شاخص سهام به کمک نمادهای پالایشی ۴۰ واحد رشد کرد
سد برجامی صعود بورس؟
دنیای اقتصاد- مهرنوش سلوکی: بورس تهران روز گذشته تحت تاثیر تقابل تحولات مثبت و منفی سیاسی- اقتصادی بین‌المللی با رشد ناچیز ۴۰واحدی به کار خود پایان داد. اثر توافق اعضای اوپک و افزایش قیمت جهانی نفت از یکسو و نگرانی‌ها از نقض برجام از سوی آمریکا سیگنال‌های مثبت و منفی بودند که بورس تهران را تحت تاثیر قرار دادند. شرایطی که بار دیگر فاز تردید میان سهامداران را افزایش و آینده این بازار را در فضای ابهام آلودی قرار داد. با این وجود و با توجه به نگرانی‌های برجامی دو سناریو درخصوص آینده بورس مطرح است.
دنیای اقتصاد- مهرنوش سلوکی: بورس تهران روز گذشته تحت تاثیر تقابل تحولات مثبت و منفی سیاسی- اقتصادی بین‌المللی با رشد ناچیز ۴۰واحدی به کار خود پایان داد. اثر توافق اعضای اوپک و افزایش قیمت جهانی نفت از یکسو و نگرانی‌ها از نقض برجام از سوی آمریکا سیگنال‌های مثبت و منفی بودند که بورس تهران را تحت تاثیر قرار دادند. شرایطی که بار دیگر فاز تردید میان سهامداران را افزایش و آینده این بازار را در فضای ابهام آلودی قرار داد. با این وجود و با توجه به نگرانی‌های برجامی دو سناریو درخصوص آینده بورس مطرح است. سناریوی اول اثر نگرانی‌های برجام را مقطعی دانسته و مولفه‌های دیگر اقتصادی موثر بر بورس را قوی تر می‌داند. سناریوی دوم با توجه به صعود قابل توجه شاخص بعد از اجرای توافق هسته ای، اثر این نگرانی‌ها را در بازار بلند مدت دانسته و از تخلیه بخشی از این رشد خبر می‌دهد.
ترکیب اخیر عوامل رشد بازار
در هفته گذشته مولفه‌های مختلفی بر رشد هفتگی شاخص اثر داشت که مهم‌ترین آنها بحث افزایش نرخ ارز آزاد و قیمت جهانی کالاهای اساسی بود. چهارراه استانبول که از روزهای گذشته توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است طی یک هفته توانست از دو کانال قیمتی عبور کند تاجایی‌که سطح ۳۸۰۰ تومان نیز در روزهای پایانی هفته شکسته شد. به این ترتیب این ارز مهم جهانی در بازار آزاد تهران توانست رکوردهای جدید را به ثبت برساند که در دولت یازدهم بی‌سابقه بود. در این میان با توجه به صادرات و واردات محور بودن بسیاری از شرکت‌های بورسی این موضوع توانست شرایط این شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد. موضوعی که در صنایع صادرات محور مانند پتروشیمی و فلزات اساسی اثرات مثبتی به جای می‌گذارد و در مقابل در صنایع واردات محور مانند دارویی‌ها منجر به افزایش هزینه‌های شرکت‌ها می‌شود.
مولفه بعدی، نوسان در قیمت‌های جهانی کالاهای اساسی بود. موضوعی که در روزهای پایانی هفته به اصلاح قیمتی در بسیاری از کالا‌ها از جمله سرب، روی و آلومینیوم منجر شد. روند صعودی قیمت‌های جهانی محصولات فلزی و معدنی از ماه‌ها پیش آغاز شد و با انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا شدت بیشتری به خود گرفت. بورس تهران نیز به پیروی از روند بازارهای جهانی توانست صعود دلچسبی را در صنایع وابسته رقم بزند. بر همین اساس، رشد قیمت‌ها در عمده محصولات کالایی به ویژه سرب و روی موجب شد تا نمادهای وابسته این محصولات مورد توجه فعالان بازار قرار گیرند.
تقابل دو نگاه و اثرات بورسی آن
در روزهای اخیر رخدادهایی در سطح اقتصادی - سیاسی به وقوع پیوست که منجر به واکنش روز گذشته بورس با تقابل خوش‌بینی‌ها و بدبینی‌ها شد. همان‌طور که در گزارش روز شنبه «دنیای اقتصاد» گفته شد توافق اعضای اوپک در فریز سطح تولیدات در سطح ۵/ ۳۲ میلیون بشکه نفت در روز مهم‌ترین توافق اوپک برای ایران بود که منجر به افزایش سطح تولیدات کشورمان شد. این توافق در بازارهای جهانی نفت را در مسیر صعودی قرار داد. به این ترتیب قیمت هر بشکه نفت خام آمریکا که در میانه ماه گذشته میلادی (نوامبر) تا کانال ۴۳ دلاری نیز افت کرده بود. در نخستین روز دسامبر ۲۰۱۶ به بیش از ۵۱ دلار رسید. این موضوع باعث شد که صنایع مثبت بورسی روز گذشته محدود به صنایع وابسته به نفت و مشتقات آن باشند. به این ترتیب گروه فرآورده‌های نفتی با رشد ۸/ ۳ درصدی بیشترین رشد را در میان صنایع بورسی به ثبت رساند و بعد از آن گروه‌های شیمیایی و چند رشته‌ای صنعتی (به دلیل زیرمجموعه بودن شرکت‌های این صنعت در گروه‌های نفتی) رشد داشته باشند. خوش‌بینی سهامداران به این گروه‌ها باعث شد نمادهایی نظیر«جم»، «شبندر» و «شپنا» نمادهایی باشند که از ریزش شاخص جلوگیری کرده باشند. با این وجود باید توجه کرد که با افزایش قیمت نفت قیمت مواد خام پتروشیمی و پالایشگاه‌ها نیز افزایش می‌یابد و این موضوع هزینه و فروش این شرکت‌ها را تا حد قابل توجهی افزایش می‌دهد. از سوی دیگر روند فعالیت این مراکز تنها وابسته به قیمت‌های جهانی نیست و یکی از منابع قیمت‌گذاری آنها شرکت پالایش و پخش است. مواردی که نشان می‌دهد رشد قیمت نفت به تنهایی نمی‌تواند صورت‌های مالی نمادهای این صنایع را تحت تاثیر قرار دهد. اما موضوع دوم که تا حدودی سایه نگرانی را برای فضای اقتصادی کشور افکنده است نگرانی‌ها درخصوص خبرهای حول برجام است. در روزهای گذشته تمدید بخشی از تحریم‌های ۱۰ساله ایران از سوی سنای آمریکا، واکنش‌های بسیاری را از سوی مقامات سیاسی ایران به همراه داشت. به گفته کارشناسان، اگر این طرح به امضای رئیس‌جمهوری وقت آمریکا برسد بد عهدی این کشور را در زمینه توافقات هسته‌ای نشان داده و نقض صریح برجام است.
همچنین روز گذشته جان کربی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد: وزیرامور خارجه آمریکا، از اختیارات خود در خصوص استثنا قائل شدن برای تحریم های مرتبط هسته‌ای ایران استفاده می‌کند. در این خصوص نمایندگان مجلس بلافاصله پس از اعلام خبر تصویب تمدید قانون تحریم‌ها علیه ایران، دست به کار شدند و از طرح‌های متقابلی در این زمینه خبر دادند. با این همه به‌نظر می‌رسد پای یک طرح سه فوریتی دراین باره نیز در میان باشد. در این زمینه رسانه‌های مختلف با انتشار خبری از تدوین طرح سه فوریتی نمایندگان مجلس برای از سرگیری تمامی فعالیت‌های هسته‌ای خبر دادند و نوشتند: این طرح در قالب یک ماده واحده و ۵ تبصره تدوین شده و هدف از تدوین آن مقابله با مصوبه سنای آمریکا است. این عامل روز گذشته باعث شد اکثر صنایع بورسی با روندی منفی به کار خود پایان دهند و به تبع آن شاخص هم وزن با افت حدود یک درصدی به کار خود پایان دهد. بررسی گروه‌های بورسی حاکی از آن است که بیشترین افت‌ها در گروه‌هایی بوده که با حصول برجام (در سه ماه پایانی سال گذشته) رشد قابل توجهی داشته‌اند. با وجود این به واسطه اینکه صنعت خودرو بیشترین رشد را پس از اجرای برجام داشت، بیشترین تقاضای فروش طی روز گذشته را نیز به خود اختصاص داد. نماد «خودرو» که ابتدای هفته گذشته از کف ۳۰۰تومان نیز عبور کرده بود، روز گذشته با افت قابل توجهی به ۲۷۵تومان رسید. این نماد که در ساعات ابتدایی تقاضای زیادی فروش را به خود دیده بود، در میانه‌های بازار با صف خرید سنگین مواجه شد. شاخص این صنعت نیز روند نزولی داشت و با عقبگرد به سطوح شهریور ماه بازگشت. با این وجود به نظر می‌رسد عاملی که از افت بیشتر شاخص این گروه جلوگیری کرده است، توقف برخی نمادهای این صنعت و مهم‌ترین آن سایپا بوده است.
سمت و سوی بورس با برجام
با این حال با توجه به نگرانی‌های به وجود آمده از برجام، شرایط فعلی و آینده بورس را می‌توان در دوسناریو توضیح داد. در سناریوی اول، عده‌ای از کارشناسان بر این باورند که رشد حدود ۳۰ درصدی شاخص کل از دی ماه سال گذشته تنها به دلیل توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برجام صورت گرفته و دلیل دیگری نداشته است. این کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه شاخص طی این بازه زمانی از کانال ۶۰ هزار واحد به ۸۰ هزار واحد رسیده است؛ هرگونه نقض برجام می‌تواند بار دیگر روند این بازار را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به افت شاخص شود. اما سناریوی دوم اثر نگرانی‌ها درخصوص برجام را مقطعی دانسته و اثر قابل توجهی را بر بورس محتمل نمی‌دانند. این سناریو این‌طور بیان می‌شود که مولفه‌های اثرگذار دیگری در بازار وجود دارد که از اثر بلند‌مدت نگرانی‌های برجام می‌کاهد.
مولفه‌های سنگین‌تر از برجام برای بورس
در این خصوص «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگویی با ولید هلالات، کارشناس بازار سهام سناریوهای مزبور را مورد بررسی قرار می‌دهد. وی در این زمینه می‌گوید: بورس تهران بعد از چند روز تعطیلی با یک افت شایع در کلیه نمادها به استقبال خبرهای برجامی رفته است. فضای روانی کنونی، شرایط را برای افت قیمت‌ها فراهم کرده و به نظر می‌رسد واکنش بازار در روز گذشته تا حدی منطقی بوده است. وی در ادامه می‌گوید: نمی‌توان توقع داشت که در کنار افزایش ریسک‌های سیستماتیک، بازار همچنان قیمت‌های قبل را تجربه کند. با وجود این، این رویداد نمی‌تواند اثرات زیادی داشته باشد و به نظر می‌رسد موضع تدافعی و واکنش تند مقامات کشورمان به این موضوع، سیگنالی برای ترامپ باشد تا بداند ایران در مقابل زیاده‌خواهی کوتاه نمی‌آید.
هلالات عوامل اصلی اثرگذار بر بازار را اینچنین بیان می‌کند: ابتدا قیمت نفت و کالاهای اساسی در سطح جهانی است که بخش بسیار مهمی از ارزش بورس را ایجاد کرده‌اند. گروه پالایشی، پتروشیمی، فلزات اساسی و معدنی‌ها ارزش بازار بسیار بزرگی دارند و تحت تاثیر تغییرات نرخ ارز و بازار جهانی در مدار صعودی هستند و هرچند اصلاح قیمتی داشته باشند اما روند کلی آنها رو به بالا خواهد ماند. دوم آنکه تلاطمات بازار ارز بسیار تاثیر‌گذار است. بودجه دولت امروز به مجلس می‌رود. میزان بودجه عمرانی، شرایطی که برای فروش نفت و قیمت ارز در نظر گرفته شده است می‌تواند تاثیر با اهمیتی بر آینده بازار سهام و گروه‌ها داشته باشد.
نتیجه نهایی اینکه تحولات بازارهای جهانی، نفت، صعود قیمت دلار و افزایش بودجه عمرانی وزن بیشتری نسبت به تمدید تحریم‌ها دارند. هرچند روند منفی ممکن است در زمان بسیار کوتاهی بر فضای بازار حاکم باشد اما در نقطه مقابل شرایط بازار جهانی و ارز به گونه‌ای است که اجازه ریزش قیمت سهام را نخواهد داد. وی در پایان گفت: قطعا در ریزش‌های دسته جمعی، گزینه‌های بسیار جذاب و ارزنده‌ای یافت می‌شوند که در حالت عادی امکان خرید در آن قیمت‌ها فراهم نبوده و سرمایه‌گذاران باید این فرصت‌ها را شناسایی کنند. در صورتی که اتفاق سیاسی جدیدی نداشته باشیم، باید بگوییم ریسک‌ها همچون گذشته خواهد بود و هیچ توجیهی برای تداوم افت بازار نخواهیم داشت.
در بازار چه گذشت؟
بورس تهران روز گذشته با رشد ۴۰ واحدی در سطح ۸۰هزار و ۵۸ واحد قرار گرفت. با وجود این افت نمادهای کوچک در بورس دلیلی شد که شاخص کل هم‌وزن با افت حدود یک درصدی مواجه شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از نمادهای متوقف کنونی تحت تاثیر اجرایی شدن برجام هستند(بانک‌ها و خودرویی‌ها)، برهمین اساس توقف آنها دلیلی شد تا شاخص با افت قابل توجه به کار خود پایان ندهد. با وجود این نمادهای اثرگذار مثبت بر روند شاخص در روز گذشته به ترتیب «جم»،«وغدیر»،«شبندر» و «شپنا» بود. در مقابل نمادهای «فملی» و «خودرو» بیشترین اثر منفی را بر شاخص کل بر جای گذاشتند. در این زمینه با توجه به خوش‌بینی‌ها به گروه‌های نفتی، پالایش نفت اصفهان بیشترین حجم معامله را به خود اختصاص داد و پتروشیمی جم بیشترین افزایش ارزش بازار را به ثبت رساند. بررسی حجم و ارزش معاملات نشان می‌دهد این دو مولفه با افت به ترتیب حدود ۱ و ۵/ ۳درصدی نسبت به روز سه‌شنبه مواجه بوده‌اند، به‌طوری‌که حجم و ارزش به ترتیب به ۶۸۷میلیون سهم و ۱۷۳میلیارد تومان رسیدند.
ارسال نظر