دنیای اقتصاد- امیر شاملویی: بر اساس پیش‌بینی شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC)، سال ۲۰۱۷ برای گردشگری ایران رشد خوبی به همراه خواهد داشت و تعداد گردشگران ورودی با رشد ۶/ ۱۱ درصدی به ۵ میلیون و ۵۳۱ هزار نفر خواهد رسید. طبق این گزارش، در سال ۲۰۲۷ تعداد گردشگران ورودی به ایران از مرز ۱۰ میلیون نفر تجاوز خواهد کرد و این درحالی است که طبق برنامه‌ریزی‌های داخلی، ایران باید تا سال ۲۰۲۰ به رقم ۲۰میلیون گردشگر دست یابد. طبق این گزارش، مشارکت مستقیم و کلی بخش سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی جهان با رشد خوبی ادامه پیدا خواهد کرد. علاوه‌بر این، انتظار می‌رود در سال جاری میلادی، ایجاد اشتغال در منطقه خاورمیانه با رشد کمتری نسبت به سال آینده اتفاق بیفتد اما به‌طور کلی در ۱۰ سال آینده سهم اشتغال در بخش گردشگری نسبت به کل مشاغل موجود در خاورمیانه افزایش اندکی خواهد داشت. همچنین پیش‌بینی می‌شود تعداد بازدیدکنندگان و گردشگران در این منطقه با رشد خوبی همراه باشد اما به‌دلیل مبتنی بر نفت بودن اقتصاد این منطقه، با افزایش قیمت نفت از سال جاری میلادی، سهم درآمدهای گردشگری از کل رقم صادرات گردشگری (بازدید گردشگران خارجی از یک کشور صادرات گردشگری خوانده می‌شود) با اندکی کاهش همراه خواهد بود. از نظر سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری نیز این آهنگ در سال ۲۰۱۷ همچنان با قدرت ادامه خواهد یافت.

مشارکت گردشگری در اقتصاد

طبق برآورد‌های WTTC مشارکت مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی منطقه خاورمیانه و سایر متغیرهای اقتصادی کلان به‌طور کلی چندان زیاد نبوده و علت عمده آن نیز نفت‌خیز بودن این منطقه و تمرکز فراوان آنها بر صادرات طلای سیاه بوده است. با این حال، در سال‌های اخیر و به‌ویژه با کاهش بهای جهانی نفت، مسوولان این کشورها به فکر استفاده از ظرفیت‌های گردشگری خود نیز افتاده‌اند؛ هر چند نمی‌توان مطمئن بود که آیا با بازگشتن قیمت نفت به روند گذشته و افزایش بهای آن در بازارهای جهانی دولت‌های منطقه بار دیگر از این صنعت نوپای خاورمیانه عدول نکنند. بنا بر این گزارش، میزان مشارکت مستقیم سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی خاورمیانه در سال ۲۰۱۶ رقمی معادل ۴/ ۸۱ میلیارد دلار بوده که حدود ۳/ ۳ درصد از تولید ناخالص کل این منطقه را تشکیل داده است. پیش‌بینی‌ها بیان می‌کند در سال ۲۰۱۷ این میزان رشد ۵/ ۴ درصدی را تجربه کرده و تا سال ۲۰۲۷ نیز با رشد متوسط سالانه ۶/ ۴ درصدی به ۱/ ۱۳۳ میلیارد دلار برسد؛ گرچه سهم آن در تولید ناخالص داخلی این منطقه تغییری نخواهد کرد.

طبق گزارش WTTC، سهم مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۶ به ۹/ ۱۱ میلیارد دلار رسید که رقمی در حدود ۹/ ۲ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد. همچنین گمانه‌زنی می‌شود در سال ۲۰۱۷ بخش گردشگری ایران با رشد ۵/ ۷ درصدی روبه‌رو شود و با رشد متوسط سالانه ۶/ ۲ درصدی در دهه آتی، در این میزان به رقم ۶/ ۱۶ میلیارد دلار دست پیدا کند؛ رقمی که حدود ۷/ ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را در سال ۲۰۲۷ تشکیل می‌دهد. این کاهش سهم به‌رغم رشد گردشگری نشان‌دهنده این است که بخش‌های دیگر در ایران نسبت به گردشگری رشد بیشتری خواهند یافت که یکی از آنها نفت است.

مشارکت کلی بخش گردشگری در اقتصاد خاورمیانه نیز در سال ۲۰۱۶ حدود ۱/ ۲۲۷ میلیارد دلار بود که ۱/ ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی این منطقه را تشکیل می‌دهد. انتظار می‌رود این میزان رشد ۲/ ۵ درصدی را در سال ۲۰۱۷ تجربه کند و با رشد متوسط سالانه ۸/ ۴ درصدی تا سال ۲۰۲۷ به ۹/ ۳۸۱ میلیارد دلار برسد که حدود ۷/ ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی منطقه را تشکیل می‌دهد. برای ایران نیز این مشارکت کلی در اقتصاد طی سال ۲۰۱۶ به ۵/ ۳۱ میلیارد دلار می‌رسید که حدود ۷/ ۷ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص می‌داد. پیش‌بینی می‌شود در سال جاری میلادی مشارکت کلی گردشگری با رشد ۶/ ۶ درصدی روبه‌رو شده و پس از آن نیز با رشد متوسط سالانه ۳درصد در سال ۲۰۲۷ به ۳/ ۷ درصد از تولید ناخالص داخلی ایران دست پیدا کند که البته در قیاس با مقادیر منطقه‌ای کمتر است.

مشارکت در اشتغال

بنابر آماری که شورای جهانی سفر منتشر کرده است، در سال ۲۰۱۶ گردشگری در منطقه خاورمیانه به‌طور مستقیم، حدود ۲میلیون و ۳۵۷ هزار شغل را به خود اختصاص داده است که حدود ۱/ ۳ درصد از کل اشتغال در بخش‌های مختلف این منطقه است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۷ این میزان ۱/ ۲ درصد افزایش پیدا کند و در طول یک دهه آتی نیز با رشد متوسط سالانه ۲/ ۲درصدی در هر سال به حدود ۲ میلیون و ۹۸۶ هزار شغل در سال ۲۰۲۷ دست یابد که به‌طور تقریبی معادل ۱/ ۳ درصد از کل مشاغل منطقه است. اما برای ایران در این مورد هم ارقام متفاوت است. آمار این شورا حاکی از آن است که بخش سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۶ به‌طور مستقیم ۵۵۹ هزار و ۵۰۰ شغل را در ایران به خود اختصاص داده که حدود ۲/ ۲ درصد از کل اشتغال در کشور است. انتظار می‌رود اشتغال در این بخش در ایران با رشد ۹/ ۴ درصدی در سال ۲۰۱۷ مواجه باشد و در طول یک دهه آتی نیز به‌طور متوسط با رشد سالانه ۳/ ۱ درصد در هر سال، تا پایان سال ۲۰۲۷، ۶۷۰ هزار شغل را در بر گیرد که معادل ۱/ ۲ درصد از کل اشتغال کشور است.

با احتساب اشتغال غیرمستقیم، مشارکت کلی بخش گردشگری در اشتغال منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۶ حدود ۶/ ۷ درصد از کل اشتغال در منطقه بوده که معادل ۵ میلیون و ۷۳۰ هزار و ۵۰۰ شغل است. انتظار می‌رود در سال ۲۰۱۷ این متغیر با رشد ۷/ ۲ درصدی روبه‌رو شود و به ۵ میلیون و ۸۸۷ هزار نفر برسد و در پایان سال ۲۰۲۷ نیز با رشد متوسط سالانه ۴/ ۲ درصد، موجب اشتغال ۷میلیون و ۴۳۳ هزار نفر شود که معادل ۷/ ۷ درصد از کل اشتغال منطقه است. برای ایران در سال ۲۰۱۶ مشارکت کلی بخش گردشگری در اشتغال حدود ۵/ ۶ درصد از کل اشتغال بوده که حدود یک میلیون و ۶۲۴ هزار و ۵۰۰ نفر است. انتظار می‌رود این میزان در سال ۲۰۱۷ با رشد ۳/ ۴ درصدی روبه‌رو شود و به حدود یک میلیون و ۶۹۵ هزار شغل برسد. همچنین با رشد متوسط سالانه ۵/ ۱ درصد در طول ۱۰ سال آتی، گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که تا پایان سال ۲۰۲۷ این میزان اشتغال به یک میلیون و ۹۶۴ هزار شغل خواهد رسید که معادل ۲/ ۶ درصد کل اشتغال در ایران است.

میزان گردشگران ایران و خاورمیانه

طبق گزارش WTTC، میزان صادرات گردشگر یا در واقع همان بازدیدکنندگان خارجی از منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۶ به رقمی حدود ۲/ ۸۳ میلیارد دلار می‌رسید که معادل ۸ درصد کل صادرات این منطقه است. پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که میزان گردشگران خارجی وارد شده به منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۱۷ شاهد رشد ۱/ ۵ درصدی خواهد بود و در خلال سال‌های ۲۰۲۷-۲۰۱۷ نیز به‌طور متوسط با رشد ۴/ ۵ درصدی به ۳/ ۱۴۸ میلیارد دلار دست خواهد یافت. اما به‌رغم این رشد، به دلایلی از جمله افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی، رقم به دست آمده از محل ورود گردشگران به منطقه خاورمیانه تنها ۷ درصد از کل صادرات منطقه را تشکیل می‌دهد. نگاهی به وضعیت ایران نشان می‌دهد عواید حاصل از گردشگری در سال ۲۰۱۶ حدود ۲/ ۴ میلیارد دلار بوده است که ۳/ ۳ درصد از صادرات کشور را به خود اختصاص می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود این میزان در سال ۲۰۱۷ با رشد قابل توجه ۶/ ۱۱ درصدی روبه‌رو شود و در فاصله سال‌های ۲۰۲۷-۲۰۱۷ نیز به‌طور متوسط با آهنگ ۴/ ۳ درصد در سال رشد کند و تا پایان سال ۲۰۲۷ به رقم ۶/ ۶ میلیارد دلار برسد که تنها معادل ۷/ ۲ درصد از کل صادرات کشور خواهد بود.

سرمایه‌گذاری در گردشگری خاورمیانه و ایران

بنا بر گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، سرمایه‌گذاری در بخش سفر و گردشگری در سال ۲۰۱۶ حدود ۶/ ۴۹ میلیارد دلار و معادل با ۲/ ۷ درصد از کل سرمایه‌گذاری انجام شده در خاورمیانه بوده است. شواهد نشان‌دهنده این است که در سال ۲۰۱۷ رشدی ۲/ ۷ درصدی در این زمینه ایجاد خواهد شد و در خلال سال‌های ۲۰۲۷-۲۰۱۷ نیز با رشد متوسط سالانه ۴/ ۶ درصد تا پایان سال ۲۰۲۷ به رقم ۹/ ۹۸ میلیارد دلار دست یابد که معادل ۱/ ۹ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های منطقه خاورمیانه است. در ایران نیز طی سال ۲۰۱۶ حدود ۵/ ۳ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در این بخش انجام شده است که حدود ۳/ ۳ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های کشور را به خود اختصاص می‌دهد. براساس پیش‌بینی‌ها، این مقدار در سال ۲۰۱۷ با رشد ۷/ ۶ درصدی روبه‌رو خواهد شد و در فاصله سال‌های ۲۰۲۷-۲۰۱۷ نیز به‌طور متوسط سالانه ۳/ ۵ درصد رشد می‌کند تا در پایان سال ۲۰۲۷ به ۲/ ۶ میلیارد دلار برسد که تنها حدود ۹/ ۳ درصد از سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته در ایران خواهد بود.

رشد 11درصدی گردشگری ایران در 2017