فرصت‌ها و تهدید‌های اجرای IFRS در صورت‌های مالی شرکت‌ها

زهرا مجتهد: مدتی است که با تغییر و تحول در واژه‌های مالی روبه‌رو‌ هستیم. آنچه تا کنون با نام استاندارد‌های حسابداری ابزارکار حسابداران بود، امروز جای خود را به واژه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی IFRS داده است.به این ترتیب ورود واژگانی جدید، ساختار استانداردها را با تغییر مواجه کرد و کم‌کم الزام اجرای IFRS درشرکت‌های پذیرفته شده دربورس قوت گرفت، به‌طوری که پس از پیشنهاد سازمان بورس، در سال ۹۰ سازمان حسابرسی تصویب کرد که گروهی از شرکت‌ها و نهادهای مالی در تهیه‌ صورت‌های مالی خود از استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی استفاده کنند. پس از گذشت ۵ سال،این مصوبه به سایر شرکت‌ها و حتی شرکت‌های غیر بورسی نیز تسری پیدا کرده است. اما اجرای استاندارد‌هایIFRS درصورت‌های مالی شرکت‌ها کار ساده‌ای نیست، نیاز به آموزش دارد و انجام آن نیز برای حسابداران زمانبر است؛ علاوه بر این ارائه همزمان دو صورت مالی یکی بر‌اساس استانداردهای مالی و دیگری بر اساس IFRS (با ارزش‌های منصفانه غیر‌قابل اتکا)، سردرگمی استفاده‌کنندگان را به همراه دارد. به اعتقاد برخی از حسابداران رسمی این کار نه تنها به شفافیت اطلاعات مالی کمکی نمی‌کند، بلکه موجب پنهان شدن زیان‌های عملیاتی و ایجاد حباب قیمت‌ها در بورس خواهد شد. از این رو به سراغ حسابداران رسمی رفتیم تا دیدگاه آنها را درباره پرسش باشگاه مدیران مبنی بر اینکه آیا اجرای IFRS یک فرصت به شمار می‌رود، منعکس کنیم.

تهیه صورت‌های مالی بر مبنای IFRS نیازمند آموزش است

سیدمحمد علوی
دبیرکل جامعه حسابداران رسمی ایران

چند وقتی است در ادبیات مالی و حرفه‌ای از واژه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی IFRS یاد می‌شود در صورتی که تا کنون از واژه استانداردهای حسابداری استفاده می‌شد. در سال 2000 کمیته تدوین استانداردهای بین‌المللی حسابداری (تحت نظر IFAC) اقدام به تدوین و انتشار استانداردهای بین‌المللی حسابداری کرده است. اما بعد از آن هیات تدوین استانداردهای بین‌المللی حسابداری تشکیل شد و استانداردهای منتشره بعدی خود را استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی نامید و مقرر شد استانداردهای منتشره کمیته تا زمان عدم تغییر از سوی هیات مورد قبول باشند. گذار از استانداردهای ملی حسابداری به استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی یکی از الزاماتی است که به‌ویژه در فضای اقتصادی بعد از برجام ضرورت آن احساس شد. وقتی تعامل بیشتر با اقتصاد جهانی، حضور سرمایه‌گذاران خارجی در اقتصاد ایران و فعالیت بین‌المللی بورس اوراق بهادار مطرح می‌شود، طبیعتا باید گزارشگری مالی ما نیز از مبانی یکسانی در سطح بین‌المللی پیروی کند و به نحوی باشد که رویه‌ها و ارقام و سرفصل‌های مندرج در صورت‌های مالی به شکلی مشابه و قابل‌مقایسه و مشترک با تمام دنیا باشد تا سرمایه‌گذار خارجی براساس آن قادر به تصمیم‌گیری باشد. رشد بازار اوراق بهادار در نیمه دوم دهه 1380 و تلاش مدیران نهادهای این بازار برای ارتباطات فراملی بود که نخستین بار ضرورت امر را نشان داد. احساس می‌شد که زبان گزارشگری مالی مشترک و هماهنگ با استانداردهای جهانی، یکسان و با کیفیت بالا در گزارشگری مالی مورد استفاده قرار گیرد تا سرمایه‌گذاران خارجی قادر به ارزیابی مالی شرکت‌های ایرانی باشند و شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس نیز قابلیت حضور در تابلوی بورس‌های خارجی را داشته باشند. به دنبال پیشنهادهای سازمان بورس، سازمان حسابرسی در مجمع سال 1390 تصویب کرد که گروهی از شرکت‌ها و نهادهای مالی ثبت‌شده نزد سازمان بورس که از سوی این سازمان مشخص می‌شود و شرکت‌های فرعی و وابسته به آنها در تهیه صورت‌های مالی خود از استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی استفاده کنند.

در اقدام بعدی، سازمان بورس و اوراق بهادار تمامی شرکت‌ها و نهادهای مالی ثبت‌شده نزد این سازمان و به تبع آن، شرکت‌های فرعی و وابسته آنها را مجاز شمرد که در تهیه صورت‌های مالی که از تاریخ 01/ 01/ 1392 و بعد از آن شروع می‌شود، مجاز به تهیه صورت‌های مالی «تلفیقی» یا «مجموعه» مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) هستند. سرانجام این سازمان همه بانک‌ها و موسسات اعتباری، کلیه شرکت‌های بیمه ثبت شده و نیز تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس با سرمایه ثبت شده 10 هزار میلیارد ریال و بیشتر از آن را به ارائه دو مجموعه صورت‌ مالی سالانه (از سال مالی یکم فروردین 1395)، بر اساس استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و نیز استانداردهای حسابداری ایران (هردو به صورت حسابرسی شده) ملزم ساخت. همچنین اعلام شد که تهیه صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای سایر شرکت‌ها در سال مالی 1395 اختیاری است و شرکت‌هایی که در سال‌های آتی ملزم به تهیه صورت‌های مالی طبق IFRS خواهند شد، متعاقبا اعلام خواهد شد. بنابراین مشاهده می‌کنیم که روند گذار به IFRS که ابتدا کاملا بطئی و کند بود به‌تدریج شتاب و سرعت بیشتری یافته و به همین دلیل، در خصوص تسلط بر شیوه‌های گزارشگری مالی برمبنای استانداردهای بین‌المللی، شرکت‌ها باید از هم‌اکنون خود را مهیا کنند و در صورت لزوم دوره‌های آموزشی مناسب را بگذرانند.

اما قبل از هر چیز، توصیه می‌کنم متقاضیان آموزش این استانداردها اولا باید با خودباوری در این دوره‌ها شرکت کنند. بخش بسیار بزرگی از استانداردهای حسابداری ایران مشابه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی است و از این بابت با این بخش کاملا آشنا هستند. البته تفاوت‌های اندک در برخی بخش‌ها وجود دارد. برای آموزش این ویژگی‌های متفاوت متقاضیان باید توجه داشته باشند که گروهی بهتر می‌توانند استفاده و کاربرد این استانداردها را تبیین کنند که درگیر کارهای عملیِ اجرایی و نظارتی هستند. آنان که عمدتا درگیر کارهای پژوهشی و آکادمیک هستند شاید در زمینه‌هایی مانند منطق گذار به استانداردهای بین‌المللی یا کلیات آن می‌توانند مباحث سودمندی ارائه کنند، اما برای آموزش IFRS نیازمند مدرسانی هستیم که علاوه‌بر قدرت تدریس و انتقال مطالب به‌طور عملی و مستمر درگیر اجرای این استانداردها بوده‌اند. به همین دلیل دوره‌هایی کاربردی‌تر است که استادان اهل حرفه حسابرسی برگزار می‌کنند. در مجموع، معتقدم که حسابداران رسمی شاغل در موسسات حسابرسی درگیر آموزش IFRS دوره‌های اجرایی و کاربردی‌تری دارند. جامعه حسابداران رسمی ایران قبل از هر چیز به‌منظور آنکه دوره‌های آموزشی از کیفیت مناسب و در سطح بین‌المللی برخوردار باشد تفاهم‌نامه‌ای با انجمن حسابداران خبره انگلستان (ACCA)، منعقد کرده و تصمیم گرفته است به‌منظور حداکثر بهره‌وری دوره‌های آموزشی را به‌طور مشترک با ACCA برگزار کند. نخستین دوره که به حسابداران رسمی امضاکنندگان گزارش حسابرسی صورت‌های مالی اختصاص یافت از ششم بهمن‌ 1395 آغاز شده است و دوره‌های بعدی نیز به‌زودی شروع می‌شود و تا شهریور 1396 ادامه خواهد داشت. به همین ترتیب با توجه به ضرورت و اهمیت این موضوع، جامعه حسابداران رسمی ایران تدارک دیده که به‌طور مشترک با ACCA دوره‌های آموزش IFRS را برای تمامی حسابداران رسمی شاغل در موسسات حسابرسی، مسوولان کار حسابرسی شاغل در موسسات حسابرسی، مدیران مالی شرکت‌های مشمول تهیه صورت‌های مالی بر مبنای استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی و کلیه افراد دست‌اندرکار و درگیر امور اجرایی یا نظارتی تهیه این صورت‌های مالی، با کمترین هزینه یا حتی به صورت رایگان طراحی و برگزار کند. آنچه در وهله نخست حائز اهمیت است اینکه شرکت‌ها باید با خودباوری از استانداردهای بومی به استانداردهای بین‌المللی گذار کنند. بخش عمده‌ای از این دو مجموعه استاندارد همپوشانی نسبی دارند و آموزش حرفه‌ای سایر موارد می‌تواند به‌سرعت انجام شود. در وهله بعد شرکت‌ها باید توجه داشته باشند که برون‌سپاری تهیه صورت‌های مالی مبتنی بر IFRS اگر به‌دست اهل فن صورت نگیرد و از سوی افرادی صورت گیرد که تاکنون صورت‌های مالی تهیه نکرده یا صورت‌های مالی رسیدگی و اعتباربخشی نکرده باشند می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد و شرکت‌ها باید آموزش‌ حرفه‌ای کادر مالی خود را جدی بگیرند. جامعه حسابداران رسمی ایران نیز برای ارائه خدمات کامل آموزشی در زمینه به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای مدیران مالی شرکت‌های مشمول از آمادگی کامل برخوردار است و حتی‌الامکان تلاش می‌کند ضمن استفاده از تجارب ACCA هزینه‌های آموزش را نیز در سطح حداقل کاهش دهد و در بخش اجرایی و عملیاتی نیز بسیاری از موسسات حسابرسی صلاحیت حرفه‌ای و توانایی لازم را در تهیه صورت‌های مالی بر مبنای IFRS دارند.

IFRS فرصت شفاف‌سازی یا تهدید پنهان‌کاری

منصور شمس احمدی
عضو شورای‌عالی انجمن حسابداران خبره ایران

طبق مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار، بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های با سرمایه بیش از 1000 میلیارد تومان، باید علاوه‌بر تهیه صورت‌های مالی براساس استانداردهای حسابداری کشور، در سال 1395 صورت‌های مالی را براساس استانداردهای بین‌المللی حسابداری (IFRS) نیز تهیه کنند. ارائه صورت‌های مالی براساس IRFS و به‌ویژه یادداشت‌های پیوست آن، از جمله یادداشت‌های مربوط به قضاوت‌ها و برآوردهای مدیریت و همچنین ریسک‌های شرکت و سیاست‌های مدیریت برای کنترل آنها، به جای یادداشت‌های غیر ضروری موجود، بر شفافیت اطلاعات مالی می‌افزاید. افزون بر آن، ارائه صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای بین‌المللی، سرمایه‌گذاری خارجی را تسهیل می‌کند.

به نظر می‌رسد بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی به‌دلیل نداشتن اطلاعات کافی، ترجمه‌های مبهم و نامفهوم و همچنین گزارش‌های نادرست بر این باور باشند که استانداردهای حسابداری در ایران با انواع مشابه بین‌المللی تفاوت زیادی دارد. اگر واژه Corporate Governance (حاکمیت شرکتی) را در اینترنت جست‌وجو کنید، در سایت ویکی پدیا مشاهده خواهید کرد که دو استاد در دانشگاه‌های ایران، براساس تحقیقی بی‌پایه و نادرست با ارائه یکسری فرمول ثابت کرده‌اند که در ایران استانداردهای حسابداری رعایت نمی‌شود، صورت جریان وجوه نقد تهیه نمی‌شود و از ورود سهامداران جزء به مجامع عمومی جلوگیری می‌شود. در چنین شرایطی، جز این نمی‌توان انتظار داشت که سرمایه‌گذاران خارجی وضعیت استانداردهای حسابداری ما را چیزی شبیه رانندگی‌مان تصور نکنند.

واقعیت این است که استانداردهای حسابرسی ما به‌طور کامل و استانداردهای حسابداری‌مان بیش از 90 درصد مشابه استانداردهای بین‌المللی است.

چالش اصلی در به‌کارگیری IFRS موضوع ارزش منصفانه (Fair Value) است. طبق IFRS، ابزارهای مالی (دارایی‌ها و بدهی‌های مالی) باید براساس ارزش منصفانه در صورت‌های مالی منعکس شوند.

ارزش منصفانه عبارت است از: قیمتی که در ازای فروش یک دارایی دریافت می‌شود یا بابت پرداخت یک بدهی در یک معامله حقیقی میان فعالان بازار در تاریخ اندازه‌گیری مورد استفاده قرار می‌گیرد. بحث‌انگیزترین سرفصل‌های مشمول به‌کارگیری ارزش منصفانه در تهیه صورت‌های مالی، عبارت است از سرمایه‌گذاری ها، سرمایه‌گذاری در املاک و دارایی‌های نگهداری شده برای فروش.

طبق بند 46 استاندارد سرمایه‌گذاری‌ها (IAS 39)، در صورتی‌که برای سرمایه‌گذاری در سهام بازار فعالی وجود نداشته باشد و ارزش منصفانه آنها را نتوان به نحوی قابل اتکا اندازه‌گیری کرد، آن سرمایه‌گذاری‌ها باید به بهای تمام شده در صورت‌های مالی منعکس شوند. متوسط درصد سهام شناور در دنیا 100 درصد و در ایران حدود 15 درصد است. بنابراین قیمت‌های تابلو در همه موارد نمی‌تواند معرف ارزش منصفانه سهام باشد. در مورد سرمایه‌گذاری‌های غیربورسی نیز به‌دلیل نبود اطلاعات قابل اتکا و عدم امکان استفاده از ارزیابان حرفه‌ای، این سرمایه‌گذاری‌ها هم باید به بهای تمام شده در صورت‌های مالی آنها منظور شوند.

بدیهی است پس از تست کاهش ارزش، در صورت لزوم سرمایه‌گذاری‌ها پس از کسر کاهش ارزش انباشته در صورت‌های مالی منعکس خواهند شد.

سرمایه‌گذاری در املاک نیز به‌دلیل عدم امکان استفاده از ارزیابان حرفه‌ای، طبق بند 30 استاندارد سرمایه‌گذاری در املاک (IAS 40) باید به بهای تمام شده در صورت‌های مالی انعکاس یابد. در مورد دارایی‌های غیرجاری نگهداری شده برای فروش نیز، طبق بند 15 استاندارد بین‌المللی شماره 5 (IFRS 5) حداقل بهای تمام شده و ارزش منصفانه باید به‌عنوان معیار اندازه‌گیری در نظر گرفته شود. استفاده از ارزش‌های منصفانه غیرقابل اتکا برخلاف استانداردهای بین‌المللی است. ارائه همزمان دو صورت مالی یکی براساس استانداردهای مالی و دیگری براساس IFRS (با ارزش‌های منصفانه غیرقابل اتکا)، موجب سردرگمی استفاده‌کنندگان شده و نه‌تنها به شفافیت اطلاعات مالی کمکی نمی‌کند، بلکه موجب پنهان شدن زیان‌های عملیاتی و ایجاد حباب قیمت‌ها در بورس خواهد شد.

ایران و استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی IFRS

مصطفی دیلمی‌پور
عضو جامعه‌های حسابداران رسمی ایران و آمریکا

برجام که امضا شد، ظاهرا دو گروه به وجد آمدیم، ما و آنها. ما به‌خاطر بر طرف شدن خطر جنگ در آن زمان و تعــــامل محدود اقتصادی و تجاری با دنیایی غیر از ترکیه، امارات متحده عربی، چین و روسیه. آنها هم شادمان شدند، تجار و دلالانی از این سوی و آن سوی راه افتادند تا از فرصت محدود به‌دست آمده بهترین استفاده را ببرند. آخر تا ادغام ما در اقتصاد جهان راه درازی در پیش است. حرفه ما نیز از این تب و تاب بی بهره نمانده و مدتی است که استفاده از واژهIFRS با تلفظ صحیح یا اشتباه آن! به‌شکل تصاعدی رو به تزاید گذاشته است. پیش از آنکه استانداردهای بین‌المللی با آخرین ویرایش شان ترجمه و توسط نهاد تدوین استاندارد لازم‌الاجرا شود، گروهی عزم کردند که کلاس آموزش IFRS در اینجا برگزار کنند و گروهی دیگر عزم کردند که برای ما حسابداران رسمی‌،کلاس آموزش با مدرسان خارجی در آن سوی آب‌ها برگزار کنند که گفت‌وگوی فتحعلی شاه قاجار با میرزا آغاسی وزیرش و داستان چاه آب را به ذهن متبادر می‌کند.

برخی هم گفتند که به اعتبار بند 8 مقدمه‌ای بر استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی خودتان بروید و IFRS را انجام بدهید. بند مذکور می‌گوید در مورد موضوعاتی که استاندارد حسابداری مربوط به آنها صادر نشده است، صورت‌های مالی باید بر مبنای یکی از رویه‌های متداول حسابداری تهیه و ارائه شود. یعنی اینکه در غیاب استانداردی برای موضوعی خاص حسابدار مجاز است که استاندارد حسابداری هر کشور معتبر حرفه‌ای را که مایل باشد انتخاب و به‌کار گیرد. به‌نظر می‌رسد که در تهیه بند مذکور پیش فرضی وجود داشته مبنی بر اینکه ما حسابداران همگی زبان خارجی در حد ترجمه درست استاندارد حسابداری به‌عنوان متن حرفه‌ای می‌دانیم و درک مشترکی از متن و ترجمه آن خواهیم داشت. واقعیت چنین نبوده است. متن حرفه‌ای که هر واژه آن بار خاص مالی و حقوقی دارد باید با دقت لازم ترجمه و تدریس شود. آیا کسانی که در ایران امروز به تدریس IFRS مشغول شده اند، معیارهای مورد قبول بنیاد IFRS را برای این کار دارند. یعنی فارسی خوب بلدند؟ چنان تسلطی به زبان انگلیسی دارند که واژه‌های حرفه‌ای موجود در متن استانداردها را با مسامحه ترجمه نکنند؟ حسابداری را در آن حد بلد هستند که بی‌نقص استاندارد‌ها را درک کنند؟

اگر ترجمه درست، بی‌نقص و سالم استانداردهای بین‌المللی حسابداری و تفسیرهای مرتبط معتبر در دسترس جامعه حرفه‌ای حسابداران ایرانی قرار داده شود، انتقال به آن استانداردها با کمک حسابداران رسمی ایرانی و بدون طی دوره با مدرسان خارجی انجام خواهد گرفت.

اخیرا تعدادی از آخرین ویرایش 10 استاندارد بین‌المللی حسابداری که توسط سازمان حسابرسی ترجمه شده ولی به‌نظر نهایی نشده، به دستم رسیده و آنها را خوانده و با متن در دسترس استانداردهای بین‌المللی مطابقت دادم. هرچند که این ترجمه متون نسبت به ترجمه‌های قبلی مورد جرح و تعدیل قرار نگرفته و بسیار بهتر ترجمه شده است، اما همچنان دارای ایرادات مفهومی به‌عنوان استاندارد می‌باشند. این دیگر برعهده نهاد تدوین‌کننده استاندارد در ایران است که راهی پیدا کند که ترجمه استانداردهایی که از این به بعد به‌روزرسانی یا ترجمه و منتشر می‌شود، عاری از هرگونه اشتباه ناشی از اشتباه باشد!

نمی‌خواهم بگویم ما اهمال کردیم، ما تاخیر کردیم که پس از سال 1392 که استفاده از استانداردهای بین‌المللی حسابداری در مجمع عمومی سازمان حسابرسی تصویب شد، کاری کارستان انجام نشد. سازمان حسابرسی، سازمانی دولتی و همچنان دارای محدودیت‌های مربوط به خود است و سازمانی است که به‌رغم استقلال مالی به بیان خود، نهایتا مرتبط به مجلس و دولت است، حالا هرمجلس و دولتی که مصدر کار باشد. در آن سوی بورس اوراق بهادار تهران قرار گرفته که متولی بازار سرمایه است و می‌خواهد که ما را با بازار جهانی سرمایه با شفافیت مالی پیوند دهد. بنابراین مقرر کرده که در سال 1395 صورت‌های مالی بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های با سرمایه بیش از 10000 میلیارد ریال صورت‌های مالی بر مبنای IFRSتهیه کنند.

با آنکه متولیان بورس اوراق بهادار تهران بسیار پر تلاش هستند، اما لازم است توجه شود که مثلا تهیه صورت‌های مالی شرکت‌های بیمه فقط استفاده از IFRS4 نیست. مگر تهیه صورت‌های مالی شرکت‌های بیمــه استفـــاده از استاندارد مربوط به دارایی‌های ثابت سرمایه‌گذاری‌ها، رویه‌های حسابداری تغییر در برآوردها و اشتباهات، ذخایر کاربرد ندارد؟

سال‌ها است که با استناد به بند 9 همان مقدمه‌ای بر استانداردهای حسابداری مبنی بر اینکه در مواردی که قوانین آمره، رویه مشخصی برای نحوه عملی حسابداری موضوعات خاص مقرر کرده است، در تدوین استانداردهای حسابداری مربوط، تمهیدات مناسب برای اعمال این موارد با توجه به مبانی مندرج در مفاهیم نظری گزارشگری مالی به عمل آمده است. استانداردهای حسابداری را مورد جراحی قرار داده‌ایم و حالا انتظار داریم سرمایه‌گذار خارجی هم جرح و تعدیل‌های ما را بپذیرد. ما قبول نکرده‌ایم که اجرای قانون سبب نمی‌شود که ما اصول پذیرفته شده حسابداری و استانداردهای حسابداری را نادیده بگیریم. تعدادی مثال، بحث را روشن‌تر می‌کند:

1- در ایالات متحده آمریکا بر اساس اصول پذیرفته شده، در حسابداری موجودی کالا می‌شود از روش اولین صادره از آخرین واردهLIFO استفاده کرد، در صورتی‌که از نظر قوانین مالیاتی آمریکا استفاده از روش‌های میانگین و اولین صادره از اولین وارده FIFO مورد قبول است. این امر باعث نمی‌شود که حسابداران آمریکایی رویه حسابداری شرکت را به‌منظور گزارشگری مالی به‌دلیل آمره بودن قانون قبول نکنند.

2- در ایران در مورد استاندارد حسابداری شماره 11 برای تجدید ارزیابی دارایی‌ها موضوع پاراگراف 42 برخلاف استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 16، مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها که یک درآمد غیرعملیاتی تحقق نیافته است را به‌موجب همان تجویز قانون به‌طور مستقیم همچنان به‌حساب افزایش سرمایه منظور می‌کنند. اولا در ایالات متحده آمریکا به‌لحاظ پایبندی ساختاری به اصول محافظه‌کاری و بهای تمام شده تجدید ارزیابی دارایی‌ها غیرمجاز است. ثانیا هر چند که استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 16 تجدید ارزیابی دارایی‌ها را مجاز شمرده (بنده در مقالات متعدد بیان کرده‌ام که این تجدید ارزیابی دارایی‌ها برخلاف منافع ملی ما بوده و به اقتصاد ملی و مدیریت واحدهای تجاری لطمه جدی وارد می‌کند و آثار آن در اقتصاد ما نمایان شده است) لیکن منظور کردن آن به حساب سرمایه را مجاز نکرده است. مازاد تجدید ارزیابی که به‌حساب سرمایه منظور شد چگونه بعدا می‌تواند طبق بند 40 استاندارد 11 مورد عمل قرار گیرد. سرمایه‌گذاری که در سرمایه‌گذاری بعد از تجدید ارزیابی گرفتار شده در صورتی‌که روزی اقتصاد مملکت سروسامان پیدا کند و قیمت‌ها تصحیح شود در مورد پولی که برای درآمد غیرعملیاتی تحقق نیافته، پرداخت کرده چه باید بکند؟ اگر سازمان حسابرسی استقلال به مفهوم آیین رفتار حرفه‌ای داشت آیا اجازه می‌داد که استانداردهای حسابرسی به‌راحتی مورد دستکاری قرارگیرد؟ چرا جامعه باید هزینه خروج یک شرکت از شمول ماده 141 قانون تجارت را پرداخت نماید؟

3- در پاراگراف 50 همان استاندارد حسابداری شماره 11، مبلغ استهلاک‌پذیر دارایی پس از کسر ارزش باقیمانده آن تعیین می‌شود، چون ماده 151و150 قانون مالیات‌های مستقیم در محاسبه استهلاک ارزش اسقاطی را به‌دلیل منظور ننموده است، حسابداران ایرانی هم این نحوه عمل را طبق استانداردهای حسابداری به نحو مطلوب تلقی کرده‌اند!

4- استاندارد بین‌المللی حسابداری شماره 21 تفاوت تسعیر ارز را به‌حساب سود و زیان شناسایی می‌کند، در صورتی‌که استاندارد حسابداری شماره 16 پس از اصلاح استاندارد، زیان ناشی از تسعیر ارز را به‌حساب دارایی منظور می‌کند. این شیوه عمل ازSIC11 یعنی کمیته دائمی تفسیر مبنی بر سرمایه‌ای کردن زیان ناشی از تسعیر ارز که در سال 2005 منسوخ شده برگرفته شده است. آیا می‌شود زیان یک واحد تجاری را به این راحتی به دارایی تبدیل و در طول سال‌های آتی مستهلک کرد و پول آن‌را از سرمایه‌گذار داخلی و خارجی گرفت؟ اگر سازمان حسابرسی نهادی مستقل بود آیا باز هم این اتفاق می‌افتاد؟

5- صورت‌های مالی نمونه بانک‌ها که تحت‌عنوان IFRS اخیرا منتشر شده دچار پست مدرنیسم است در حدی که صورت‌های مالی مذکور با اصول اولیه و معادله حسابداری هم مطابقت ندارد و متخصص مالی را برای تحلیل این صورت‌ها خلع سلاح می‌کند. پست مدرنیسمی از آن نوع که مفهوم هنر دراماتیک را از تئاتر می‌گیرد. اجازه بدهید بگویم با گسترش این شیوه‌ها در حرفه حسابداری، باید که ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد!

به‌نظر می‌رسد گاهی ما با استانداردهای حسابداری شوخی می‌کنیم. از سال 1357 تا کنون در کشور ما 11 دولت و 10 مجلس مصدر کار شده‌اند که هر یک مدافع منافع گروه، قشر یا طبقه خاصی بوده‌اند. مگر استانداردهای حرفه حسابداری را با منافع گروه‌های خاص مورد جرح و تعدیل قرار می‌دهند. استانداردها ابزار دست حسابداران برای انجام وظایف حرفه‌ای آنان بوده و حسابداران نیز مدافع منافع عموم هستند. ظاهرا برخلاف سایر جوامع، دیگر منافع عموم در جامعه ما عبارت متعالی و معنا داری نیست. مگر در آمریکا با روی کارآمدن یک رئیس جمهور رئوف و مهربان یا رئیس‌جمهور خشن، مجلس دموکرات یا جمهوری‌خواه، استانداردهای حسابداری تغییر می‌کنند.اگر می‌خواهیم استانداردهای بین‌المللی را مورد عمل قرار دهیم IFRS1 مقرر کرده است که چه باید بکنیم. آخرین ویرایش تمام IASها، IFRSها IFRICها و SICهایی که هنوز معتبر هستند با در نظر گرفتن استثنا‌ها و معافیت‌های اختیاری مندرج در همان IFRS1مورد استفاده قرار گیرند.

بنیاد IFRS می‌گویدکه ترجمه، بخش حیاتی برای دستیابی به ماموریت بنیاد IFRS در ایجاد یک مجموعه واحد از استانداردهای حسابداری سراسری با کیفیت بالا برای استفاده در سراسر جهان است. ترجمه استانداردها بخش مهمی از تصمیم کشور برای به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی است. بنیاد باور دارد که کشورهایی که استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی را انتخاب یا استفاده از آنها را مجاز می‌کنند اگر به‌درستی و به‌طور کامل در هر زبانی وارد شود از مزایای شفافیت و قابلیت مقایسه بهره‌مند خواهد شد. برای حصول اطمینان از تحصیل مزایای حاصل از به‌کارگیری یا استفاده از استانداردها بنیاد IFRS سیاست ترجمه خود را بر مبانی زیر قرار داده است:

1- فرآیند ترجمه رسمی مستلزم بازبینی کارشناسانه ترجمه‌ها است.

برای حصول اطمینان از بهترین ترجمه تکنیکی، تمام ترجمه‌های استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی توسط کمیته‌ای از حسابداران متخصص با گویش زبان مادری کشور خودشان با دانش و مهارت حرفه‌ای اثبات شده در آن حوزه بازبینی می‌شود.

2-بنیاد IFRS کنترل فرآیند ترجمه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی را برای خود محفوظ نگه می‌دارد.

برای حصــول اطمینان از یکنواختی IFRSها در بین تمام زبان‌ها و اینکه ترجمه‌ها از استانداردهای بالایی برخوردار باشند، بنیاد IFRS کنترل نهـــایی فرآیند ترجمــه‌ها و سایر مطالب از قبیل طبقــه‌بندی استــــانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی IFRS Taxonomy را برای خود محفوظ نگه می‌دارد.

3- تنها یک ترجمه برای هر زبان مورد حمایت قرار می‌گیرد.

از آنجا که ترجمه‌های متعدد استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای یک زبان قابلیت مقایسه، شفافیت و پایداری بلندمدت کیفیت بالای ترجمه IFRS را با خطر مواجه می‌کند، بنابراین بنیاد فقط یک ترجمه برای هر زبان را مورد حمایت قرار می‌دهد.

فرآیند ترجمه رسمی و سیاست بنیاد به این شرح است:

1- ترجمه حرفه‌ای

2- بازبینی از سوی کمیته‌ای از حسابداران خبره بنیاد IFRSواژه‌های کلیدی را از IFRSاستخراج می‌کند.

واژه‌های کلیدی توسط مترجم ترجمه می‌شود.

واژه‌های ترجمه شده در کمیته مورد توافق قرار می‌گیرد.

مترجم واژه‌های کلیدی و منـــــابع IFRS برای ترجمه IFRSها را با استفاده از نرم‌افزار ترجمه کامپیوتری مورد استفاده قرار می‌دهد. کمیته پیش‌نویس ترجمه را برای حصول اطمینان از صحت و یکنواحتی بازبینی و متن نهایی می‌شود. تیم ترجمه، به‌کارگیری، کپی رایت (TAC) Translation, Adoption & Copyrightبنیاد IFRS اعضای کمیته بازبینی را تایید می‌کند.کمیته بازبینی مرکب از بهترین گروه نمایندگی در دسترس از لحاظ خبرگی حرفه‌ای، تنوع تجربی، بازرگانی و تجارت بین‌المللی برای کمک به تولید ترجمه‌های با کیفیت بالای IFRS است.

تیمTAC اعضا را بر مبنای معیارهای زیر تایید می‌کند:

1- سخن گفتن به زبان محلی در زبان هدف(زبان مادری).

2- دانش و درک بسیار خوب زبان انگلیسی معمولا مسلط.

3- شایستگی فنی و دانش حسابداری مالی و گزارشگری.

تمام اعضای کمیته بازبینی فارغ از اینکه از حرفه حسابداری، تهیه‌کننده، استفاده‌کننده یا دانشگاهی باشند، باید از سطح بالای دانش و شایستگی فنی در حسابداری مالی و گزارشگری برخوردار باشند. اعتبار کمیته بازبینی و تک تک اعضای آن کارآیی و موثر بودن فرآیند ترجمه با اعضایی که چنان دانش و مهارت‌هایی داشته باشند، به دست خواهد آمد.

4- تعهد به ماموریت بنیاد IFRS و منافع عموم.

من از اینکه نهادی از ایران با بنیاد IFRS مذاکره و قراردادی برای ترجمه استانداردها در انطباق با معیارها و ضوابط بنیاد IFRS منعقد کرده یا کمک مالی (در صورتی‌که بنیاد چنان کمک‌های مالی به کشور‌ها برای ترجمه استانداردهای بین‌المللی گزارشگری کند) دریافت کرده باشد، اطلاعی ندارم؛ لیکن امیدوارم کارهای مربوط به استانداردهای حسابداری در ارتباط با هیات استانداردهای بین‌المللی حسابداری IASB به‌نحوی انجام شود که فارغ از تنگ نظری و منافع مالی و غرور فردی یا گروهی، کاری اساسی انجام گیرد. گمان نمی‌کنم ما از بقیه کشورهایی که ترجمه IFRS را انجام داده و در سایت بنیاد IFRS قرار داده‌اند، پایین‌تر باشیم. مهم این است که نهاد مستقلی، متولی و تمام امکانات حرفه حسابداری را با صبوری و شکیبایی سازماندهی و مدیریت کند. تجمیع توان موجود در تک تک اعضای حرفه حسابداری انجام این ماموریت را تسهیل خواهد کرد. پیشنهاد می‌کنم که بورس اوراق بهادار نیز چنان صبوری و شکیبایی را در انتقال به استانداردهای بین‌المللی گزارشگری تا انجام این مهم به‌خرج دهد تا صورت‌های مالی دقیقا منطبق بر استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی تهیه شوند؛ در غیر این‌صورت صورت‌های مالی تهیه شده چیزی شبیه شتر گاو پلنگ در ادبیات مکتوب ما خواهد بود. به‌قول دکتر شفیعی کدکنی:

به کجا چنین شتابان

گون از نسیم پرسید

...

به شکوفه‌ها، به باران

برسان سلام ما را.