گـام آخـر اوباما علیـه تحریم‌هـا عکس: AFP

دنیای اقتصاد: در شرایطی که تنها یک روز به آغاز کار دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری جدید آمریکا و ورودش به کاخ سفید باقی است، قرار است باراک اوباما امروز، آخرین کارت خود را برای تضمین برجام رو کند. کارتی که می‌توان از آن به‌عنوان آخرین گارانتی اوباما و آخرین تلاش دولت او برای اجرای مطلوب برجام یاد کرد. دستورات رئیس‌جمهوری آمریکا درباره توقف اجرای تحریم‌های یکجانبه هسته‌ای از جمله تحریم‌های هسته‌ای «ایسا» علیه ایران چهارماهه بوده که تاکنون برای سه بار تمدید شده است. از این رو با امضای دوباره دستورات صادر شده از سوی اوباما در روز ۱۹ ژانویه اجرای برجام به مدت چهار ماه دیگر از سوی آمریکا تضمین شده است. به گزارش «ایسنا» براساس برجام رئیس‌جمهور آمریکا متعهد شده است تحریم‌های هسته‌ای و اقتصادی کشورش علیه ایران را برداشته یا متوقف کند.

همچنین براساس قوانین آمریکا رئیس‌جمهوری این کشور می‌تواند در چارچوب اختیارات داده شده به وی اقدامات و دستوراتی را خارج از قوانین کنگره انجام دهد. از جمله این اختیارات که اوباما در دوره ریاست‌جمهوری‌اش از آن استفاده کرد دستور توقف قوانین صادر شده علیه ایران در زمینه هسته‌ای و اقتصادی بوده است که در یک سال گذشته یعنی از ۱۶ ژانویه ۲۰۱۶ هر چهار ماه یک بار تمدید شده است.نکته حایز اهمیت درباره تمدید این دستورات ازسوی اوباما در آخرین روز کاری‌اش در کاخ سفید این است که تصمیمات روسای‌جمهور آمریکا با تغییر آنها در مدت تعیین شده به قوت خود باقی است و رئیس‌جمهور جدید نمی‌تواند آنی این دستورات را لغو کند؛ بنابراین اگر ترامپ بخواهد هر تصمیمی خارج از اجرای برجام در دولتش اتخاذ کند، باید منتظر بماند تا مهلت دستور رئیس‌جمهور قبلی پایان یابد.

زمزمه بازبینی برجام

همزمان با این اقدام و در آستانه تحویل کلید کاخ سفید به رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، به‌نظر می‌رسد دونالد ترامپ و تیم همراهش تصمیم گرفته‌اند مواضع خود در قبال توافق هسته‌ای را آشکارتر از قبل بیان کنند. در همین راستا روز گذشته ولید فارز مشاور کلیدی دونالد ترامپ با تاکید بر اینکه ترامپ به کشورهای منطقه برای مقابله با ایران کمک خواهد کرد، گفت: دولت بعدی آمریکا توافق هسته‌ای با ایران را مورد بازبینی قرار خواهد داد. ولید فارز که بسیاری بر این باورند به‌زودی در دولت ترامپ به سمت مهمی منصوب خواهد شد در گفت‌وگویی با روزنامه «الشرق الاوسط» تاکید کرد: مهم‌ترین دلیلی که ترامپ معتقد است باید برجام مورد بازبینی قرار گیرد آن است که برجام را مخالف با منافع امنیت ملی آمریکا می‌داند و این توافق به ایران اجازه می‌دهد تا آزادانه در یمن، سوریه، عراق و لبنان در جهت تقابل با منافع آمریکا عمل کند.

به گزارش «ایسنا» او به این روزنامه عربی گفت: دونالد ترامپ و دولت او چیزی را در این توافق که باید درباره تسلیحات هسته‌ای انجام می‌شد، اجرایی خواهد کرد. فارز افزود:‌ به‌عبارت دیگر ترامپ در جهت تبدیل این توافق برای حفظ ثبات امنیت در عراق، سوریه، یمن و لبنان و نیز درجهت اطمینان به کشورهای عربی منطقه تلاش خواهد کرد. مشاور ترامپ ادامه داد: ایران یا باید اصلاحات جدید در توافق را قبول کند یا دولت آمریکا اقدامات جدیدی را برای حفاظت از شرکای منطقه‌ای و حفظ امنیت ملی آنها و کمک به آنها برای مقابله با ایران اقدامات جدیدی را انجام دهد. دو روز پیش نیز دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا نیز در بخشی از مصاحبه اختصاصی خود با روزنامه ساندی تایمز با اشاره به توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ (برجام) که ۲۷ دی‌ماه جاری یکساله شد، با بیان اینکه من نمی‌خواهم بگویم که قصد دارم با توافق هسته‌ای با ایران چه کار کنم ناخرسندی خود از این توافق را صراحتا اعلام کرده بود. او همچنین این توافق را یکی از بدترین و ابلهانه‌ترین توافق‌هایی که تاکنون منعقد شده است، توصیف کرد.

او در جریان رقابت‌های انتخاباتی‌اش نیز بارها توافق هسته‌ای را بدترین توافق ممکن خوانده بود. تندترین اظهارات ترامپ در این خصوص، در اجلاس سالانه کمیته روابط عمومی آمریکا و اسرائیل (آیپک) و در جریان رقابت‌های انتخاباتی اش بیان شد. او در آن اجلاس اولویت نخست کاری‌اش پس از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، لغو توافق هسته‌ای ایران اعلام کرده بود. در کنار ترامپ، رکس تیلرسون نامزد هدایت وزارت خارجه آمریکا نیز چند روز پیش گفت که او پیشنهاد «بازبینی کامل» برجام را خواهد داد.

ردمذاکره مجدد درباره برجام

با این همه، اتحادیه اروپا به‌عنوان یکی دیگر از طرف‌های توافق هسته‌ای، تاکنون بارها بر حفظ و تحکیم توافق هسته‌ای با ایران تأکید کرده است. به گزارش «ایرنا» ظاهرا اتحادیه اروپا تماس‌هایی غیررسمی با دستیاران دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آینده ایالات‌متحده آمریکا برقرار کرده تا ضمن رفع «سوءتفاهم‌ها» آنها را از نکات مثبت توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران (برجام) آگاه سازد. همزمان با این تلاش‌ها، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته در حاشیه اجلاس داووس با یکدیگر در مورد برجام رایزنی و گفت‌وگو کردند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، هلگا اشمید، دبیرکل بخش سرویس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاون موگرینی با تاکید بر این نکته که نمی‌توان مجددا درباره برجام مذاکره کرد، گفت: این سوءتفاهم وجود دارد که می‌توان درباره این توافق بار دیگر مذاکره کرد، اما این کار شدنی نیست.

هشدار ظریف به دولت جدید آمریکا

همزمان با این سخنان، مقامات ایران نیز طی چند روز اخیر و با تند شدن مواضع دولت جدید آمریکا در قبال برجام، نسبت به نقض برجام هشدار داده‌اند. روز سه‌شنبه حسن روحانی رئیس‌جمهوری در نهمین نشست خبری‌اش با رسانه‌ها که همزمان با یک ساله شدن برجام برگزار شد، ضمن دفاع از توافق هسته‌ای (برجام) صحبت‌های ترامپ درباره برجام را شعار توصیف کرد و با تاکید بر اینکه مذاکره مجدد اصلا معنا ندارد، گفت: برجام چیزی نیست که به راحتی دولتی یا کسی بتواند آن را نقض کند یا زیر پا بگذارد. روز گذشته نیز محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس، در واکنش به اظهارات ترامپ و برخی گزینه‌های پیشنهادی او جهت تصدی پست‌های مهم دولت جدید آمریکا درباره برجام، تاکید کرد اگر او بخواهد توافق هسته‌ای را که به سختی ازسوی دولت اوباما و دیگر قدرت‌های جهانی با ایران به‌دست آمد، بازنگری کند، شگفت‌زده خواهد شد. وزیر امور خارجه کشورمان گفت که ایران تاکنون هیچ تماسی با دولت جدید آمریکا نداشته است. ظریف همچنین در پاسخ به سوالی در مورد ارزیابی‌اش از دونالد ترامپ رئیس‌جمهور منتخب آمریکا و رویکرد دولتش در قبال ایران گفت: باید منتظر بمانیم و بعد قضاوت کنیم.

سیدعباس عراقچی، معاون وزیر خارجه نیز هفته جاری در نشستی خبری در واکنش به اینکه اگر ترامپ برجام را پاره کند ایران چه واکنشی خواهد داشت، گفت ما هم در مقابل آن را به آتش می‌کشیم.

‌کری: ترامپ دوره‌ریاست‌جمهوری‌اش را تمام نمی‌کند!

جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا گفت: اگر آمریکا توافق هسته‌ای با ایران را کنار بگذارد متحمل زیان بزرگی خواهد شد؛ چراکه متحدان ما در این توافق به آن پایبند خواهند ماند.به گزارش «ایسنا» به نقل از شبکه سی‌بی‌اس نیوز، کری روز گذشته در مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس در گفت‌وگو با روزنامه‌ نیویورک تایمز، در پاسخ به این سوال که آیا ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا می‌تواند دستاوردهای باراک اوباما را از بین ببرد، گفت: اگر آمریکا ناگهان تصمیم بگیرد و بگوید که قصد نداریم این توافق را دنبال کنیم، با شما شرط می‌بندم؛ هرچند با تمام اعضای ۱+۵ دور هم جمع خواهند شد و روسیه، چین، آلمان، فرانسه و انگلیس خواهند گفت که این توافق خوب است و ما آن را حفظ خواهیم کرد. ایران و بقیه این توافق را حفظ خواهند کرد و در این صورت ما خود را به شخصیتی عجیب تبدیل می‌کنیم و اعتبار خود را به طریقی جبران‌ناپذیر خدشه‌دار خواهیم کرد.جان کری سپس گفت: این کار ما به ثبات دولت لطمه وارد می‌کند و چنین کاری غیرضروری است.وی در ادامه با اشاره به محدودیت‌های اعمال شده بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران براساس برجام اظهار کرد: ما در طول ۳۵ سال گذشته در این سطح هیچ گفت‌وگویی با ایران نداشتیم. من با ظریف در سازمان ملل دیدار کردم. ما ارتباط برقرار کردیم و در شرایطی که انجام آن به دلیل فشارهای بیرونی بر هر دوی ما بسیار سخت بود، اعتماد سازی کردیم. برنامه هسته‌ای ایران محدود شده و بر آن نظارت هر روزه داریم. بنابراین، من معتقدم که این توافقی خوب است که می‌تواند تداوم یابد و هیچ تردیدی وجود ندارد که با توافق هسته‌ای جهان و منطقه امن‌تر شده است.همچنین به گزارش خبرگزاری تسنیم، کری درباره لغو احتمالی برجام توسط ترامپ گفت ممکن است وی قادر به اتمام رساندن دوره ریاست‌جمهوری خود نباشد که خنده حضار در داووس را به‌دنبال داشت.

دور جدید لغو تحریم‌ها

گـام آخـر اوباما علیـه تحریم‌هـا