دولت جعفر شریف‌امامی

شریف امامی

دولت نسبتا پایدار منوچهر اقبال که ۳ سال عمر کرد پس از اعلام نتایج انتخابات مجلس شورای ملی جای خود را به دولت جدید داد. مهندس جعفر شریف‌امامی یک تکنوکرات درجه اول به حساب می‌آید که فعالیت‌هایش در نهادهای گوناگون او را به فردی آگاه تبدیل کرده بود. شریف‌امامی سیاستمداری در قامت جدید بود که هیچ ردپایی از او در خانواده قاجار دیده نمی‌شد یا چندان جدی نبود. شریف‌امامی روز ۷ شهریور ۱۳۳۹ از طرف شاه مامور تشکیل کابینه جدید شد و او روز ۹ شهریور دولت را به شاه معرفی کرد. دولت جدید را افراد زیر تشکیل می‌دادند.

۱- مهندس جعفر شریف‌امامی نخست‌وزیر

۲- دکتر محمد سجادی معاون نخست‌وزیر و وزیر مشاور و سرپرست وزارت بازرگانی

۳- دکتر جهانشاه صالح وزیر بهداری

۴- سپهبد احمد وثوق وزیر جنگ

۵- سپهبد مهدیقلی علوی مقدم وزیر کشور

۶- سرلشگر علی‌اکبر ضرغام وزیر دارایی

۷- دکتر محمدعلی هدایتی وزیر دادگستری

۸- دکتر محمود مهران وزیر فرهنگ

۹- دکتر عبدالحسین اعتبار وزیر پست و تلگراف

۱۰- سرلشگر ولی انصاری وزیر راه

۱۱- مهندس خسرو هدایت وزیر مشاور در سازمان برنامه

۱۲- دکتر طاهر ضیایی وزیر صنایع و معادن

۱۳- دکتر علی‌اصغر پورهمایون وزیر بازرگانی

۱۴- مشیر فاطمی وزیر کشاورزی

۱۵- دکتر احمدعلی بهرامی وزیرکار

۱۶- محمد رضی و دیشکایی وزیر گمرکات و انحصارات

۱۷- اشرف احمدی وزیر مشاور

همان‌طور که از ترکیب وزیران برمی‌آید، نقش فعالیت‌های اقتصادی در دولت افزایش یافته و چند وزارتخانه به طور اختصاصی به امور اقتصادی اختصاص یافت. جنجال انتخابات مجلس شورای ملی که یکی از دلایل کنار گذاشتن دولت اقبال بود ادامه یافت. روز ۱۰ شهریورماه بود که شاه دستور ابطال انتخابات را داد.

با روی‌کارآمدن شریف‌امامی، دولت شوروی تبلیغات منفی خود را که از طریق رادیو انجام می‌شد کاهش داد و حتی تمایل خود را برای گسترش روابط با دولت ایران ابراز کرد. فرمان انتخابات جدید بیستمین دوره مجلس شورای اسلامی روز ۱۹ دی ۱۳۳۹ صادر شد. دانشجویان تظاهرات کرده و خواستار شفافیت در انتخابات بودند که حتی کار به تعطیلی دانشگاه تهران کشید. بیستمین دوره قانونگذاری از ۲۰ اسفند ۱۳۳۹ شروع به کار کرد و براساس عرف و سنت دولت جدید به ریاست جعفر شریف‌امامی تشکیل و به مجلس معرفی شد. در دولت جدید، احمد آرامش به قائم‌مقامی نخست‌وزیر در سازمان برنامه منصوب شد و عبدالباقی شعاعی به جای سرلشگر ضرغام به وزارت دارایی آمد.انتقاد مجلس بیستم به نخست‌وزیر به ویژه لایحه بودجه به تظاهرات منجر و کمی بعد از آن معلمان به میزان حقوق خود اعتراض کردند که به کشته شدن دکتر خانعلی منجر شد. اعتراض و تظاهرات پی در پی کار را به دولت شریف‌امامی سخت کرد. استیضاح دولت در مجلس منجر به مشاجره شریف‌امامی با رییس مجلس شد و او پس از ترک مجلس استعفای خود را به شاه ارائه کرد.