و حتی با قیمت‌های فعلی نیز دیگر جایی برای عرض‌اندام سنگ آهن ایران با حجم صادرات حدود ۵/۲۲ میلیون تنی باقی نمی‌ماند. وی تصریح می‌کند: هزینه‌های بالای تولید در ایران به علت عدم انجام فعالیت‌های اکتشافی جدید به ویژه بخش خصوصی است و افزایش حامل‌های انرژی و به ویژه حمل و نقل جاده‌ای در سال جاری و از همه مهم‌تر عدم توسعه بنادر صادراتی ایران از نظر حفظ آبخور مناسب اسکله‌ها از طریق لایروبی مداوم و ایجاد اسکله‌های جدید با روش بارگیری تسمه نقاله مشابه اسکله بارکو بندرعباس (فولاد) که هنوز بعد از چند دهه بارگیری با روش سنتی باکت با سرعت پایین انجام می‌گیرد؛ جملگی از دلایل افزایش قیمت تمام شده و از دست دادن بازار رقابتی این کالای استراتژیک با حجم ارزآوری صادراتی بین ۷/۱ الی ۲ بیلیون دلار هستند. با قیمت فعلی سنگ‌آهن روز به روز معادن بیشتری تعطیل می‌شوند و هر چه موقعیت توپولوژی این معادن دورتر از بنادر جنوبی ایران باشد این خطر بیشتر احساس می‌شود.
وی می‌گوید: اگر از هم‌اکنون هیچ اقدام درستی توسط هر دو بخش دولتی و خصوصی برای توسعه بنادر صادراتی ایران نشود در آینده نزدیک بازار سنگ آهن صادراتی ایران را از دست خواهیم داد که شاید این همان هدف فولاد سازان داخلی جهت توقف صادرات سنگ آهن ایران باشد ولی نباید فراموش کرد تا زمانی که بازار باز نباشد و قانون عرضه و تقاضا بر آن حاکم نباشد رشد و توسعه در صنعتی اتفاق نمی‌افتد. وی می‌افزاید: با توقف صادرات سنگ آهن ایران هیچ شکوفایی خاصی در زمینه تولید فولاد ایران با قیمت رقابتی پایین اتفاق نخواهد افتاد و روز به روز آثار این امر بر وضعیت قیمت بالای هزینه‌های تولید فولاد بیشتر نمایان خواهد شد تا جایی که قیمت فولاد ساخته شده چینی تحویل بنادر ایران روز به روز ارزان تر از تولید داخلی می‌شود.
وی معتقد است که مهم‌ترین اصل تجارت، قانون حفظ حضور در بازار به ویژه در شرایط سخت است. این کارشناس حوزه سنگ‌آهن خاطرنشان می‌کند: هم‌اکنون درصد قابل توجهی از مردم ایران چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم رزق و روزی خود را از طریق تولید و صادرات سنگ آهن به دست می‌آورند. برخی این اعداد را بالغ بر ۵ درصد جمعیت کل کشور می‌دانند یعنی به عبارتی نزدیک به ۴ میلیون نفر و عده ای عدد بالاتری را اعلام می‌کنند. در هر تعداد طبیعی است هر حرکت نسنجیده و کارشناسی نشده‌ای می‌تواند برای این قشر بزرگ که تعداد آنها به مراتب بالاتر از قشر فولاد ساز کشور است، ایجاد مخاطره کند. وی مطرح می‌کند: به‌قول بزرگان، در معدن ما مهاجرت معکوس داریم یعنی مهندسان و متخصصان از شهرها به روستاها و مناطق دور افتاده می‌روند وباعث آبادانی آن منطقه محروم می‌شوند ولی در جریان احداث و کارآفرینی از طریق کارخانه‌های فولاد، ما مهاجرت از روستاها به شهرها داریم. طهرانی با اشاره به اینکه در ایران؛ قبل از شروع یک پروژه فقط ۶ ماه تا یک‌سال فعالیت کارشناسی و مطالعاتی بر آن انجام می‌شود و خیلی زود آن را عملیاتی و اجرایی می‌کنیم، به راحتی می‌گوییم اشکالاتش را در خود کار در می‌یابیم، می‌گوید: در کشورهای مترقی به مدت ۳ سال بر یک پروژه فعالیت مطالعاتی و مهندسی انجام می‌دهند و از شروع اجرا تا اتمام کار ریسک‌ها و مخاطرات آن را پیش‌بینی می‌کنند.
وی در خصوص توسعه و پیشرفت در حوزه معدن یادآوری می‌کند: با توجه به زحمات زیادی که در طول یک دهه گذشته برای توسعه اکتشاف، استخراج، تولید و فرآوری و به‌ویژه صادرات سنگ آهن به عمل آمده است، بهترین راه برای حفظ و توسعه آن انجام کار جمعی است. به‌طور کلی برکت در کار جمعی و جماعت است و در فرامین مذهبی ما نیز به آن اشاره شده است. جعفری طهرانی خاطرنشان می‌کند: یکی از بهترین رویدادهایی که در ۲ سال پیش در تیر ماه ۱۳۹۱ به وقوع پیوست تاسیس انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران بود که تمامی پیشکسوتان و دست‌اندرکاران در زمینه تولید و صادرات سنگ آهن گرد هم آمدند تا با کار گروهی بتوانند بهتر بر مشکلات فایق آیند. عضو هیات مدیره تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن بر این باور است که وضعیت نگران کننده بازار جهانی فولاد و سنگ آهن فقط و فقط به افراد و سازمان هایی اجازه ادامه بقا و حیات می‌دهد که با اتحاد خود و وحدت کلمه مقابل امواج سهمگین بازار بایستند.
وی می‌گوید: به تجربه دیده ایم که چند شاخه را به راحتی می‌شود شکست ولی یک تنه را نه. هنوز به نظر من این انجمن راه طولانی برای رسیدن به اهداف عالی خود دارد که همین‌جا از تمامی معدنداران، تولید کنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن عاجزانه درخواست می‌کنم بیش از پیش این انجمن را حمایت کنند تا بتوانیم در مقابل افت شدید بازار پایدار بایستیم. تنها راهی که هم اکنون استرالیا و برزیل و در آینده نزدیک هندوستان (با توجه به لغو عوارض صادراتی و اجازه صادرات دوباره آن) را مجاب به ادامه و حتی افزایش تولید و صادرات سنگ آهن می‌کند، کاهش هزینه‌های تولید است. جعفری طهرانی ضمن ابراز خرسندی از حضور اخیر تجار ایرانی در کنفرانس‌های برگزار شده در ابوظبی و سنگاپور اظهار امیدواری می‌کند که یکی از راه‌های توسعه برای ما ایرانیان اتحاد و حتی ادغام واحد های مهندسی و به ویژه بازرگانی خارجی است. به جای اینکه هر شرکتی به دفاتر خارج از کشور در دبی، ترکیه، مالزی، سنگاپور، هنگ کنگ و در شهرهای مختلف چین نیاز داشته باشد، می‌توان با مرکزیت این قضیه قیمت سنگ آهن ایران را نه تنها بالا برد بلکه با برندسازی به سطح جهانی رساند.
ارسال نظر