دموکراسی زیر آتش

دومین انتخابات پارلمانی عراق دیروز همزمان با حملات سنگین شورشیان آغاز شد

احسان ابطحی

دیروز و همزمان با آغاز رای‌گیری انتخابات پارلمانی در عراق، حملاتی دامنه‌دار، بغداد و دیگر شهرهای این کشور را هدف قرار داد. این حملات که ساعتی پیش از گشایش حوزه‌های انتخاباتی آغاز شده‌بود، از سحرگاه دیروز و همزمان با شروع رای‌گیری‌ها، ادامه یافت. به گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، شورشیان در عراق وعده داده‌اند تا انتخابات در این کشور را با اختلال مواجه کنند. به نظر می‌رسد هدف اصلی شورشیان این است که رای‌دهندگان را از حضور در پای صندوق‌های رای بترسانند تا مشارکت در انتخابات کاهش یابد. صدای انفجار خمپاره، دیروز در محله‌های مختلف بغداد به گوش می‌رسید. دست کم سه انفجار در منطقه سبز بغداد‌-‌منطقه به شدت محافظت‌شده این شهر‌- به وقوع پیوست. بیشتر وزارت‌خانه‌ها و سفارت‌خانه‌های خارجی در منطقه سبز بغداد قرار دارند. همچنین بر‌اثر انفجار دو بمب، یک ساختمان مسکونی در این شهر به شدت آسیب دید.بنابر اعلام وزارت کشور عراق، تا لحظه تنظیم این گزارش و تا ساعت ۱۲:۳۰ دقیقه به وقت بغداد‌-‌‌ ۱۳:۰۰ دیروز به وقت تهران‌- بر‌اثر انفجار‌های دیروز دست‌کم ۲۵ نفر کشته و ۵۵ نفر زخمی‌شدند.نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق دیروز در منطقه سبز بغداد و در شرایطی که صدای خمپاره‌ها و بمب‌ها به گوش می‌رسید، رای خود را به صندوق انداخت. او در سخنانی تلویزیونی ابراز خوشبینی کرد که خشونت‌های اخیر باعث کاهش مشارکت مردم در انتخابات نشود. نخست‌وزیر عراق ادامه داد: «‌ما امید زیادی به دموکراسی داریم.» او اضافه کرد: «‌عده‌ای هستند که تلاش می‌کنند در این راه مانع ایجاد کنند.»تا ظهر دیروز شمار اندکی از مردم به پای صندوق‌های رای رفته بودند، با این وجود قضاوت در مورد مشارکت نهایی مردم در انتخابات بسیار زود است.

به نظر می‌رسد خشونت‌های دیروز عراق رهبران اقوام مختلف این کشور را متحد کرده باشد. عمار حکیم، رهبر ائتلاف شیعه «ائتلاف ملی عراقی»، که امیدوار است تا مانع از انتخاب دوباره مالکی به عنوان نخست‌وزیر شود، در این‌باره گفت: «‌این‌ها پیام‌ دشمنان عراق است، دشمنان دموکراسی.» حکیم اضافه کرد: «‌‌این‌ها پیام‌هایی نا‌امیدانه و ضعیف است.»

خشونت‌های دیروز البته محدود به بغداد نبود. در استان انبار واقع در غرب پایتخت، دست‌کم ۱۰ انفجار در ساعت ۸:۰۰ صبح شهر فلوجه را لرزاند. پلیس اعلام کرد که خمپاره‌ها از حومه شهر فلوجه به این شهر شلیک شده‌است. تعدادی انفجار نیز استان دیاله واقع در شمال شرق بغداد را لرزاند که دو انفجار آن کاروان نیروهای آمریکایی و عراقی را هدف قرار داده‌بود. بر‌اساس گزارش‌ مقامات امنیتی بر اثر این انفجار‌ها دست‌کم چهار نفر زخمی شدند که دو نفر آنها سربازان عراقی بودند.رای‌گیری دیروز پس از یک دوره مبارزه انتخاباتی کوتاه و فشرده انجام شد که یا می‌تواند دموکراسی نوپای عراق را تقویت کند یا این کشور را به سوی از هم گسیختگی بیشتر که ناشی از نزاع‌های نژادی و مذهبی است پیش ببرد. با این وجود انتخابات دیروز، آزاد‌ترین و رقابتی‌ترین انتخابات تاریخ عراق به شمار می‌رود، تاریخی که همواره با استعمار، دیکتاتوری و جنگ همراه بوده‌است.انتخابات عراق همچنین آزمونی برای دموکراسی در این کشور، پس از سقوط صدام‌حسین دیکتاتور پیشین عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی است. برگزاری موفقیت‌آمیز انتخابات عراق می‌تواند پایانی خوش برای خروج نیروهای نظامی آمریکایی رقم بزند که طبق برنامه قرار است تا پایان سال ۲۰۱۱ میلادی عراق را ترک کنند.با وجود مناقشه دیرینه درباره صلاحیت نامزد‌ها، دستگیری‌ها و ترور‌ها، جناح‌های سیاسی گوناگون در عراق به شدت برای پیروزی در انتخابات با یکدیگر رقابت می‌کنند، انتخاباتی که که به نظر می‌رسد بسیار فشرده و نزدیک به هم باشد و پیش‌بینی نتیجه آن دشوار است.

در مجموع به نظر نمی‌رسد هیچ حزب و یا ائتلافی بتواند اکثریت مطلق در انتخابات را به دست آورد و به تنهایی موفق به تشکیل کابینه شود. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سیاسی، اگر یک حزب موفق شود به تنهایی اکثر کرسی‌های پارلمان را به دست آورد، صحنه را برای آشفتگی در صحنه سیاسی عراق آماده خواهد کرد و این آشفتگی ممکن است ماه‌ها به درازا بیانجامد. پارلمان عراق ۳۲۵ عضو دارد.

مالکی که یک شیعه است و موفق شده تا در چهار سال اخیر خود را به عنوان یک رهبر ملی‌گرا نشان دهد و کارنامه دوره نخست‌وزیری او ترکیبی از موفقیت‌ها و ناکامی‌هاست، برای پیروزی در انتخابات با چالشی جدی از سوی ائتلاف ملی عراق و همچنین فهرست العراقیه که از سوی ایاد علاوی، نخست‌وزیر پیشین عراق رهبری می‌شود، مواجه است.

حزب الدعوه عراق که نوری مالکی آن را رهبری می‌کند در زمان جنگ ایران و عراق از ایران حمایت می‌کرد و از متحدان جدی تهران به شمار می‌رود.این در حالی است که رقابت میان گروه‌های اصلی شیعه که این‌بار از یکدیگر جدا شده‌اند، می‌تواند بسیار سرنوشت‌ساز باشد. مقتدی صدر، یکی از روحانیون جوان شیعه که از مخالفان سرسخت ایالات‌متحده به شمار می‌رود و پیروانش علیه حضور نیروهای این کشور در عراق مبارزه می‌کنند و همچنین دولت نوری مالکی از مردم خواسته‌اند تا در انتخابات شرکت کنند. به گزارش خبرگزاری فارس، مقتدا‌صدر طی نشستی مطبوعاتی در تهران که شنبه شب برگزار شد، گفت: «‌در این مرحله از ملت عراق می‌خواهیم که روند سیاسی انتخابات را به روند مقاومت سیاسی بدل کنند تا با این انتخابات اشغالگران را از عراق بیرون کنیم.»

به نوشته پایگاه اینترنتی رسائل-‌نشریه الکترونیکی حوزیان‌- مقتدی صدر در حال حاضر برای تحصیل در قم زندگی می‌کند. او ۳۶ سال سن دارد.از سوی دیگر به نظر می‌رسد اقلیت سنی در عراق که در زمان حکومت صدام حسین صحنه سیاسی این کشور را در اختیار داشتند، این بار ناگزیر به شرکت در انتخابات باشند تا شاید بتوانند آرایش سیاسی را به نفع خود تغییر دهند. این انتخابات همچنین می‌تواند تکلیف مناقشه دیرپا میان اعراب و کرد‌ها بر سر مناطق کرکوک و نینوا را حل کند.خبرگزاری آسوشیتد‌پرس، دیروز گزارش داد که ۱۹ میلیون نفر از مردم عراق، واجد شرایط شرکت در انتخابات هستند. بی.‌بی.‌سی هم گزارش داد که برای حفظ امنیت در عراق مرز‌های شرقی این کشور با ایران بسته شده، هزاران نیروی نظامی به نقطه مختلف اعزام و حمل و نقل وسایل نقلیه ممنوع شده‌است.

انتخابات دیروز در عراق در شرایطی برگزار شد که شمار تلفات غیر‌نظامیان، نیروهای عراقی و همچنین نیروهای ایالات‌متحده نسبت به سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته‌است.