پالس دوگانه ترامپ به نفت

دنیای اقتصاد- سارا مالکی: اولین واکنش نفت به نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا سقوط ۴ درصدی قیمت‌ها طی تنها چند ساعت بود. نگاهی به نمودارهای قیمت نفت در روز گذشته نشان می‌دهد که همزمان با اعلام نام دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری ۴ سال آینده ایالات متحده آمریکا، قیمت نفت برای ساعاتی با سکته‌ای همراه شد که شوک بازار جهانی نفت از این انتخاب را به خوبی نمایش داد.

هرچند بازار نفت در ادامه معاملات این سکته را رد کرد، با این حال قیمت نفت در روز گذشته نسبت به معاملات سه شنبه روندی کاهشی داشت و کارشناسان عقیده دارند ممکن است طلای سیاه تا مدتی در نتیجه تحولات سیاسی آمریکا گیج و سرگردان باشد. به عقیده کارشناسان بعد از خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، پیروزی شگفت‌انگیز دونالد ترامپ در مقابل هیلاری‌کلینتون دومین شوکی بود که در سال جاری میلادی به بازارهای جهانی وارد شد. بر این اساس، روز گذشته بعد از آنکه نفت خام برنت با ۴ درصد کاهش قیمت به کمترین سطح از ماه آگوست به این سو رسید، با افت شدید دلار که واکنشی به انتخاب پنجاه و چهارمین رئیس‌جمهور آمریکا بود، به مسیر خود در ابتدای معاملات بازگشت و ۰۶/ ۴۶ دلار بر بشکه معامله شد. نفت خام آمریکا اما با قدرت کمتری به معاملات ادامه داد. نفت شاخص بازار نیویورک با وجود اینکه همزمان با اعلام نتایج به قیمت ۴۳ دلار نیز رسید، در لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران) با قیمت ۹۲/ ۴۴ دلار بر هر بشکه معامله شد تا از افت نزدیک به ۴ درصدی فاصله بگیرد.

اما با وجود اینکه شوک روز گذشته بازار نفت زودگذر بود تحلیلگران بازار عقیده دارند ایالات متحده آمریکا با انتخاب ترامپ تبدیل به نمونه به روز شده برگزیت شده است، زیرا با خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بازارها دچار آشفتگی شدند. از نگاه این تحلیلگران، پیروزی ترامپ سرمایه‌گذاران را به وحشت انداخته است، چراکه این پیروزی برای آنها به معنای بحران اقتصادی و سیاسی است. این بحران در نخستین گام، خود را در کاهش شاخص دلار در مقابل ارزهای دیگر نشان داد. در همین زمان بازارهای سهام اروپا نیز با کاهش همراه شدند، در مقابل طلا تبدیل به یک پناهگاه امن برای سرمایه‌گذاران سنتی شد، پناهگاهی که در زمان احساس خطر اقتصادی به کار می‌آید. از نگاه دانیل یرگین، نایب رئیس شرکت تجزیه و تحلیل‌ای‌اچ‌سی، نتیجه چنین اتفاقاتی می‌تواند فشار بیشتر بر تولیدکنندگان نفت باشد، گروهی که در حال حاضر با مشکل مازاد عرضه و کاهش تقاضا روبه‌رو هستند. این تحلیلگر در ادامه به خبرگزاری رویترز گفت: نتیجه انتخابات ایالات متحده آمریکا چالش‌های صادرکنندگان نفت را بیشتر خواهد کرد، زیرا به احتمال زیاد نتیجه به دست آمده رشد شکننده اقتصاد جهانی را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد و این به آن معنی است که شاهد فشار بیشتری بر تقاضای نفت خواهیم بود.

در حال حاضر قیمت نفت کمتر از نصف سطحی قرار دارد که در سال ۲۰۱۴ بود. انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهوری آمریکا اگرچه چشم‌انداز خوبی در مقابل کارشناسان قرار نداده است، در مقابل آن امیدواری به توافق اوپک همچنان وجود دارد. کشورهای عضو اوپک پیرو توافق ماه سپتامبر در الجزایر برای کاهش تولیدات، تلاش دارند با قطعی کردن اجرای این توافق در نشست ۳۰ نوامبر، قیمت نفت را با رشد همراه کنند. این تلاش از سوی اوپک در حالی وجود دارد که سرمایه‌گذاران بزرگ با توجه به اختلاف‌‌نظرهایی میان اعضای اوپک بر سر نحوه اجرای این توافق وجود دارد، چندان به عملیاتی شدن آن امیدوار نیستند. با این حال دبیرکل اوپک و وزیر نفت کشورمان به تازگی اعلام کرده‌اند که نشست وین در پایان ماه میلادی جاری می‌تواند با نتایج مثبتی همراه باشد.

گرد و خاکی که ترامپ به پا کرد

هرچند قیمت نفت روز گذشته توانست تعادل خود را به دست بیاورد، اما بسیاری از ناظران بازار عقیده دارند دارایی‌های پرخطری مانند نفت می‌توانند برای مدتی سرگردان باشد، چراکه انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا به هر حال اتفاقی است که بازار نفت برای هضم آن به زمان نیاز دارد. در این زمینه یک عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی به «دنیای اقتصاد» گفت: ریاست جمهوری ترامپ اتفاقی بود که با توجه به نظرسنجی‌های پیش از انتخابات بسیار بعید به نظر می‌رسید با این حال به نظر می‌رسد نوسانات بازار نفت حداکثر تا دو هفته آینده ادامه داشته باشد. از نظر مرتضی‌بهروزی‌فر، ترامپ فردی است که نظرات او بیشتر تجاری است تا سیاسی، به همین علت بازارها به عملکرد او مطمئن نیستند.

کارشناسان اما با اشاره با صحبت‌های انتخاباتی ترامپ در رابطه با رشد تولید نفت شیل آمریکا و سیاست «مستقل شدن انرژی آمریکا از دنیا»، عقیده دارند بازار نفت همچنان با موضوعاتی اساسی‌تر از سیاست‌های نفتی ترامپ مواجه است. افزایش حجم ذخایر جهانی و معضل مازاد عرضه از جمله مسائل اساسی بازار نفت هستند که همچنان بر روند بازار اثرگذارند. به گزارش وال استریت ژورنال، ممکن است دو هفته آینده زمان دشوارتری برای نفت باشد، زیرا خطرات ژئوپلیتیک فعلی با سیاست‌های جنگ‌طلبانه ترامپ تجمیع خواهد شد، اتفاقی که می‌تواند قیمت نفت را میخکوب کند. به عقیده برخی کارشناسان، هرچند انتخاب ترامپ توانسته است بازارهای نفتی را تحت تاثیر خود قرار دهد اما واقعیت این است که سیاست‌های نفتی او دست کم در داخل آمریکا چندان اثرگذار نخواهد بود.

اگرچه رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه آمریکا در مناظرات انتخاباتی خود بر تسهیل قوانین نفتی برای گسترش تولید طلای سیاه در این کشور تاکید داشت با این حال با توجه به اینکه بسیاری از مقررات و قوانین در ایالات متحده آمریکا در هر ایالت متفاوت است، به نظر می‌رسد ترامپ برای تقویت صنعت نفت در کشورش با موانعی همراه باشد. با تمام این تفاسیر در مقابل هیلاری کلینتون که قصد داشت آمریکا را به یک ابرقدرت انرژی‌های پاک تبدیل کند، انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا شانس بیشتری در اختیار صنعت نفت این کشور قرار می‌دهد.

این گمانه از آنجایی مطرح می‌شود که رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا آنطور که در گفت‌وگوهای انتخاباتی خود نشان داده بود، علاقه چندانی به بحث‌های زیست‌محیطی و مسائلی مانند گرم شدن زمین ندارد. بر این اساس کارشناسان انتظار دارند دونالد ترامپ سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا را تضعیف کرده تا به این ترتیب مسائلی مانند پیشگیری از انتشار گاز متان که حاصل فعالیت‌های نفتی و گازی است نیز با ملاحظات کمتری همراه شود. همزمان با اعلام نتایج انتخابات آمریکا، موسسه نفت آمریکا (API) از افزایش ۴/ ۴میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت تجاری آمریکا در هفته منتهی به ۴ نوامبر خبر داده است، آماری که همواره بر افت قیمت نفت اثرگذار بوده است. آمار رسمی مربوط به ذخایر نفت تجاری آمریکا چهارشنبه شب از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا اعلام خواهد شد.

نگاه نفت به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا

در کنار گمانه‌های فراوانی که برای روند قیمت نفت در روزهای آینده از سوی کارشناسان وجود دارد، نشریه بین‌المللی پلاتس به‌منظور یافتن پاسخی برای این سوال که «بعد از روشن شدن نتایج انتخابات در آمریکا چه اتفاقی برای نفت رخ می‌دهد؟»، قیمت نفت در ۹۰ روز ابتدایی شروع به‌کار سه رئیس‌جمهوری اخیر را در آمریکا بررسی کرده است تا شاید چشم‌اندازی واضح‌تر از روزهای آینده بازار نفت با وجود دولت جدید آمریکا به‌دست بیاید.

بر‌اساس این بررسی که انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در بازه زمانی ۱۹۹۲ تا ۲۰۱۲ را شامل می‌شود، با پیروز شدن بیل کلینتون در انتخابات سال ۱۹۹۲، قیمت پایه نفت برنت از ۴۶/ ۱۹ دلار بر هر بشکه در تاریخ ۹ نوامبر به کمتر از ۵۶/ ۱۶ رسید که به معنای کاهشی ۱۵ درصدی بود. قیمت‌ها اما پس از مراسم تحلیف او با رشد همراه شد. تحلیل‌ها حاکی از آن است که این میزان افت قیمت ناشی از عدم اطمینان بازار به سیاست‌های اقتصادی بیل کلینتون بوده است اما بازار نفت با انتخاب دوباره بیل کلینتون به ریاست‌جمهوری آمریکا در ۵ نوامبر ۱۹۹۶ برخلاف دور قبل با رشد همراه شد، تا آنجا که قیمت پایه نفت برنت بلافاصله بعد از انتخابات از ۷۷/ ۲۱ دلار بر هر بشکه به ۱۱/ ۲۵ دلار بر هر بشکه رسید که نشان‌دهنده رشد ۳/ ۱۵ درصدی بود. قیمت نفت تا ۹۰ روز بعد از انتخابات به‌طور متوسط روی ۳۷/ ۲۳ دلار در هر بشکه باقی ماند.

جورج بوش، رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا پس از پایان دوره کلینتون بود، کسی که با انتخاب او در ۷ نوامبر ۲۰۰۰، قیمت پایه هر بشکه نفت برنت با ۳ دلار رشد همراه شد. این رشد قیمت نفت اما تا ۲۰ دسامبر بیشتر دوام نیاورد و در این تاریخ از ۴۰/ ۳۴ دلار در هر بشکه به ۵۶/ ۲۱ دلار در هر بشکه سقوط کرد که کاهشی ۳/ ۳۷ درصدی به‌شمار می‌رفت. این میزان افت قیمت در پی افزایش نگرانی‌ها از رکود اقتصادی بیشتر هم شد، اما با قطع صادرات نفت عراق و پیگیری برنامه نفت در برابر غذا، بر خلاف روزهای نخست ریاست‌جمهوری کلینتون قیمت‌ها به تدریج تقویت شدند. اوپک در آن زمان برای کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه نفت در روز برنامه‌ای تنظیم کرده بود.

در دور دوم ریاست‌جمهوری جورج بوش، قیمت پایه نفت برنت بلافاصله از متوسط ۴ دلار در هر بشکه به بیش از ۳۰ دلار در هر بشکه کاهش پیدا کرد که البته تا ماه ژانویه با بهبود همراه شد. نوسانات در دور دوم آشکارا کمتر از سال ۲۰۰۰ بود و قیمت نفت در ۹۰ روز ابتدایی دور دوم ریاست جمهوری بوش به‌طور متوسط ۱۴/ ۴۲ دلار در هر بشکه بود. اما با آغاز سال ۲۰۰۵، قیمت نفت پیرو تصمیم ۱۰ دسامبر اوپک برای کاهش تولید، با رشد چشمگیر همراه شد.

باراک اوباما، رئیس‌جمهوری بود که در ۴ نوامبر ۲۰۰۸ در ایالات متحده آمریکا انتخاب شد؛ رئیس‌جمهوری که بلافاصله پس از روی کار آمدن او قیمت نفت به طرز عجیبی با کاهش همراه شد که می‌توان گفت تا حد زیادی از بحران جهانی اقتصاد تاثیر پذیرفته بود. این‌بار قیمت نفت از ۷۷/ ۶۳ دلار در هر بشکه با ثبت افتی ۲/ ۴۷ درصدی به ۶۶/ ۳۳ دلار بر هر بشکه رسید. با این حال قیمت‌ها از ۶ ژانویه به این‌سو تقویت شد و به ۶۴/ ۴۸ دلار بر هر بشکه رسید. با انتخاب مجدد اوباما در ۶ نوامبر سال ۲۰۱۲ قیمت نفت مسیری متفاوت در پیش گرفت تا آنجا که قیمت پایه نفت برنت به‌طور پیوسته با رشد همراه بود تا آنجا که از ۴۶/ ۱۰۸دلار بر هر بشکه در روز پس از انتخابات به ۱۱۷ دلار بر هر بشکه در ۹۰ روز بعدی رسید که نشان‌دهنده رشدی ۸ درصدی بود. حال در شرایطی که بازار نفت به‌طور کلی تحت‌تاثیر برنامه‌های اوپک برای کاهش تولید قرار دارد و از دیگرسو با معضل مازاد عرضه و افزایش حجم ذخایر جهانی نفت خام همراه است؛ باید دید رئیس‌جمهوری ترامپ و سیاست‌های اقتصادی او چه مسیری برای عرضه و تقاضا در بازار نفت ترسیم خواهد کرد.