آشنایی با پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله
روش‌های کاهش و کنترل خطرپذیری ناشی از زلزله
استقرار کشور ایران در میان دو صفحه اروپا – آسیا و عربستان، باعث شده است که در طول تاریخ خود زلزلههای متعددی را تجربه کند.
استقرار کشور ایران در میان دو صفحه اروپا - آسیا و عربستان، باعث شده است که در طول تاریخ خود زلزلههای متعددی را تجربه کند.
تنها در قرن بیستم 130 زلزله شدید در نقاط لرزهخیز کشور اتفاق افتاده است که علاوه بر تلفات انسانی و خسارات اقتصادی- اجتماعی، آثار تخریبی بلندمدتی را به جا گذاشته است.با عنایت به مسائل فوق و ضرورت توجه به ایمنی لرزهای کشور از یک سو و وجود متخصصان برجسته ایرانی در زمینه زلزلهشناسی و مهندسی زلزله از سوی دیگر، براساس پیشنهاد سازمان یونسکو و تصویب هیات محترم وزیران، موسسه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله براساس قطعنامه 205/DR در بیست و چهارمین مجمع عمومی یونسکو و با مجوز شورای گسترش آموزش عالی در آذر ماه 1368 تاسیس شد. این موسسه در پاییز 1378 براساس مصوبه چهارصد و هشتمین جلسه شورای گسترش آموزش عالی به پژوهشگاه ارتقا یافت و در مرداد ماه 1380 اساسنامه جدید پژوهشگاه تصویب شد.در حال حاضر 45 نفر دانشجو در رشته مهندسی عمران، مهندسی زلزله و 6 نفر در رشته ژئوفیزیک، زلزلهشناسی در مقطع کارشناسیارشد و 43 نفر دانشجو در رشته مهندسی عمران، مهندسی زلزله و 26 نفر در رشته ژئوفیزیک، زلزلهشناسی در مقطع دکترا در این پژوهشگاه مشغول به تحصیل هستند.
اهداف پژوهشگاه
پژوهش، فناوری، آموزش و ارائه خدمات مهندسی و مشاورهای در تمام زمینههای مرتبط با زلزلهشناسی، مهندسی زلزله، بحرانهای ناشی از زلزله، ارائه پیشنهادها و راهکارهای عملی، کمک به اجرای آنها برای کاهش خطرپذیری و گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در کشور از اهداف پژوهشگاه است.
آشنایی با پژوهشکدهها
پژوهشکده زلزلهشناسی
قرار گرفتن ایران در یکی از مناطق لرزهخیز جهان و احتمال وقوع زلزلههای مخرب در همه نقاط کشور، شناخت سرشت لرزهای ایران را از دیدگاه زمینساختی و لرزهخیزی با اهمیت ساخته است. پژوهشکده زلزلهشناسی با تاکید بر این مهم با هدف پژوهش، فن‌آوری و آموزش در همه امور مربوط به زلزلهشناسی با برنامه و وظایف زیر به منظور رفع نیازهای کشور تشکیل شده است:
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، صحرایی و دستگاهی با هدف شناخت بهتر و دقیقتر چشمههای لرزهای (گسل‌ها)، پوسته ایران زمین، لرزهخیزی، خطر زمینلرزه، پهنهبندی، تهیه انواع نقشهها و تدوین کاتالوگ دادههای زلزلهای؛
- ایجاد توسعه و بهبود شبکه ملی لرزهنگاری باند پهن کشور و دیگر شبکههای لرزهنگاری و شتاب‌نگاری برای فرابینی و شناخت بهتر و دقیقتر فعالیت‌های لرزهای ایران و منطقه؛
- اجرای تمام امور مربوط به نظارت لرزهای و همچنین مرکز ملی دادههای ایران NDC)) وابسته به معاهده جامع منع آزمایشهای هستهای؛
- طراحی و ساخت تجهیزات ایستگاه‌های لرزهنگاری و اندازهگیریهای صحرایی؛
- برگزاری دوره دکترای ژئوفیزیک با گرایش زلزلهشناسی؛
- ارائه خدمات فنی و مشاورهای در زمینه فعالیت‌های پژوهشکده؛
- همکاری‌های پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی، آموزشی و سازمان‌های ملی و بینالمللی.
پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک
مهندسی ژئوتکنیک به عنوان یکی از شاخههای مهندسی عمران و زلزله محسوب می‌شود که سال‌های اخیر در پی رشد روزافزون تاسیسات حیاتی و صنایع بزرگ از یک سو و خسارات وارده بر مناطق زلزلهخیز از سوی دیگر مورد توجه زیادی برای بررسی تاثیر رفتار لرزهای خاک بر مستحدثات قرار گرفته است؛ زیرا طراحی لرزهای یا مقاومسازی سازهها با لحاظ کردن ابعاد ژئوتکنیکی آن امری اجتنابناپذیر است. در راستای تحقق این اهداف پژوهشکده مهندسی ژئوتکنیک با برنامهها و وظایف زیر تشکیل شده است:
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، کاربردی، صحرایی و دستگاهی در زمینههای روانگرایی، زمینلغزه، تاثیرات ساختگاه در حرکت قوی زمین، اندرکنش خاک و سازه، پهنهبندی و ریز پهنهبندی ژئوتکنیکی و تهیه نقشههای مرتبط؛
- مطالعات و تحقیقات نظری به منظور نوآوری و توسعه در روش‌های تحلیل و طراحی مکانیک خاک و مهندسی پی با تاکید بر بارگذاری‌های دینامیکی در زمینه مدل‌های رفتاری، مکانیک خاک محیطهای متخلخل چند فازه، رفتار ابنیه خاک و موارد مشابه؛
- شناسایی شرایط ساختگاهی به منظور آگاهی از طبیعت رفتار خاک و تعیین مشخصات فیزیکی و مکانیکی آن برای مدل‌سازی لایههای خاک و تحلیل پاسخ لرزهای ساختگاه؛
- بررسی ناپایداری‌های ژئوتکنیکی شامل ارزیابی پتانسیل لغزش زمین در شیب‌های طبیعی، مصنوعی، ترانشهها و ارزیابی پتانسیل روانگرایی خاک‌ها؛
- ارزیابی ظرفیت باربری، نشست و تغییرشکل پیهای سطحی و پیهای عمیق و ارزیابی اندرکنش خاک - پی - سازه؛
- ارزیابی رفتار ابنیه خاکی مانند سدهای خاکی و سنگریزهای و ابنیه نگهبان مانند دیوارهای حایل؛
- ایجاد، توسعه و بهبود امکانات آزمایشگاهی ثابت و صحرایی و ساخت تجهیزات آزمایشگاهی و صحرایی در زمینههای تحقیقاتی مرتبط؛
- همکاری با صنعت، سازمان‌های اجرایی و جامعه مهندسی کشور از طریق ارائه خدمات مشاورهای؛
- برگزاری دوره دکترای مهندسی عمران - زلزله (ژئوتکنیک)؛
- همکاری علمی - پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی، آموزشی، انجمنها و سازمان‌های داخلی و خارجی.
پژوهشکده مهندسی سازه
وقوع زلزلهها به تنهایی سبب خسارات جانی، اقتصادی و اجتماعی نمیشوند، بلکه بر اثر اندرکنش نامطلوب حرکات زمین با محیط‌زیست و مستحدثات فاجعه میآفرینند.
کاهش خطرهای ناشی از زلزله و بالطبع توسعه پایدار کشور تنها با ایمنسازی و مقاومسازی ساختمان‌ها، شریان‌های حیاتی و تاسیسات زیربنایی امکانپذیر است.
به منظور کنترل و کاهش خطرپذیری، آسیبپذیری و توسعه فرهنگ ایمنسازی در برابر زلزله، پژوهشکده مهندسی سازه با برنامهها و وظایف زیر در پژوهشگاه ایجاد شده است:
- مطالعات و تحقیقات جامع تحلیلی، تجربی، میدانی و دستگاهی ایمنسازی لرزهای ساخت و سازها (ساختمان‌ها، شریان‌های حیاتی، سازههای نیروگاهی و صنعتی، گسترش مهم مانند سدها، پل‌ها، مخازن و مشابه آنها)؛
- گسترش روش‌های طراحی لرزهای، ساخت ابنیه جدید، مقاومسازی ساختمان‌های موجود در برابر زلزله و تدوین آییننامه و دستورالعملهای مربوطه؛
- توسعه فناوری جدید ساختمانی برای تولید نیمهصنعتی ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله؛
- تحلیل آسیبپذیری شهرها و روستاها، تدوین روش‌های کاهش آسیبپذیری و کمک به اجرای آن؛
- مطالعه و ارائه روش‌های مناسب اقتصادی و اجرایی برای کاهش آثار مخرب زلزله در بناها؛
- هماهنگسازی آخرین دستاوردهای علمی و فنی در مورد طراحی و مقاومسازی کلیه مستحدثات موجود در کشور؛
- ایجاد، توسعه و بهبود امکانات آزمایشگاهی، تجهیزات اندازهگیری و نصب وسایل اندازهگیری در سازههای مهم؛
- همکاری با صنعت، سازمان‌های اجرایی و جامعه مهندسی کشور از طریق ارائه خدمات مشاورهای؛
- برگزاری دوره دکترای مهندسی عمران - زلزله (سازه)؛
- همکاری‌های علمی - پژوهشی و فناوری با مراکز تحقیقاتی - آموزشی و انجمنهای علمی و مهندسی داخل و خارج کشور.
پژوهشکده مدیریت خطرپذیری
در طراحی، توسعه و برنامهریزی جوامع بشری معمولا عوامل مختلفی از قبیل مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی مورد توجه قرار میگیرند. از جمله پدیدههایی که میتواند امنیت محیطهای شهری یا روستایی را به طور مستقیم تحت‌تاثیر قرار دهد، سوانح طبیعی نظیر زلزله است. ارزیابیها نشان میدهد که خطر زلزله و خطرپذیری لرزهای در اغلب نقاط کشورمان بالا است.
زمینلرزههای سال ۱۳۶۹ منجیل - رودبار و سال ۱۳۸۲ بم به عنوان دو رویداد مهم لرزهای در کمتر از دو دهه صدمات و تلفات سنگینی را به کشور وارد کرده‌اند. هر چند این شهرها در مقایسه با کلان شهرهای کشور از تراکم جمعیتی کمتری برخوردار بودند؛ ولی عدم توسعه بهینه این شهرها و مشکلات موجود در سیستم مدیریت خطرپذیری لرزهای باعث شد که در هر دو مورد، صدمات و تلفات فراوانی به کشور وارد شود.
کاهش و کنترل خطرپذیری ناشی از زلزله با محوریت جان انسان‌ها از مهم‌ترین چالش‌های پیشرو برای توسعه پایدار کشور محسوب می‌شود. یکی از مهم‌ترین اقدامات به عمل آمده جهت ساماندهی مدیریت خطرپذیری، تدوین سیاستهای کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه با رویکرد ویژه به زلزله و ابلاغ آن توسط مقام معظم رهبری است که مهم‌ترین محورهای آن به شرح زیر است:
- ایجاد زمینههای لازم به منظور آموزش و افزایش آگاهی، گسترش فرهنگ ایمنی و آمادگی مسوولان و مردم در برابر سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه بویژه خطر زلزله؛
- گسترش و تقویت مطالعات علمی و تحقیقاتی همه جانبه و هماهنگ برای شناخت و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه با اولویت خطر زلزله و ساماندهی و حمایت از مراکز علمی و تحقیقاتی؛
- پیشگیری و کاهش خطرپذیری ناشی از زلزله در شهرها و روستاها و افزایش ضریب ایمنی در ساختوسازهای جدید؛
- ایجاد مدیریت و سازماندهی لازم برای آمادگی، مقابله و اقدام موثر جهت کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و ایجاد فرماندهی واحد بحران با مسوولیت رییس‌جمهوری تا پایان دوره بحران؛
- تدوین و اجرای برنامههای علمی به منظور بازتوانی روانی و اجتماعی آسیبدیدگان و بازسازی اصولی و فنی مناطق آسیبدیده.
مرکز ملی پیشبینی زلزله
مرکز ملی پیشبینی زلزله براساس مصوبه شورای گسترش آموزش عالی به عنوان اولین واحد ملی پژوهشی در ارتباط با پیشبینی زمینلرزه در ایران، و به منظور ارتقا دانش و پیشبینی، در پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله تشکیل شده است. این مرکز ضمن تمرکز برروی پیشنشانگرهای لرزهای با تعیین مناطق با خطر بالای زمینلرزه، جهت تمرکز شناسایی پیشنشانگرها به تحلیل رفتار و نظارت دقیق بر روند تغییرات آنها می‌پردازد و وظیفه تهیه بانک دادههای پیشنشانگرهای زمینلرزه را با همکاری دانشگاه‌های داخلی و خارجی و سازمان‌های ذیربط دارد.
ارسال نظر