کامفار، ابزار مدیران جهت پذیرش یا رد پروژه‌ها
اشکان کربلایی‌فر* با وجود اینکه هدف بسیاری از پروژه‌هایی که پیوسته در مناطق مختلف دنیا تعریف و اجرا می‌شوند، فراتر از اهداف مالی است و به‌منظور توسعه فرهنگی، زیرساختی، اجتماعی، رفاهی و...، توسط دولت‌ها طراحی و برنامه‌ریزی می‌شوند، اما معیار تصمیم‌گیری در خصوص پذیرش یا رد عمده پروژه‌هایی که در بخش خصوصی ارزیابی می‌شوند، شاخص‌های مالی یا به بیان ساده‌تر، پتانسیل درآمدزایی پروژه، متناسب با حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز آن است.
البته این مساله محدود به پروژه‌های بخش خصوصی نیست و در بسیاری از پروژه‌های دولتی نیز، اهداف مالی، در لیست دستاوردهای مورد انتظار حاصل از اجرای پروژه به چشم می‌خورند.
بنابراین، شناسایی، یادگیری و بهره‌گیری از ابزارهایی که در حوزه ارزیابی و تحلیل مالی پروژه‌ها کاربرد دارند، امری ضروری و مهم به نظر می‌رسد و آن را می‌توان به عنوان یکی از نیازمندی‌های اصلی کارشناسان و مدیران تصمیم‌گیرنده در شرکت‌ها و سازمان‌های تولیدی و خدماتی دانست.
معرفی نرم‌افزار کامفار (COMFAR: Computer Model for Feasibility Analysis and Reporting): این نرم‌افزار توسط سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (UNIDO)، طراحی و منتشر شده است، مدلی جهت محاسبه و تحلیل شاخص‌های مالی پروژه‌ها و طرح‌های سرمایه‌گذاری در کلیه حوزه‌های صنعت، معدن و خدمات است که به‌عنوان ابزار تخصصی مطالعات مالی در فرآیند امکان‌سنجی پروژه‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از جمله قابلیت‌های این نرم‌افزار می‌توان به مواردی چون سادگی کاربری، نظام‌مند بودن، تنوع جداول و نمودارهای خروجی و ساختار جامع آن اشاره کرد که به‌سادگی می‌توان هر پروژه‌ای را در هر حوزه‌ای از صنعت (اعم از تولیدی یا خدماتی) در آن تشریح و تحلیل کرد. از دیگر مزایای کاربردی نرم‌افزار کامفار، قابلیت تحلیل حساسیت پروژه‌ها نسبت به تغییرات پارامترهای ورودی مساله است.
به این معنی که پس از محاسبه شاخص‌های مالی برای سناریوی اصلی پروژه که براساس محتمل‌ترین حالت قابل پیش‌بینی برای هر یک از آیتم‌های موجود در هزینه‌ها و درآمدهای پروژه پایه‌ریزی شده است، این امکان وجود خواهد داشت که تاثیر تغییرات تکی یا همزمان ترکیبی از اجزای پروژه را روی نتایج،
تحلیل و بررسی کرد.
بر این اساس، می‌توان چندین سناریوی ممکن را که بر مبنای افزایش - کاهش هزینه‌ها و درآمدهای بخش‌های مختلف پروژه تعریف می‌شوند، طراحی کرد و نتایج مربوط به هر یک را در کنار سناریوی اصلی
مشاهده کرد.
عدم ثبات و ناپایداری شرایط محیطی که عمدتا خارج از کنترل صنعتگران است، اهمیت پرداختن به سناریوهای احتمالی را افزایش می‌دهد تا از این طریق، فضای تصمیم‌گیری در مرحله ارزیابی پروژه شفاف‌تر شود و به این ترتیب ابعاد مختلف ریسک‌ در پروژه به وضوح ارائه شود، چراکه یکی از معیارهای مهم ارزیابی و اولویت‌بندی پروژه‌ها، میزان حساسیت آنها به تغییرات منفی در فرضیات پیش‌بینی شده است.
به این معنی که گاه ممکن است پروژه‌ای که در سناریوی مبنا، جذاب‌ترین نتایج را در بین کلیه پروژه‌های مورد بررسی سازمان دارد، حساسیت بالایی نسبت به افزایش اندک در هزینه‌های برآورد شده داشته باشد، در صورتی که پروژه‌هایی با اولویت پایین‌تر، همچنان نتایجی مشابه نتایج سناریوی مبنای خود داشته باشند و قابلیت بالایی در جلب اعتماد سرمایه‌گذار از خود نشان دهند.
پیش‌نیازها: باید در نظر داشت که برآورد هزینه‌ها و درآمد‌های پروژه، پیش‌نیاز ترسیم فرآیند مالی و تحلیل آن است. بر این اساس، اعتبار نتایج محاسبات و تحلیل‌های نرم‌افزار کامفار نیز، در گرو صحت و دقت برآوردهای صورت گرفته درخصوص تقاضای بازار هدف و نیازمندی‌های فنی اجرای پروژه است که گام‌های اصلی در فرآیند مطالعات امکان‌سنجی پروژ‌ه‌های صنعتی هستند.
در حقیقت، جهت محاسبه و تحلیل شاخص‌های مالی یک پروژه، انجام مطالعات بازار با هدف پیش‌بینی تقاضا در بازار هدف که پایه‌گذار میزان درآمد پروژه خواهد بود و همچنین مطالعات فنی به‌منظور برآورد نیازمندی‌های اجرای پروژه در دو فاز ساخت و تولید، به‌عنوان پیش‌نیاز ورود به بخش مطالعات مالی پروژه‌ها مطرح هستند.
نکات مهم: با عدم وجود پیچیدگی‌های کاربری در محیط نرم‌افزار، اما مواردی چون تعریف دقیق منابع مالی مورد نیاز پروژه براساس جدول Cash Flow، تعیین صحیح فازهای ساخت و تولید پروژه متناسب با جایگاه سرمایه‌گذار در زنجیره کامل صنعت مورد بررسی، تعیین درست هزینه‌ تامین سرمایه و تحلیل صحیح نتایج خصوصا در حین مقایسه پروژه‌های با ساختارهای متفاوت، بسیار مهم و حائز اهمیت است.
http://COMFAR.org*