معمای «تلفات صفر» زلزله ایتالیا

دنیای اقتصاد: استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله به معمای «تلفات صفر» در زلزله شدید صبح یکشنبه ایتالیا پاسخ داد.به گزارش «دنیای اقتصاد»، مهدی زارع با تشریح سه دلیل عمده و موثر در آمار صفر تلفات جانی در زلزله دو روز پیش شهر «نورچیا» واقع در ۱۴۰ کیلومتری شمال شرق رم، پایتخت ایتالیا اعلام کرد: بزرگ‌ترین زلزله ۳۶ سال اخیر در لرزه‌خیز‌ترین کشور اروپایی با بزرگای ۷/ ۶ ریشتر اتفاق افتاده که به رغم گذشت ۴۸ ساعت از وقوع آن، بر مبنای گزارش منابع رسمی خبری ایتالیا، تاکنون حتی یک مورد تلفات جانی -کشته شده - نداشته است.

این در حالی است که زلزله دو روز پیش نورچیا خسارت زیادی به ساختمان‌ها و فضاهای شهری وارد کرده است؛ طوری که بسیاری از منابع رسمی در گزارش‌های خود از وضعیت این شهر بعد از وقوع زلزله اعلام کردند که این شهر با خاک یکسان شده است. این موضوع نشان می‌دهد مقاومت فیزیکی این شهر عامل تلفات جانی صفر ناشی از زلزله اخیر در نورچیا نبوده است. استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله در تشریح سه دلیل عمده به صفر رسیدن تلفات جانی در این زمین‌لرزه به «دنیای‌‌اقتصاد» اعلام کرد: از آنجا که زلزله صبح یکشنبه نورچیا سومین زمین‌لرزه شدید این منطقه طی دو ماه اخیر بوده است، وقوع این زمین‌لرزه چندان موجب غافلگیری شهروندان این شهر و در نتیجه بروز تلفات سنگین نشده است.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر، در نتیجه وقوع دو زمین‌لرزه شدید دیگر در این منطقه طی حدود ۶۰ روز گذشته، یک مهاجرت سریع جمعیت و تخلیه فوری ساکنان از این شهر قبل از وقوع زلزله دو روز پیش اتفاق افتاده بنابراین در شرایطی که بخش زیادی از جمعیت این شهر در زمان وقوع زلزله اخیر در شهر حضور نداشته‌اند، اولین عامل موثر در تلفات صفر زلزله شکل گرفته است.

این در حالی است که شهر نورچیا در حالت عادی نیز شهری کم‌جمعیت است که از تراکم جمعیت زیادی برخوردار نیست و بنابراین طبیعی است در شرایطی که تراکم جمعیت در شهر کم باشد تلفات زلزله نیز به مراتب کمتر از حالتی است که زمین‌لرزه در شهری پرجمعیت اتفاق می‌افتد. زارع سومین علت به صفر رسیدن تلفات جانی زلزله دو روز پیش نورچیا را وقوع این زمین‌لرزه در ساعات صبح و در زمان هوشیاری مردم می‌داند؛ از آنجا که این زلزله در ساعات صبح اتفاق افتاده؛ بنابراین اغلب مردم در حالت هوشیاری و بیداری بوده‌اند بنابراین طبیعی است در چنین ساعاتی تلفات زلزله به مراتب کمتر از حالتی است که زلزله در ساعات نیمه شب رخ می‌دهد.

همین عامل موجب شده شهروندان این شهر سریعا نسبت به زلزله عکس‌العمل نشان دهند و در کوتاه‌ترین زمان در نقاط امن شهر مستقر شوند. این در حالی است که زلزله یکشنبه ایتالیا می‌توانست به دلیل شدت بالا - ۷/ ۶ ریشتر - تلفات بعد از زلزله را به همراه داشته باشد، اما آمادگی حداکثری سیستم مدیریت بحران ایتالیا در نتیجه تجربه بالای متخصصان زلزله این کشور به دلیل مواجهه با زمین‌لرزه‌های متعدد باعث شد دستگاه‌های امداد و نجات بتوانند بلافاصله وارد عمل شده و مانع از بروز تلفات جانی ناشی از باقی ماندن شهروندان زیر آوار بعد از وقوع زلزله شوند.

وی ادامه داد: زلزله اخیر ایتالیا بر اثر تحرک گسلی به طول تقریبی ۱۵۰ کیلومتر در حوالی شهر نورچیا اتفاق افتاده است که این گسل از سال ۱۹۹۷ تا ۴۸ ساعت گذشته، ۵ زلزله شدید با بزرگای بیش از ۶ ریشتر را موجب شده است. این زلزله‌ها در سال‌های ۱۹۹۷ با ۱۰۰ کشته، ۲۰۰۹ با ۳۰۰ کشته و اوت ۲۰۱۶ با ۳۰۰ کشته، در مجموع حدود ۷۰۰ نفر تلفات جانی بر جا گذاشته‌اند. این در حالی است که زلزله دو روز پیش شهر نورچیا، بعد از زلزله ۹/ ۶ ریشتری منطقه «ایرپینا» در سال ۱۹۸۰ شدید‌ترین زلزله ۳۶ سال اخیر بوده است.

زارع همچنین اعلام کرد: زمین‌لرزه نورچیا را از نظر بزرگای زلزله -۷/ ۶ ریشتر - می‌توان با زلزله ۵/ ۶ ریشتری شهر بم مقایسه کرد که در آن از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت ساکن این شهر حدود ۲۶ هزار نفر کشته شدند.این در حالی است که در زلزله مخرب سال ۹۱ ورزقان واقع در آذربایجان شرقی که از نظر جمعیت وضعیتی تقریبا مشابه شهر نورچیا -تراکم جمعیتی پایین - داشت، حدود ۳۰۰ نفر کشته شدند.زارع تاکید کرد: این موضوع نشان می‌دهد آسیب‌پذیری شهرهای کشور ما در برابر زلزله به مراتب بیشتر از ایتالیا و تاب آوری شهرهای ما در برابر زمین‌لرزه به مراتب پایین‌تر از مناطق شهری زلزله‌خیزترین کشور اروپا است. به گزارش «دنیای اقتصاد» زلزله دو روز پیش در شهر نورچیا واقع در ایتالیا در حالی به دلیل تلفات صفر این زلزله شدید، خبرساز شده است که تاکنون آمار بالای تلفات جانی و سایر خسارت‌ها عامل خبرساز شدن زمین‌لرزه‌های مهم دنیا محسوب شده است.