دنیای اقتصاد: معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران در گزارشی با استناد به آمارهای رسمی موجود برای استان تهران و کل کشور، به بررسی شاخص‌های اقتصادی استان تهران و مقایسه آن با شاخص‌های کل کشور پرداخته است. در گزارش پیش‌رو، ضمن بررسی روند سرمایه‌گذاری خارجی در پایتخت طی سال‌های ۹۲ تا ۹۵، وضعیت حوزه صنعت، معدن و کشاورزی استان نیز بررسی شده است.

روند سرمایه‌گذاری

مطابق آمارها، حجم سرمایه‌گذاری خارجی مصوب استان تهران در سال گذشته بیش از ۹۶۶ میلیون دلار بوده که از این میزان حدود ۲۷ میلیون دلار آن وارد کشور شده است. حجم سرمایه‌گذاری مصوب خارجی استان تهران در سال ۹۵ نسبت به سال ماقبل رشد بالغ بر ۷/ ۳ برابری داشته است. همچنین در سال گذشته، ۱۰ طرح سرمایه‌گذاری خارجی در استان تهران انجام شده که این تعداد برابر با تعداد طرح‌های با سرمایه‌گذاری خارجی انجام شده در سال ۹۲ است.

روند سرمایه‌گذاری خارجی طی سال‌های ۹۲ تا ۹۵ نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری خارجی مصوب استان تهران طی سال‌های مذکور روند افزایشی داشته است. سرمایه وارده به استان تهران نیز در سال‌های ۹۳ و ۹۴ نسبت به سال قبل خود کاهش یافته است. همچنین طی سال‌های ۹۲ تا ۹۵ کمترین تعداد طرح انجام شده در سال ۹۳ با تعداد سه طرح سرمایه‌گذاری خارجی بوده است. طبق گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، در پسابرجام طی دوره یک ساله دی ماه ۹۴ تا دی ماه ۹۵، استان تهران ۱۲ طرح جدید سرمایه‌گذاری خارجی با سرمایه مصوب ۱۰۶۶ میلیون دلاری داشته است که سهم ۹ درصدی از کل سرمایه مصوب طرح‌های جدید سرمایه‌گذاری خارجی کشور را به خود اختصاص داده است. مطابق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۵ در مجموع چهار طرح صنعتی، معدنی و تجاری استان تهران در هیات سرمایه‌گذاری خارجی تصویب شده است که این طرح‌ها مجموعا سرمایه‌گذاری به ارزش ۵/ ۱۳۸ میلیون دلار داشته است. اولین طرح مربوط به چاپ و تولید انواع جعبه و مقوا است که با سرمایه‌گذاری بالغ بر ۱۳ میلیون و ۲۲۴هزار دلار از سوی کشور اتریش انجام می‌شود. دومین طرح تولید گچ با حجم سرمایه‌گذاری خارجی ۳۲۵هزار دلاری است که از سوی کشور آلمان اجرا می‌شود. سومین طرح تاسیس واحد خدمات فنی و مهندسی با حجم سرمایه‌گذاری ۹۶میلیون و ۹۷۶هزار دلاری است که از سوی کشور انگلستان انجام می‌شود. ارائه خدمات اینترنتی حمل‌ونقل شهری نیز با سرمایه ۲۷میلیون و ۹۶۸هزار دلاری کشور امارات متحده عربی انجام می‌شود.

بخش صنعت

داده‌های آماری در مورد وضعیت بخش صنعت در پایتخت نیز حاکی از آن است که تعداد کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر استان تهران در سال ۹۳، معادل ۲۲۲۴ کارگاه بوده که حدود ۴/ ۱۵ درصد از کل کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کشور را تشکیل می‌دهد. ۶۲درصد از کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در استان تهران شامل کارگاه‌های با ۴۹-۱۰ نفر کارکن است. کارگاه‌های صنعتی ۹۹-۵۰ نفر کارکن ۱۷درصد و کارگاه‌های با بیش از ۱۰۰ نفر کارکن ۲۱ درصد از تعداد کل کارگاه‌های استان تهران را تشکیل می‌دهند. فعالیت‌های صنعتی دارای ۱۰ نفر کارکن و بیشتر استان تهران در سال ۹۳ ارزش افزوده‌ای حدود ۲۴۰ هزار میلیارد ریال ایجاد کردند که سهم ۱۸ درصدی از ارزش افزوده ایجاد شده توسط کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کل کشور داشته است. بیشترین ارزش افزوده متعلق به کارگاه‌های صنعتی با بیش از ۱۰۰ نفر کارکن است که معادل ۵/ ۲۱۹ هزار میلیارد ریال در سال ۹۳ ارزش افزوده ایجاد کرده‌اند. ۹۱درصد از کل ارزش افزوده ایجادشده در استان تهران متعلق به کارگاه‌های صنعتی ۱۰۰نفر کارکن و بیشتر است که این رقم برای کل کشور ۸۷درصد است. از میان شاغلان کارگاه‌های صنعتی بزرگ (۱۰۰نفر کارکن و بیشتر) ۲۴درصد در استان تهران مشغول به کار هستند. به‌طور کلی حدود ۲۲ درصد از کل شاغلان کارگاه‌های صنعتی ۱۰ نفر کارکن و بیشتر کل کشور در استان تهران مشغول به کار هستند.

در سال ۹۳ ارزش تولید و فروش محصولات کارگاه‌های صنعتی در استان تهران به ترتیب برابر با ۹۰۷ و ۹۱۱ هزار میلیارد ریال بوده که سهم ۵/ ۱۷ درصدی و ۵/ ۱۸ درصدی از کل ارزش تولید و فروش صنعتی کشور را به خود اختصاص داده‌اند. کارگاه‌های صنعتی استان تهران در سال ۹۳ برابر با ۳۴ میلیارد ریال صادرات مستقیم داشته‌اند که این میزان، ۵/ ۵ درصد از صادرات مستقیم کارگاه‌های کل کشور را تشکیل می‌دهد. سهم استان تهران از تشکیل سرمایه ثابت در کارگاه‌های صنعتی ۶/ ۱۰ درصد است. مطابق آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۹۵، در میان تمامی استان‌ها، استان تهران بیشترین تعداد پروانه‌های بهره‌برداری صادره و بیشترین اشتغال ناشی از آن را به خود اختصاص داده است. تعداد کل پروانه‌های بهره‌برداری صادر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در استان تهران در سال ۹۵، معادل ۵۹۲ فقره بوده است که این تعداد حدود ۲۱هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری (سهم ۲/ ۷ درصدی از سرمایه‌گذاری کل کشور) و ۴/ ۱۲ هزار نفر اشتغال (سهم ۸/ ۱۳ درصدی از اشتغال کل کشور) ایجاد کرده است. این در حالی است که در کل کشور در سال ۹۵ تعداد کل پروانه‌های بهره‌برداری صادرشده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ۵۶۹۲ فقره بوده که این تعداد حدود ۲۹۵هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری و ۲/ ۷۶ هزار نفر اشتغال به همراه داشته است.

براساس پروانه‌های بهره‌برداری صادره، متوسط سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی یک واحد در استان تهران حدود ۳۶ میلیارد ریال بوده؛ درحالی که در کل کشور به‌طور متوسط ۸/ ۵۱ میلیارد ریال است. تعداد کل پروانه‌های بهره‌برداری صادر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در استان تهران در سال گذشته نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد ۶/ ۴ درصدی و سرمایه‌گذاری و اشتغال این پروانه‌ها به ترتیب رشد ۲۳درصدی و ۳/ ۵ درصدی داشته‌اند. از کل ۵۹۲ پروانه بهره‌برداری صادر شده در استان تهران در سال ۹۵، معادل ۲۸۱ فقره پروانه‌های بهره‌برداری صادره ایجادی و ۳۱۱ فقره مربوط به پروانه‌های بهره‌برداری صادره توسعه‌ای است. تعداد پروانه‌های بهره‌برداری صادره ایجادی استان تهران در سال ۹۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش ۴/ ۱ درصدی داشته و سرمایه و اشتغال آن به ترتیب رشد ۵/ ۲۳ و ۷/ ۵ درصدی داشته‌اند. تعداد و سرمایه پروانه‌های بهره‌برداری صادره توسعه‌ای استان تهران در سال ۹۵ نسبت به مدت مشابه سال قبل به ترتیب رشد ۷/ ۱۰ و ۱/ ۲۲ درصدی داشته و اشتغال این پروانه‌ها ۷/ ۴ درصد افزایش یافته است. در سال ۹۵ تعداد ۷۵۱ فقره جواز تاسیس با پیش‌بینی سرمایه حدود ۹/ ۴۱ هزار میلیارد ریال و پیش‌بینی اشتغال حدود ۲۳ هزار نفری برای استان تهران صادر شد.

مقایسه این ارقام با مدت مشابه سال قبل نشان‌دهنده افزایش ۶/ ۲ درصدی در تعداد جوازها و ۲/ ۲ درصدی در پیش‌بینی سرمایه‌گذاری است. این درحالی است که پیش‌بینی اشتغال ۷/ ۱۷ درصد کاهش یافته است. سهم جوازهای تاسیس صادره استان تهران از کل جوازهای تاسیس صادره کشوری در سال ۹۵ حدود ۴/ ۴ درصد بوده است. در کل کشور تعداد ۱۱۶هزار و ۷۳ جواز تاسیس در سال ۹۵ صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل خود با رشد ۱/ ۵درصدی مواجه است. پیش‌بینی سرمایه و اشتغال نیز به ترتیب ۱۲۹۱ هزار میلیارد ریال و حدود ۳۸۵ هزار نفر است که نسبت به سال ۹۴ به ترتیب ۱/ ۲ درصد و ۰۴/ ۰ درصد کاهش یافته‌اند. براساس آخرین آمارهای منتشر شده، استان تهران دارای ۱۶ شهرک صنعتی است که در مجموع از ۷۶۶۱ قرارداد منعقده در این شهرک‌ها، ۴۶۶۴ واحد به بهره‌برداری رسیده است. این تعداد شهرک صنعتی در مجموع برای نزدیک به ۹۲ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده است. همچنین استان تهران دارای ۴ ناحیه صنعتی و ۱۳ شهرک صنعتی خصوصی است که تنها ۵ مورد از شهرک‌های خصوصی استان تهران دارای جواز تاسیس و ۱۰ مورد از آنها دارای پروانه بهره‌برداری هستند.

بخش معدن

طبق گزارش نتایج آمارگیری از معادن در حال بهره‌برداری کشور در سال ۹۴ تعداد ۵هزار و ۲۱۴ معدن در کل کشور بهره‌برداری شده است. در استان تهران در سال ۹۴ تعداد ۱۰۷ معدن به بهره‌برداری رسیده که ۹۲ معدن از این معادن خصوصی و مابقی عمومی یا تعاونی هستند. ارزش افزوده ایجاد شده توسط معادن استان تهران در سال ۹۴ حدود ۳/ ۱ هزار میلیارد ریال بوده که ۶/ ۱ درصد از ارزش افزوده کل معادن کشور را شامل می‌شود. بیشترین میزان سرمایه‌گذاری در معادن استان تهران مربوط به سرمایه‌گذاری در ماشین‌آلات، ابزار و وسایل بادوام و تجهیزات اداری است. طبق گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت طی سال گذشته حدود ۳/ ۴ هزار میلیارد ریال از حقوق دولتی معادن کشور وصول شده است که نسبت به سال ۹۴ حدود ۴/ ۳۲ درصد رشد داشته است. میزان حقوق دولتی وصول شده معادن استان تهران در سال ۹۵، حدود ۱۰۴ میلیارد ریال بوده که نسبت به سال ۹۴ معادل ۷ درصد رشد داشته است.

بخش کشاورزی

در میان بهره‌برداری‌های کشاورزی استان تهران، فعالیت باغداری بیشترین سهم (سهم ۴۷ درصدی) را در سال ۹۳ به خود اختصاص داده است. در کل کشور بیشترین سهم بهره‌برداری‌های کشاورزی مربوط به انواع پرورش دام و طیور با سهم حدود ۴۱ درصدی است. پس از باغداری، پرورش دام و زراعت در استان تهران سهم حدود ۶/ ۲۴ و ۲۵ درصدی داشته‌اند.