خواندنیهای تاریخ
اعضای دادگاه انقلاب مشروطه
پس از آنکه محمدعلی شاه قاجار از سلطنت خلع شد، دادگاهی انقلابی برای محاکمه طرفداران استبداد و همکاران شاه مخلوع تشکیل شد تا سریعا ضد انقلابیون را محاکمه کنند و کیفر دهند. اعضای دادگاه انقلاب مرکب از شیخ ابراهیم زنجانی، جعفرقلیخان سردار بهادر بختیاری، اعتلاءالملک، محمد نجاف، سید محمد امامزاده، میرزا محمدعلی تبریزی، وحیدالملک شیبانی و یمین نظام غفاری
نفر بودند که دادستانی دادگاه برعهده شیخ ابراهیم زنجانی قرار گرفت. هر یک از اعضای این دادگاه از طرف دیگر از سرکردگان مشروطیت تعیین شده بود. شیخ ابراهیم زنجانی از دوستان و نزدیکان سید عبدالله بهبهانی بود و نظرات او را در دادگاه اعمال میکرد. سردار بهادر نمایندگی سردار اسعد و بختیاری را برعهده داشت.اعتلاءالملک پسرعموی سپهدار تنکابنی از طرف او ماموریت در دادگاه را پذیرفت.میرزا محمدعلی تبریزی از طرف تقیزاده به دادگاه معرفی شد. محمد نجات را وکلای خراسان معرفی کردند. سید محمد امامزاده از طرف سید محمد طباطبایی و علمای محافظهکار تعیین شد، وحیدالملک و یمین نظام از طرف مشروطهخواهان کاشانی که تعداد آنها زیاد معین شدند. همانگونه که ذکر شد این افراد پس از آن به عنوان اعضای دادگاه انقلاب انتخاب شدند که محمدعلی شاه به سفارت روس پناهنده شد و کمیسیون مجلس عالی مرکب از ۲۸ نفر افرادی که برای اعاده مشروطیت تلاش کرده بود در اولین جلسه خود وی را خلع و احمد میرزا ولیعهد ۱۳ ساله او را به سلطنت برگزیدند. در همان زمان بود که اعضای دادگاه انقلاب برای رسیدگی به جرایم مستبدین تشکیل شد.
شرح حال مختصر اعضای دادگاه
شیخ ابراهیم زنجانی از علمای زنجان بود. درجه اجتهاد داشت، تظاهر به روشنفکری و آزادیخواهی میکرد. در دوره اول نماینده طلاب و وعاظ بود. در دوره دوم از تبریز وکیل شد. در ادوار سوم و چهارم به کفالت از طرف مردم زنجان انتخاب گردید. چندی مدیر مدرسه ثروت و زمانی رییس کل اوقاف شد.
جعفرقلی سردار بهادر فرزند علیقلی خان سردار اسعد بختیاری از ظهور مشروطیت دوم و خلع محمدعلی شاه تامینالقوت مصدر مشاغل مهمه کشور بود. چندی والی کرمان و زمانی والی خراسان شد. قریب دوازده سال در کابینههای مختلف در سمت وزارت پست و تلگراف و وزارت جنگ قرار داشت.اعتلاءالملک همان نصرالله خلعتبری است که قریب پنجاه سال در مشاغل وزارت و سفارت و سناتوری انجام وظیفه میکرد. از اعضای برجسته فراماسونی بود و نزدیک صد سال زندگی کرد و همواره از عضویت خود در دادگاه انقلاب اظهار ندامت میکرد.
سید محمد نجات در ادوار دوم و سوم و چهارم از خراسان نماینده مجلس شد. سید محمد امامزاده فرزند سید زینالعابدین امام جمعه تهران بود وی به جای برادرش سید ابوالقاسم، امام جمعه تهران شد. میرزا محمدعلی تبریزی همان محمدعلی تربیت است که چندی وکیل مجلس و مدتی رییس فرهنگ گیلان و آذربایجان بود. زمانی نیز ریاست بلدیه تبریز به عهده او قرار گرفت. وحیدالملک یا عبدالحسین شیبانی در انگلستان تحصیل کرد و مدتی نماینده مجله تایمز بود. با مشروطهخواهان سروسری داشت. در دوره دوم وکیل شد، دوباره هم به وزارت کوتاهمدت رسید. در دوره رضاشاه به مشاغل فرهنگی گمارده میشد. یمیننظام که بعدا سردار مقتدر لقب گرفت از افسران قزاقخانه و تحصیلکرده مدرسه توپخانه عثمانی بود. در استبداد صغیر چندی در باغشاه حبس شد.
در زمان رضاشاه به وی درجه سرلشکری داده شد(سرلشکر عبدالحمید غفاری) و به ریاست شورای نظام انتخاب شد.
ارسال نظر