احیای 1084 بنای تاریخی تا سال 1404
گروه گردشگری، پرستو فخاریان: مدیرعامل صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی، از بهره‌برداری 25تا30 بنای احیا شده در طول سال جاری خبر داد و پیش‌بینی کرد ماهانه دست کم از 2 بنا بهره‌برداری شود. به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، محمدرضا پوینده در نشست خبری که روز گذشته به مناسبت روز جهانی بناهای تاریخی در محل موزه ظروف کاخ سعدآباد برگزار شد، افزود: «از آنجا که انتظارات و توقعات از صندوق در طول یکسال گذشته افزایش یافته است، هیات دولت ما را مکلف کرده که در سال 95، 150 بنا را واگذار کنیم؛ درحالی‌که صندوق واگذاری 100بنا را در سال جاری هدف‌گذاری کرده بود.» به گفته وی، در چشم‌انداز سال 1404 قرار است سالانه به‌طور متوسط 100تا110 بنا واگذار شود که با این حساب تا آن سال، در مجموع 1084بنا واگذار شده و به بهره‌برداری خواهد رسید.

این مقام مسوول یادآور شد: «تا قبل از آغاز به‌کار دولت یازدهم، تنها ۱۳بنا و در دوساله نخست این دولت نیز تنها ۵بنا واگذار شده بود؛ این درشرایطی است که تنها در سال گذشته، ۳۱ بنا از مجموع ۱۰۱مزایده برگزار شده، به بخش خصوصی واگذار شدند و در این بین، استان اصفهان با ۶ بنا و سمنان با ۵بنا در رتبه‌های اول و دوم واگذاری قرار دارند. این آمار از رشد ۶۰۰درصدی فراوانی تعداد واگذاری‌ها و ۱۰برابر شدن جذب سرمایه در این خصوص حکایت دارد.»


برنامه سال ۹۵

رئیس هیات‌مدیره صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی، در ادامه با تاکید بر اینکه احیای بناها در چارچوب اقتصاد مقاومتی قابلیت تعریف دارد، تصریح کرد: «ما از این طریق به اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم دست پیدا می‌‌کنیم و می‌توانیم از ظرفیت‌های اقتصادی این بناها بهره ببریم.» به گفته پوینده، گردشگران شرق آسیا و توریست‌های اروپایی علاقه بسیاری به اقامت در بناهای قدیمی و تاریخی دارند و این حرکت می‌تواند مشکلات اقامت را نیز در برخی شهرها و روستاها مرتفع کند. وی خاطرنشان کرد: «تاکنون هیچ تسهیلاتی از محل صندوق توسعه ملی به سرمایه‌گذاران بناهای تاریخی تعلق نگرفته است. ما در مذاکراتی که با معاون سرمایه‌گذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری داشتیم، تلاش کردیم بخشی از اعتبارات صندوق توسعه را برای این کار اختصاص دهیم.» پوینده افزود: «همچنین درنظر داریم با برگزاری همایش یک روزه برای سفرای خارجی مقیم تهران، فرصت‌های سرمایه‌گذاری بناها و خانه‌های تاریخی را ارائه کنیم. بنا داریم این همایش را در 6ماه نخست سال برگزار کنیم.» مدیرعامل صندوق احیا از برگزاری همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری احیا نیز خبر داد و گفت: «در سال‌جاری 2یا 3 فصلنامه علمی و تخصصی نیز منتشر خواهیم کرد که امیدواریم بتواند به علاقه‌مندان به این حوزه کمک کند.»

وی همچنین درباره اینکه چه بناهایی شرایط واگذاری دارند، اظهار کرد: «در واگذاری بناهای تحت مالکیت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نخست مشخصات جمع‌آوری و با اجازه دولت برای واگذاری آماده می‌شوند. درحال مکاتبه هستیم که بتوانیم در خرید و فروش بناهایی با مالکیت خصوصی ورود داشته باشیم؛ چراکه شرکت‌های بسیاری در تماس با ما، خواهان سرمایه‌گذاری در بناهای قدیمی و تاریخی تهران هستند.» به گفته این مقام مسوول، به این ترتیب بناهایی با مالکیت خصوصی و اوقافی یا بناهایی که در مالکیت دیگر نهادهای دولتی هستند، توسط سازمان خریداری و واگذار می‌شوند.» پوینده درباره کاربری‌هایی که برای بناها درنظر گرفته می‌شود نیز توضیح داد: «ما یک ماتریس از کاربری‌ها داریم. همکاران ما نزدیک به 130 تا 140کاربری را احصا کرده‌اند که در آن، شرایط بنا، شانیت و موقعیت آن، توجیه اقتصادی، درخواست سرمایه‌گذار، زیرساخت‌ها و دسترسی‌ها درنظر گرفته می‌شوند.» او افزود: «این موارد در شورای فنی احراز و به سرمایه‌گذار اعلام می‌شود.»


همکاری با کشورهای خارجی

پوینده همکاری و مذاکره با کشورهای خارجی در حوزه احیا را در دو سطح عنوان کرد و در پاسخ به سوال خبرنگار «دنیای اقتصاد» در خصوص این همکاری و مذاکرات تصریح کرد: «مذاکرات ما در دو سطح انجام می‌شود؛ یکی در حوزه جذب سرمایه‌‌گذار خارجی و دیگری در حوزه دادن مشاوره به کشورهای خارجی برای احیای بناها از سوی صندوق.» وی ادامه داد: «در این راستا، در جریان حضور هیات ایتالیایی در تهران که دستگاه‌های مختلف بسته‌های سرمایه‌گذاری خود را به این هیات ارائه کردند، بنده نیز به عنوان نماینده صندوق حضور داشتم و بسته‌ها را ارائه کردم که با استقبال سرمایه‌گذاران و هیات اقتصادی همراه شد.» به اعتقاد مدیرعامل صندوق احیا این استقبال از این رو بود که بسته‌های احیا نسبت به بسته‌های سایر دستگاه‌ها مبالغ کمتری را نظیر یک تا ۲ میلیون دلار شامل می‌‌شود. پوینده ابراز امیدواری کرد که در فضای پسابرجام، سرمایه‌گذاری در حوزه احیای بناهای تاریخی مورد توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار بگیرد. وی گفت: «برای تحقق این امر، بسته‌ها را به سفرای خارجی نیز ارائه خواهیم کرد.»

پوینده همچنین با اشاره به مذاکراتی که با کشورهای عراق و عمان داشته است، توضیح داد: «این کشورها ابراز تمایل کرده‌اند که با کمک صندوق به احیای بناهای تاریخی خود بپردازند. امیدواریم بتوانیم از ظرفیت‌های صندوق احیا در این خصوص بهره بگیریم.» وی خاطرنشان کرد که در این راستا، تاکنون مذاکراتی هم انجام شده و در برنامه سال جاری، احیای یک یا دو بنا در این کشورها گنجانده شده است.


موانع سرمایه‌گذاری

مدیرعامل صندوق احیا در پاسخ به این سوال که آیا بعد از واگذاری بناها، نظارتی روی آنها هست یا خیر، گفت: «زمانی که ما می‌خواهیم بنایی را واگذار کنیم، کسی را انتخاب می‌کنیم که نخست اهلیت این کار را داشته باشد؛ به این معنی که دست کم 60امتیاز از 100امتیاز لازم را به دست آورد. پس از آن نیز بحث‌های فنی برای ما خط قرمز محسوب می‌شود و ما نظارت خواهیم داشت. با این حال متاسفانه بحث‌های فرهنگی همواره هست و ممکن است اختلالاتی در این حوزه وجود داشته باشد.»

پوینده همچنین موانع سرمایه‌گذاری در حوزه احیا را به دو دسته ذهنی و عینی تقسیم کرد و توضیح داد: «در بخش موانع ذهنی، با این گمان مردم مواجهیم که فکر می‌کنند اگر بنای قدیمی و تاریخی را که تحت تملک خود دارند ثبت ملی شود، دیگر تملکی روی آن نخواهند داشت. از سوی دیگر آنها فکر می‌کنند سرمایه‌گذاری روی این خانه تنها با مبالغ بالا ممکن است. همچنین به لحاظ عینی موانعی مانند مالیات و عوارض وجود دارد که باید همه مجموعه‌های ذی‌مدخل تلاش کنند این موانع را برطرف کنند. باید تلاش کنیم برای این بنا معافیت مالیاتی و معافیت از عوارض شهرداری را درنظر بگیریم و تلاش کنیم کمک‌های واقعی به سرمایه‌گذار داشته باشیم.» به گفته وی، با اطلاع‌رسانی این موانع به تدریج رفع خواهد شد.

پوینده همچنین درباره بناهایی که کمتر از سوی سرمایه‌گذاران مورد استقبال قرار می‌گیرد، گفت: «بعضی از بناها در شهرها و روستاهایی هستند که سرمایه‌گذاری در آنها برای سرمایه‌گذاران توجیه اقتصادی ندارد. در اینجا اساسنامه، صندوق را مکلف کرده که حمایت‌های بلاعوض از این بناها داشته باشد اما متاسفانه در حال حاضر ما به این اندازه منابع نداریم.» وی ادامه داد: «در برنامه سال 95 ما، این موضوع پیش‌بینی شده که بناهایی را که در جوامع محلی قرار دارند اما توجیه اقتصادی ندارند، با استفاده از اعتبارات خود مرمت و احیا کنیم.»


سه قالب بازاریابی صندوق احیا

در این نشست خبری، معاون سرمایه‌گذاری صندوق احیای بناهای تاریخی نیز ضمن برشمردن اقدامات این معاونت و برنامه‌های پیش رو گفت: «از مهم‌ترین کارهایی که باید انجام دهیم، تدوین نظام‌نامه‌ای برای استانداردسازی خدماتی است که در بناهای بهره‌برداری شده باید صورت گیرد. این کار هم به‌دلیل افزایش بناهای واگذار شده است و هم به این خاطر که باید خدمات با کیفیت ارائه شود حائز اهمیت است.»

علی کاظمی افزود: «ما در سال گذشته ۷۳بنا را امکان‌سنجی کردیم که منجر به واگذاری ۳۱مورد آنها شد.» وی با اشاره به تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری خاطرنشان کرد: «در جریان نمایشگاه بین‌المللی گردشگری در تهران که بهمن سال گذشته برگزار شد، ضمن تخصیص یک سالن به احیاگران، ۲۳۷مذاکره مستقیم با سرمایه‌گذاران داشتیم که از این تعداد ۱۵سرمایه‌گذار خارجی بودند.»

معاون سرمایه‌گذاری صندوق احیا خاطرنشان کرد که برنامه‌های بازاریابی این صندوق در سه قالب مذاکره مستقیم، بسته‌های تبلیغاتی و حضور در نمایشگاه‌ها ادامه خواهد داشت.


سطوح نظارت بر بناها

مدیر واحد فنی صندوق احیا نیز در این نشست با تبیین شرایط نظارت بر بناهای واگذار شده، تصریح کرد: «ما در دو سطح نظارت را درنظر داریم؛ یکی سطح استانی که از طریق همکاران ما در میراث فرهنگی استان‌ها صورت می‌گیرد و گزارش‌ها به تهران ارسال می‌شود و سطح دیگر، نظارتی است که در مرکز روی کار بناها در جریان است. به گفته ابوالفضل عبیدی، برای همه پروژه‌ها گزارش‌های روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه تنظیم می‌شود. همچنین در این نشست، ‌معاون حقوقی صندوق احیا نیز با برشمردن دلایل اینکه چرا از 110 بنای تاریخی به مزایده گذاشته شده تنها 31 بنا واگذار شد، گفت: «یکی از دلایل، ناآشنایی سرمایه‌گذاران با این حوزه است و از آنجا که این حوزه به درستی به سرمایه‌گذاران معرفی نشده آنها نتوانسته‌اند به ارزیابی درستی برسند که آیا این نوع سرمایه‌گذاری برای آنها بازدهی مناسب دارد یا خیر.» عباس پالیزبان ادامه داد: «با توجه به اینکه سیاست‌های کلی کشور به این سمت پیش می‌رود که از ظرفیت بناهای تاریخی بیشتر استفاده شود، بنابراین این سرمایه‌گذاری یک سرمایه‌گذاری برد- برد خواهد بود؛ ‌به‌گونه‌ای که هم با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی، ‌بناها احیا می‌شوند و هم سرمایه‌گذاران از سود حاصل از بناها بهره‌مند خواهند شد.» وی با اشاره به فرآیند مزایده بناهای تاریخی تصریح کرد: «در برگزاری تشریفات مزایده، مر قانون رعایت می‌شود. ما نخست شناسنامه بناها را استخراج می‌کنیم و کار کارشناسی روی این بناها انجام می‌شود تا بدانیم چقدر باید روی این بنا سرمایه‌گذاری شود.» پالیزبان افزود: «این کار را کارشناسان رسمی دادگستری انجام می‌دهند؛ سپس با حضور نمایندگان مزایده برگزار می‌شود.» به گفته وی، ‌سه مرحله برگزاری مزایده‌ها اصلاح شده است تا عدالت رعایت شود.