قطب سوم خودروسازی آمد

دنیای اقتصاد: چهارمین کلان سرمایه‌گذار صنعتی در پسابرجام روز گذشته با امضای قرارداد رنو وارد ایران شد. پیش از این سه قرارداد توتال، تولید واگن از سوی روسیه، برقی‌سازی راه‌آهن تهران - مشهد با مشارکت چینی‌ها منعقد شده بود. در قرارداد چهارم رنوی فرانسه و شرکای داخلی، ۶۶۰ میلیون یورو برای تولید خودرو در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند. شرکت فرانسوی رنو از ۱۰ سال پیش تاکنون با اجرای قرارداد پلت‌فرم مشترک x۹۰ حضور فعالی در بازار خودروی ایران دارد. اما با امضای این قرارداد برای اولین بار یک شرکت خارجی به صورت مستقل به تولید خودرو در ایران خواهد پرداخت. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که حضور متفاوت رنو می‌تواند قطب دیگری از خودروسازی کشور را تشکیل دهد و این صنعت را از دوقطبی بودن برهاند. طبق قراردادی که روز گذشته منعقد شد، رنو سهمی ۶۰ درصدی خواهد داشت و سهم سازمان گسترش ۲۰ درصد و سهم شرکت بخش خصوصی حاضر در این قرارداد نیز ۲۰ درصد خواهد بود. در فاز اول، دو محصول جدید رنو یعنی نیو داستر و نیوسیمبول با تیراژ ۱۵۰ هزار دستگاه در سایت خودروسازی بن‌رو تولید خواهند شد که محصولات تولیدی از اواخر سال آینده وارد بازار می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود قیمت محصولات نیز زیر ۱۰۰ میلیون تومان باشد.

قرارداد ایدرو و رنو دیروز بالاخره پس از کلی کش و قوس و تاخیر به امضا رسید تا برای اولین بار در تاریخ خودروسازی کشور، یک شرکت خارجی به‌صورت مستقل در ایران حضور پیدا کند.پس از توافق هسته‌ای و برجام بود که برخی خودروسازان خارجی برای حضور در ایران ابراز تمایل کرده و در این بین، رنو نیز یکی از مشتاقان از سرگیری فعالیت‌هایش در کشور بود. این خودروساز فرانسوی که به‌واسطه تشدید تحریم‌ها، فعالیت‌های خود را در ایران کمرنگ کرده بود، با مجوز برجام، پای میز مذاکره با ایرانی‌ها نشست تا این بار حضوری جدی‌تر و حرفه‌ای‌تر از گذشته را در کشور پایه‌گذاری کند.هرچند خیلی‌ها منتظر بودند رنو با خودروسازان ایرانی وارد فاز جدیدی از همکاری مشترک شود، با این حال اتفاق دیگری رخ داد و رنویی‌ها با چرخش به سمت ایدرو، غول‌های جاده مخصوص را بازی ندادند.

رنو و ایدرو در اوایل پاییز سال گذشته و در حاشیه نمایشگاه خودرو پاریس، تفاهم‌نامه همکاری مشترک امضا کردند، با این حال روند تبدیل آن به قرارداد، ماه‌ها طول کشید. در آن زمان اعلام شد که دو طرف بر سر همکاری مشترک با یکدیگر به توافق رسیده و در آینده‌ای نزدیک نیز قرارداد میان آنها به امضا خواهد رسید. با این حال به‌دلیل بروز برخی اختلاف‌نظرها میان دو طرف، امضای قرارداد رنو و ایدرو با چند ماه تاخیر نهایی شد تا مشخص شود در این مدت مذاکرات سخت و فشرده‌ای بین آنها انجام شده است. هرچند گمانه‌زنی‌های زیادی درباره موارد اختلاف‌نظر رنو و ایدرو مطرح شد و خیلی‌ها معتقد بودند ریشه اختلافات در مسائلی مانند تولید داخل و صادرات و امثال اینهاست، با این حال دیروز مدیرعامل ایدرو پرده از این راز بزرگ برداشت تا مشخص شود داستان چیز دیگری بوده است. هرچه هست، رنو و ایدرو در نهایت با حل چالش‌های موجود و توافق بر سر کلیات و جزئیات، قرارداد را امضا کردند و اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، خودروساز فرانسوی حضوری مستقل را در صنعت و بازار خودرو کشور تجربه خواهد کرد. این اتفاق به نوبه خود رخدادی تاریخی و بزرگ در خودروسازی کشور به‌شمار می‌رود و معنایش این است که رنو مدل جهانی خود و سایر خودروسازان بزرگ دنیا را در ایران نیز پیاده خواهد کرد.در حال حاضر بسیاری از خودروسازان دنیا به‌صورت مستقل در کشورهای مختلف حضور پیدا کرده و ضمن سرمایه‌گذاری و انتقال فناوری، زمینه‌ساز ایجاد یا افزایش رقابت در بازار این کشورها شده‌اند. رنو نیز که پیشتر حضور مستقل در کشورهایی مانند رومانی و ترکیه را تجربه کرده، حالا ایران را به‌عنوان دیگر پایگاه تولیدی خود انتخاب کرده و قصد دارد سال‌های سال در این بازار بزرگ باقی بماند. اینکه رنو به‌صورت مستقل در ایران حضور یافته، از دو جهت بسیار حائز اهمیت است؛ اول اینکه این شرکت معتبر اروپایی می‌تواند بدون وابستگی به خودروسازان داخلی و دردسرهای خاص مشارکت با آنها، فرهنگ خود در حوزه‌های تولید، فروش، خدمات پس از فروش و حتی تحقیق و توسعه را به صنعت و بازار خودرو کشور تزریق کند. به‌عبارت بهتر، با توجه به قرارداد منعقد شده، به اصطلاح ریش و قیچی به دست رنویی‌ها افتاده؛ بنابراین آنها می‌توانند دوران موفق خود در ترکیه و رومانی را این بار در ایران نیز تجربه کنند.

نکته مثبت دوم اینجاست که حضور مستقل رنو و موفقیت آن در آینده، می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاری مستقیم و مستقل دیگر خودروسازان بزرگ دنیا نیز باز کند. در واقع برندهای معتبر صنعت خودرو جهان وقتی موفقیت حضور مستقل رنو را در ایران به چشم ببینند، برای سرمایه‌گذاری مستقل در کشور ترغیب شده و این می‌تواند پای بزرگان دیگری را به خودروسازی و بازار داخل باز کند. بدون شک نتیجه حضور مستقل خودروسازان خارجی در ایران، رقابتی شدن بازار خودرو کشور است، اتفاقی که مشتریان سال‌هاست انتظار آن را می‌کشند و حالا این رویا در مسیر تعبیر قرار گرفته است. اما جدا از اثرات مثبت قرارداد رنو و ایدرو برای صنعت و بازار خودرو کشور، این قرارداد برای خودروساز فرانسوی نیز بسیار مهم بوده و حکم یک برد بزرگ را دارد. اهمیت بازار ایران برای رنو، نه فقط به‌دلیل گستردگی خود آن، بلکه به علت موقعیت جغرافیایی و استراتژیک کشور نیز هست، چه آنکه رنو می‌تواند با حضور در ایران، به بازار چند صد میلیونی کشورهای اطراف نیز دسترسی آسان تری پیدا کند. اتفاقا مستقل بودن رنو در ایران می‌تواند کمک زیادی به اجرای برنامه‌ها و اهداف این خودروساز در بازارهای منطقه کرده و این برند را در کشورهای اطراف نیز توسعه بدهد.

اصرار رنو بر «بند تحریم»

اما قرارداد رنو دیروز در حالی به امضا رسید که مدیرعامل ایدرو بالاخره پرده از راز اختلاف بزرگ میان این سازمان و خودروساز فرانسوی برداشت. به گفته منصور معظمی، رنو تاکید داشته که در قرارداد با ایدرو بندی در مورد تحریم‌ها در نظر گرفته شود اما این اتفاق در نهایت رخ نداده است. وی با تاکید بر اینکه در قرارداد رنو چیزی در مورد تحریم‌ها و آمریکایی‌ها قید نشده، گفت: فرانسوی‌ها تاکید داشتند چنین بندی در قرارداد گذاشته شود و اصلا یکی از علل طولانی شدن قرارداد همین مساله بود. این گفته مدیرعامل ایدرو در شرایطی است که گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد دلیل طولانی شدن امضای قرارداد رنو مطرح شد، اما هیچ‌کدام به موضوع تحریم‌ها ارتباطی نداشت. با این حال و آن طور که از صحبت‌های مدیرعامل ایدرو برداشت می‌شود، رنویی‌ها به‌دنبال گنجاندن بندی در قرارداد خود مبنی‌بر «تعلیق فعالیت‌هایشان در ایران» در صورت بازگشت تحریم‌ها بوده‌اند تا به این واسطه به‌نوعی سرمایه‌گذاری خود را بیمه کرده باشند. این موضوع از آنجا سرچشمه می‌گیرد که رنویی‌ها نگران سیاست‌های دولت جدید آمریکا در مورد برجام هستند؛ بنابراین می‌خواهند به‌نوعی پیشدستی کرده و در صورت تحریم دوباره ایران، کم‌ترین ضرر و زیان را متحمل شوند. با این حال آن طور که از اظهارات مدیرعامل ایدرو برمی‌آید، «بند تحریم» در قرارداد رنو لحاظ نشده است.

میوه دوم برجام در خودروسازی

نگاهی اما بیندازیم به جزئیات قرارداد رنو و ایدرو، تا مشخص شود این خودروساز فرانسوی در دور جدید حضورش، چه برنامه‌هایی در ایران دارد. آن طور که مدیرعامل ایدرو عنوان کرد، طبق قرارداد، میزان سرمایه‌گذاری در فاز اول همکاری مشترک ایدرو و رنو، ۶۶۰ میلیون یورو برآورد شده و بناست ۳۰۰ هزار خودرو در ایران به تولید برسد. معظمی با بیان اینکه دو محصول جدید رنو یعنی نیو داستر و نیوسیمبول در ایران تولید خواهند شد، از قیمت زیر ۱۰۰ میلیون تومان آنها خبر داد. وی با اشاره به اینکه یک مجموعه خودروسازی در شهرستان ساوه خریداری شده و در اختیار رنو قرار خواهد گرفت، افزود: باید خودروهایی را تولید و عرضه کنیم که مشتریان قدرت خرید آنها را داشته باشند؛ هرچند ساخت خودروهایی با قیمت بالاتر از ۱۰۰ میلیون تومان، راحت است، اما بسیاری از مردم توانایی خرید آنها را نخواهند داشت. مدیرعامل ایدرو همچنین با اشاره به برنامه داخلی‌سازی محصولات رنو در ایران نیز تاکید کرد که شروع کار با ساخت داخل ۴۰ درصدی خواهد بود و پس از یک سال و نیم، این رقم به ۶۰ درصد خواهد رسید. گفته‌های معظمی در شرایطی است که منظور وی از مجموعه خودرویی ساوه، همان سایت بن رو است که در حال حاضر از سوی سایپا اداره شده و آریو و وانت پراید در آن تولید می‌شوند. نکته مهم دیگر اینجاست که داستر و سیمبول تولیدی رنو در کشور، مدل‌های جدید این دو خودرو به‌شمار می‌روند و فقط در ایران به تولید خواهند رسید. اما طبق گفته‌های معظمی، قرارداد رنو به‌صورت سه جانبه میان این خودروساز فرانسوی، ایدرو و یک شرکت بخش خصوصی امضا شده که سهم رنویی‌ها ۶۰ درصد و طرف‌های ایرانی نیز هر کدام ۲۰ درصد سهام دارند. به گفته مدیر عامل ایدرو،رنو باید ۳۰ درصد خودروها و قطعات تولیدی در ایران را صادر کند. معظمی در نهایت این را هم گفت که انتخاب مدیرعامل و هیات‌مدیره به‌صورت چرخشی است، هرچند در دور اول، مدیرعامل از طرف رنو، هیات‌مدیره از طرف ایدرو و نایب رئیس از طرف شرکت بخش خصوصی انتخاب خواهد شد. با توجه به نکات مثبتی که در قرارداد رنو به چشم می‌آید، می‌توان آن را میوه دوم برجام در خودروسازی کشور دانست، چه آنکه اگر برجامی در کار نبود، نه رنو و نه هیچ خودروساز خارجی معتبر دیگری امکان فعالیت گسترده در ایران را نداشت.

رنو مرکز تحقیق و توسعه می‌سازد

اما وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در مراسم امضای قرارداد رنو با اشاره به طولانی شدن روند امضای آن گفت: ایجاد یک مرکز توانمند تحقیق و توسعه و یک مرکز فنی مهندسی از سوی رنو در ایران، مدنظر قرار گرفته که نشان می‌دهد این قرارداد در مقایسه با قراردادهای قبلی رنو وضعیت بهتری دارد. محمدرضا نعمت‌زاده تاکید کرد: علاوه‌بر این، قطعه‌سازان کشور می‌توانند در زنجیره مدنظر قرار گیرند و اگر این توانایی را داشته باشند و قطعات آنها مشابه سایر کشورها باشد، رنو از آنها قطعه خریداری خواهد کرد. وزیر صنعت در ادامه از ایجاد خط تولید موتور مستقل براساس قرارداد رنو خبر داد و تاکید کرد: کارخانه‌ای در این راستا شکل می‌گیرد که به غیر از تولید موتور برای رنو، برای سایر محصولات داخلی هم موتور تولید خواهد کرد. نعمت‌زاده همچنین با اشاره به انتقاداتی که از سهم ۴۰ درصدی ایدرو در قرارداد رنو مطرح می‌شد، گفت: ابتدا قصد داشتیم با ۴۰ درصد سهام در قرارداد رنو حضور پیدا کنیم، اما در نهایت این سهم را به نصف کاهش داده و ۲۰ درصد از سهام مربوطه را به بخش خصوصی واگذار کردیم.

حضور بلندمدت رنو در ایران

در مراسم دیروز اما قائم‌مقام ارشد گروه خودروسازی رنو نیزقرارداد با ایدرو را استثنایی دانست و تاکید کرد که این خودروساز فرانسوی به‌دنبال حضور بلندمدت در ایران است. تیری بلوره گفت: رنو مفتخر است که قراردادی استثنایی را با ایدرو و در یکی از استراتژیک‌ترین کشورها به امضا رسانده است. به گفته وی، توافق مذکور تفاهمی استثنایی در تاریخ صنعت خودرو ایران به جهت سرمایه‌گذاری، انتقال تکنولوژی داخلی‌سازی و پرورش استعدادهای ایرانی به‌شمار می‌رود و علاوه‌بر این، ایجاد مرکز مهندسی و خرید تولید خودروهای به روز و صادرات در جهت تکمیل و توسعه زنجیره کامل ارزش در ایران مدنظر قرار گرفته است.

سیر تکاملی یک سایت خودرویی

سایت بن‌رو که در شهرستان ساوه واقع است، در دهه 80 توسط بخش خصوصی تاسیس و میزبان محصولات فیات ایتالیا شد. این سایت پس از ناکامی پروژه فیات در ایران، توسط سایپا خریداری و هم‌اکنون آریو چینی و وانت پراید در آن به تولید می‌رسد. سایپایی‌ها قصد داشتند بن‌رو را به چانگان چین بفروشند، با این حال ناگهان ایدرو از راه رسید و این سایت را بابت طلب‌هایش از سایپا، برداشت و اعلام کرد که آن را در اختیار رنو قرار خواهد داد. طبق قرارداد ایدرو و رنو، سایت بن‌رو با ظرفیت اولیه 150 هزار دستگاه در سال، برای تولید محصولات جدید، در اختیار رنویی‌ها قرار خواهد گرفت.