همزمان با اعلام دستورالعمل جدید «بازار پایه» صورت گرفت
فیلتر شفافیت برای فرابورسی‌ها
دنیای اقتصاد - هدیه لطفی: فعالیت بازار پایه فرابورس با هدف تسهیل ورود شرکت‌های سهامی عام به بازار سرمایه و سهولت در انجام معاملات آنها، از سال ۹۰ آغاز شد. این در حالی است که با وجود گذشت چند سال از شروع معاملات این بازار، همچنان ابهاماتی در نحوه و چگونگی دادوستد سهام در آن مشاهده می‌َشود. هر چند در این میان شاهد اعلام اطلاعیه‌ای جدید درخصوص انتقال ۱۱شرکت دیگر به ضعیف‌ترین تابلوی این بازار بودیم، اما به نظر می‌رسد تعداد بنگاه‌های انتقالی و کاهش جایگاه در آنها، بسیار بیشتر از این موارد باشد.
دنیای اقتصاد - هدیه لطفی: فعالیت بازار پایه فرابورس با هدف تسهیل ورود شرکت‌های سهامی عام به بازار سرمایه و سهولت در انجام معاملات آنها، از سال ۹۰ آغاز شد. این در حالی است که با وجود گذشت چند سال از شروع معاملات این بازار، همچنان ابهاماتی در نحوه و چگونگی دادوستد سهام در آن مشاهده می‌َشود. هر چند در این میان شاهد اعلام اطلاعیه‌ای جدید درخصوص انتقال ۱۱شرکت دیگر به ضعیف‌ترین تابلوی این بازار بودیم، اما به نظر می‌رسد تعداد بنگاه‌های انتقالی و کاهش جایگاه در آنها، بسیار بیشتر از این موارد باشد.
از اسفند ماه سال ۹۵ تغییرات زیادی در بازار پایه فرابورس رخ داد؛ راه‌اندازی تابلوی معاملات جداگانه و تفکیک شرکت‌های موجود در بازار پایه در سه تابلوی معاملاتی مجزا در راستای نظم‌بخشی و افزایش شفافیت هر چه بیشتر این بازار به وجود آمد. این امر ابلاغ دستورالعمل طبقه‌بندی بنگاه‌های معامله شده در بازار پایه را به دنبال داشت. این موضوع در اواسط اسفندماه با امکان حضور معامله‌گران برخط (آنلاین)، موج جدیدی از خرید و فروش‌ها در این بازار را به وجود آورد. به بیان دقیق‌تر ورود آنلاین‌ها به این بازار سرعت چرخش نقدینگی را افزایش داد و بازدهی‌های شگفت‌انگیز و بعضا نجومی نمادهای معامله شده را در این بازار در پی داشت.شاید این موضوع را بتوان به علت علاقه معامله‌گران به شرکت‌های غیرشفاف عنوان کرد. برای نمادهای بازار پایه نیز به نظر می‌رسد فعالان بازار بر این معتقد بودند که قیمت سهام این شرکت‌ها در وضعیت غیرشفاف مالی و عملیاتی شرکت و همچنین با توجه به ضریب نقدشوندگی پایین در معاملات بازار توافقی به کف خود رسیده‌اند. به این ترتیب با تسهیل روند معاملات در این نمادها سرعت ورود نقدینگی به این نمادها افزایش یافت. در حالی حذف قفل نقدینگی در معاملات سهام انگیزه‌ای برای استقبال از این نمادها بود که سفته‌بازی و کسب سودهای حداکثری نیز در این میان بی‌تاثیر نبوده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد معامله‌گران از دلایل ثبت این نمادها در بازار پایه و همچنین از مشکلات مالی و عملیاتی که عمده این شرکت‌ها با آن مواجه هستند، غافل هستند. به هر حال قیمت نمادهای معامله شده در بازار پایه رشدهای عجیبی را به ثبت رساندند.
آغاز دستورالعمل جدید بازار پایه از کی استارت خورد؟
دسته‌بندی در چارچوب اجرای «دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران» در هشتم اسفند ماه سال ۱۳۹۵ اعلام شد. طبق این دستورالعمل تشکل‌های خود انتظام و نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان بورس از جمله بورس‌ها و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به تابلو پایه الف منتقل شدند. شرکت‌هایی که در سال منتهی به دوره رسیدگی، از ضریب نقدشوندگی بالای ۱۰درصد برخوردار بودند و همزمان در دوره مالی مورد رسیدگی، مفاد «دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان» را به تشخیص کمیته درج رعایت کرده بودند نیز در تابلو پایه «ب» طبقه‌بندی شدند. در این میان شرکت‌هایی که شرایط درج در تابلوهای پایه «الف» و پایه «ب» را نداشتند نیز در تابلو پایه «ج» قرار گرفتند. طبق ماده ۱۰ نحوه انجام معاملات در بازار پایه و ۳ تابلوی «الف»، پایه «ب» و پایه «ج»، دادوستد سهام و حق‌تقدم خرید سهام در تابلوی «ج» تنها در سه روز معاملاتی هفته شامل روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه بوده و معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در این تابلو به‌صورت عادی و با انجام دو مرحله حراج ناپیوسته صورت می‌گیرد با این تفاوت که نوسان روزانه قیمت سهام دامنه و محدودیتی ندارد.در این میان طبق استثنای موجود در این دستورالعمل، شرکت‌هایی که طبق دستورالعمل یادشده مصوب ۲۰ مهرماه ۹۲ یعنی پیش از تاریخ تصویب اصلاحات این دستورالعمل، در بازار پایه عادی درج شدهاند، درتابلوی پایه «ب» قرار می‌گیرند. به شرطی که ظرف مهلت یک سال از تاریخ تصویب این دستورالعمل، شرایط درج در تابلو پایه «ب» را کسب کنند. به این ترتیب در غیر این صورت به تابلوی «ج» منتقل خواهند شد. در زمان ابلاغ این دستورالعمل فهرست ۴۸ شرکت به‌صورت مشروط در بازار «ب» قرار گرفتند که هنوز وضعیت آنها مشخص نشده که در این بازار باقی مانده یا به تابلوی «ج» منتقل خواهند شد.
مهلت 6 ماهه به پایان رسید
در این راستا امیرهامونی، مدیرعامل فرابورس ایران در نشست قبلی خود اظهار کرد که «قرار است تمامی شرکت‌های بازار پایه‌ای به تابلوی بازار «ب» منتقل شوند و این شرکت‌ها تنها ۶ ماه برای شفاف‌سازی و ارائه اطلاعات فرصت دارند. در غیر این‌صورت ناشران غیرشفاف به تابلوی بازار «ج» منتقل خواهند شد.» به گفته هامونی در حالی که تابلوی «ب» شرایط معامله در تمامی روزهای هفته را داراست، این امکان در تابلوی «ج» به ۳روز در هفته کاهش می‌یابد. همچنین در این تابلو دیگر سهم‌ها، با دامنه نوسان همراه نخواهند بود.
رصد جدیدترین تحولات در بازار پایه
در حالی ۶ ماه از صحبت‌های مدیرعامل فرابورس درخصوص مهلت اعطایی به این شرکت‌ها می‌گذرد که شاهد تعیین تکلیف برخی بنگاه‌ها هستیم. اما در این میان هنوز سرنوشت تعداد زیادی از شرکت‌ها مشخص نیست و باید همچنان در انتظار صحبت‌های جدید هامونی باشیم.بر این اساس روز چهارشنبه هفته گذشته شاهد انتشار اطلاعیه جدید درخصوص طبقه‌بندی شرکت‌های درج شده در بازار پایه فرابورس ایران در تابلوهای «پایه ب» و «پایه ج» بودیم. معاونت پذیرش و ناشران فرابورس ایران در اطلاعیه جدید عنوان کرده: شرکت‌هایی که اظهـار نظـر حسابرس نسبت به آخرین صورت‌های مالی حسابرسی شده آنها در سامانه کدال از نـوع «عـدم اظهـار نظـر» باشد، به تابلوی ج منتقل شدهاند.شرکت‌های بانک شهر، پتروشیمی اصفهان، پیام، تولی پرس، کف، سموم علف کش، آینده سازان بهشت پارس، بسته بندی مشهد، سرمایه‌گذاری صنایع و معادن فلات ایرانیان، کارتن مشهد و تجهیزات سدید از بازار پایه ب به بازار پایه ج منتقل شدند. در این میان نام بنگاه‌هایی به چشم می‌خورد که در گذشته سهام آنها در بورس تهران پذیرش شده و معامله می‌َشده است.در بازار پایه (ج) هم اکنون شرکت‌های داروسازی قاضی، کاشی نیلو، خدمات فنی فولاد یزد، سرمایه‌گذاری کارکنان صنعت برق زنجان و قزوین، بیمه زندگی خاورمیانه و موسسه مالی نور حضور دارند.به این ترتیب این ۱۱ شرکت به همراه ۶ شرکت کنونی با ریسک بسیار بیشتر و شرایط متفاوتی از دیگر تابلوهای بازار داد و ستد خواهند شد. طبق اطلاعیه قبلی فرابورس ایران پیرامون «اجرای اصلاحیه دستورالعمل پذیرش، عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران» که در اسفند ماه ۹۵ منتشر شد، ۴۸ شرکت به‌صورت مشروط در تابلوی ب قرار گرفتند.
در لیست مزبور ۳ بنگاه از جمله کف، بازرگانی صنعتی آینده‌سازان بهشت پارس و گروه سرمایه‌گذاری صنایع و معادن فلات ایرانیان بودند که طبق اطلاعیه جدید به بازار ج منتقل شدند. البته زمان توقف ۱۱ نماد فوق برای انتقال به تابلوی «پایه ج» و شروع مجدد معاملات، هنوز مشخص نیست و زمان آغاز معاملات مزبور در تابلوهای جدید متعاقبا اطلاع‌رسانی خواهد شد. با این حال هنوز اطلاعاتی از وضعیت ۴۵ شرکت دیگر در دست نیست. آیا کماکان این شرکت‌ها در بازار ب خواهند بود یا به دلیل عدم کسب معیارهای مناسب به تابلوی ج منتقل می‌شوند؟ در این ۶ ماه ارتقای رتبه داشته و به بازارهای اصلی منتقل می‌شوند یا خیر؟! ظاهرا برای جوابگویی به این سوالات باید در انتظار برگزاری نشست خبری مدیرعامل فرابورس و شفاف‌سازی این نهاد باشیم.
نگاهی به قوانین و مقررات در 3تابلوی پایه
در گذشته معاملات بازارهای پایه عادی و توافقی با مشکلات زیادی همراه بود و با دخالت یک فرد و جدای از جریان عرضه و تقاضای طبیعی و سیستم خودکار معاملاتی انجام می‌گرفت. این موضوع اختلال زیادی در شفافیت روند معاملات سهام موجود در این بازار ایجاد کرده بود. اما در حال حاضر امکان انجام معاملات آنلاین در این بازارها ایجاد شده و به تسهیل معاملات کمک خواهد کرد. همچنین با ایجاد یک تابلوی معاملات جداگانه برای بورس ها، سپرده‌گذاری و نهادهای مالی معاملات سهام این مجموعه‌ها را آسان تر کرده و اشخاص حقیقی نیز از این پس به راحتی می‌توانند معاملات خود را انجام دهند. اما با وجود تمامی این موارد، همچنان عدم شفافیت در این بازار بسیار بالاست و ابهامات زیادی در آن وجود دارد.
بررسی جزئیات و نحوه معامله سه تابلوی الف، ب و ج بازار پایه نشان از آن دارد که در تابلوی «الف» اوراق تشکل‌های خودانتظام و نهادهای مالی دارای مجوز از سازمان از قبیل بورس‌ها و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی قابل معامله است. در این تابلو دامنه نوسان ۵درصدی همانند بازارهای اول و دوم فرابورس برقرار است. در این بازار پیش گشایش از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ صبح بوده و معاملات پیوسته در ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ صورت می‌گیرد. در تابلوی «ب» نیز شرکت‌هایی که در سال منتهی به دوره رسیدگی، از ضریب نقدشوندگی بالای ۱۰ درصد برخوردار هستند و همزمان در دوره مالی مورد رسیدگی، مفاد «دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان» را به تشخیص کمیته درج رعایت کرده بودند، قرار دارند. در این تابلو دامنه نوسان ۱۰ درصدی حاکم است. پیش گشایشی از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ و ۱۲ تا ۱۲:۳۰ و همچنین معاملات پیوسته در ساعت ۹ تا ۱۲ صورت می‌گیرد. در راس ساعت ۱۲:۳۰ نیز شاهد معاملات ناپیوسته‌ای در این بازار هستیم. معاملات این بازار در تمامی روزهای هفته انجام می‌شود. در تابلو پایه «ج» نیز شرکت‌هایی که در دو تابلوی قبلی حضور ندارند، قرار گرفته‌اند. داد و ستد سهام و حق‌تقدم خرید سهام در تابلو ج تنها در سه روز معاملاتی هفته شامل روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه بوده و معاملات سهام و حق تقدم خرید سهام در این تابلو به‌صورت عادی و با انجام دو مرحله حراج ناپیوسته صورت می‌گیرد؛ با این تفاوت که نوسان روزانه قیمت سهام دامنه و محدودیتی ندارد.
ارسال نظر