حسین مقدس

پژوهشگر و کارشناس صنعت بیمه

این روزها بازار خرید بیمه‌نامه‌های ارزان و با شرایط پرداخت بسیار متنوع در جامعه ما رونق بسیار زیادی گرفته است. شرکت‌های بیمه نه‌تنها در گروه بیمه‌های خودرو (ثالث و بدنه) بلکه در سایر رشته‌های بیمه‌ای نظیر بیمه‌های آتش‌سوزی، بیمه‌های مسوولیت، درمان، باربری و... برای جذب مشتری بیشتر نسبت به ارائه تخفیفات بعضا چشمگیر و شرایط پرداخت آسان نظیر قسطی کردن پرداخت مبلغ حق بیمه اقدام می‌کنند تا جایی که گاه حق بیمه فنی بیمه‌نامه که رابطه مستقیمی با ماهیت ریسک فعالیت موردنظر دارد، زیر سوال می‌رود. البته در حوزه بیمه‌نامه شخص ثالث طبق قوانین جدید مصوب مجلس شورای‌اسلامی و بخشنامه‌های بیمه مرکزی اقدامات اثربخش و خوبی انجام شده است که حاصل آن تنها لحاظ کردن تخفیف‌های عدم‌خسارت و سابقه خوب شهروندان در محاسبه حق بیمه است و کلیه بیمه‌گران موظف به ارائه نرخ یکسان به هموطنان هستند.

خرید بیمه‌نامه ارزان به چه قیمت؟ به قیمت نرخ شکنی و ایجاد عدم‌ثبات در بازار بیمه برای کسب سهم بیشتر از بازار یا برای تامین نقدینگی و مثبت نشان‌دادن ریسک نقدینگی؟ تعیین حق بیمه فنی در هر یک از رشته‌های بیمه‌ای، عاملی نیست که صرفا با یک جمع و تفریق ساده به‌دست بیاید. شاید بتوان گفت که یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها، شناسایی و اعمال صحیح مدیریت ریسک و عوامل تشدید کننده آن باشد. متاسفانه در حال‌حاضر برخی از شرکت‌های بیمه‌گر داخلی در لباس رقابت، نظم موجود در بازار را به هم ریخته و با ارائه تخفیف‌های غیر‌فنی و نامعقول ریسک موضوع بیمه را زیر سوال می‌برند که قطعا در زمان بروز خسارت به ضرر شرکت بیمه‌گر همراه با سلب اعتماد شهروندان خواهد بود. این شرکت‌ها با ارائه حق‌بیمه‌های غیر‌کارشناسانه و ارائه تخفیف‌های غیر‌فنی، سایر شرکت‌های توانمند و توانگر در این عرصه را هم به چالش می‌کشند و ناخودآگاه راه تقلب و تخلف را ایجاد می‌کنند؛ چراکه در فرهنگ عامه، مردم صرفا به‌دنبال «ارزان خری» هستند تا توجه به سطح توانگری شرکت بیمه متبوعشان.

بیمه توسعه بهترین نمونه از شرکت‌هایی است که صرفا برای کسب سهم بیشتر از بازار، چوب حراج به دارایی‌اش زد و مصداق بارز «پرداختن از کیسه خلیفه» شد تا جایی که حتی پس از ورشکستگی نیز مردم متضرر اصلی آن بودند و بسیاری خسارت‌های ایجاد شده به مرور زمان و توسط سایر شرکت‌ها پرداخت شد. در اینجاست که نقش بیمه مرکزی در جهت برخورد قاطع و محکم بیش از پیش نمود پیدا می‌کند.امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا مردم سالانه حق بیمه قابل‌توجهی را برای انتقال ریسک فعالیت خود به بیمه‌گران می‌پردازند و میزان تخفیف‌هایشان را تنها سال‌های عدم‌خسارت و سابقه خوب خودشان تعیین می‌کند و نه هیچ عامل دیگری. به همین دلیل است که حق بیمه‌ها سالانه بخش قابل‌توجهی از حقوق شهروندان کشورهای پیشرفته را به خود اختصاص می‌دهند. در آن سوی میدان نیز شرکت‌های بیمه‌گر هنگامی که حق بیمه واقعی خود را دریافت کنند در اجرای تعهدات خود واقعی‌تر و محترمانه‌تر برخورد خواهند داشت. چیزی که هم‌اکنون در بسیاری از کشورهای دنیا (اعم از پیشرفته و در حال پیشرفت) شاهد آن هستیم. همچنین استفاده از نیروی انسانی خلاق و با انگیزه در کنار استفاده از سیستم‌های صدور استاندارد همراه با پشتیبانی قوی در بخش IT، عامل بسیار مهمی در کیفیت‌سنجی شرکت‌های بیمه محسوب می‌شود.

در زمان خرید بیمه‌نامه باید به کیفیت، سابقه و توانگری شرکت‌های بیمه‌گر توجه شود، نه حق‌بیمه پیشنهاد شده؛ همان‌طور که هنگام خرید یک کالا به برند آن توجه می‌کنیم و چه‌بسا که اگر گران‌تر باشد شاید آن را خریداری کنیم. اگر چنین نباشد، امکان بروز هرنوع تخلف و تقلب در صدور یک بیمه‌نامه همواره مطرح است و شرکت‌های توانگر از طریق سیستم کنترل داخلی‌شان در قالب واحد حسابرسی و نظارت داخلی تمام تلاش خود در برخورد با تخلف‌های احتمالی یا ایجاد شده را به‌کار خواهند گرفت تا از هر گونه گزند و بدنامی مصون بمانند؛ بنابراین برای خرید هر نوع بیمه‌نامه(از بیمه‌نامه شخص ثالث گرفته تا بیمه‌های عظیم مهندسی و انرژی) باید به توانگری شرکت بیمه‌گر و اعتبار آنچه در داخل سرزمین ملی و چه در عرصه بین‌الملل توجه کرد. متاسفانه اولویت قراردادن قیمت نسبت به عملکرد شرکت بیمه‌گر و عدم‌توجه به میزان توانگری و توانایی شرکت‌ها در زمان وقوع حادثه از سوی بیمه‌گذاران یک معضل فرهنگی است که این امر بی‌شک بر کیفیت فعالیت و انگیزه بیمه‌گرانی که هدفشان از پذیرش ریسک، ارائه خدمات مناسب و باکیفیت و در نهایت کسب رضایت مصرف‌کنندگان است اثر سوء خواهد گذاشت.در مجموع بیمه‌گرانی که فروش خود را بر پایه ارائه خدماتی با ‌کیفیت پایین و نسبتا ارزان عرضه می‌دارند، همان کسانی هستند که در این صنعت به ثبت نرسیده‌اند و پاسخگویی در قبال کار خود را مهم نمی‌دانند.