عصر شکوفایی روبات‌های چت

عاقله ترابی:‌ مدتی است که روبات‌های چت یا «چت‌بات‌ها» میان فعالان عرصه تکنولوژی به یکی از موضوع‌های بااهمیت و درخور توجه تبدیل شده‌ و رقابت سختی را ایجاد کرده‌اند. چت‌بات‌ها حالا روند رو به رشدی را در پیش گرفته‌اند که با سرعت جالب توجهی هم در پیش هستند تا حدی که چندی پیش مایکروسافت اعلام کرد به‌زودی بعد از گوشی‌های هوشمند و اپلیکیشن‌ها مهم‌ترین موضوع در دنیای تکنولوژی چت‌بات‌ها خواهند بود. این شرکت از برنامه‌های خود برای چت‌بات‌های مختلف گفته که وظایف مشخصی بر عهده دارند. به همین ترتیب شرکت‌های دیگر هم هریک به نوبه خود درصدد طراحی و عرضه چت‌بات‌های مخصوص به خودشان هستند. برای نمونه شرکت آمازون یک دستیار دیجیتالی به نام الکسا (Alexa) طراحی کرده که می‌توان با آن صحبت کرد و اقلام آنلاین را سفارش داد. شرکت آمازون همچنین در فایرفون خود که در سال ۲۰۱۴‌ وارد بازار گوشی هوشمند شد، از چت‌بات‌ها استفاده کرده است.

ساتیا نادلا حدود دو سال است که روی این پروژه کار می‌کند و در فکر توسعه آن است تا اینکه حدود دو هفته بیش در کنفرانس بیلد مایکروسافت اعلام کرد به جای داشتن اپلیکیشن مجزا برای هر کار مشخص باید چت‌بات‌ها را توسعه داد تا کارهای کاربران را به‌طور کلی انجام دهد. نادلا در‌صدد است که یک پلت‌فرم جدید ایجاد کند که از طریق مکالمه اجرا می‌شود؛ نه از طریق لمس‌کردن یا کشیدن دست روی صفحه نمایش. البته پیش از جریان کنفرانس بیلد هم مایکروسافت چت‌باتی به نام Tay راه‌اندازی کرده بود که پروژه موفق نبود و کار را به جایی کشاند که مایکروسافت مجبور به عذرخواهی از کاربرانش شد. این چت‌بات که در توئیتر راه‌اندازی شده بود پیام‌های اهانت‌آمیزی منتشر می‌کرد که با اعتراض شدید کاربران مواجه شد و به‌دنبال آن مایکروسافت مجبور به توقف فعالیت آن شد. اما نادلا دست از رقابت در این عرصه نکشید و فعالیت روی این پروژه را ادامه داد تا اینکه در کنفرانس بیلد سال جاری از بات فریم‌ورک رونمایی کرد. بات فریم‌ورک مجموعه‌ای از ابزار است که به هر کسی اجازه می‌دهد تا چت‌بات مخصوص به خود را بسازد و با آن چت کند. بات فریم‌ورک مایکروسافت چت‌بات‌هایی را ایجاد می‌کند که می‌توانند با پلت‌فرم‌های مختلف یکپارچه شوند. به‌عنوان مثال از این چت‌بات‌ها می‌توان در اسکایپ، Slack، تلگرام، ایمیل و وب استفاده کرد. به گفته مایکروسافت، با Bot Framework توسعه دهندگان خواهند توانست بین روبات‌های خود و سرویس‌های آنلاینی همچون آفیس ۳۶۵ یا Slack تعامل برقرار کنند. در همین راستا مایکروسافت می‌گوید: این روبات متعلق به شما است. کافی است یاد بگیرید که چگونه برای ساخت روبات خود باBot Framework کدنویسی کنید، سپس می‌توانید از Bot Builder برای ایجاد دیالوگ‌های محاوره‌ای در آن استفاده کنید. به کمک ابزاری که Bot Framework در اختیارتان قرار داده می‌توانید روبات‌های فوق‌العاده‌ای بسازید که قادر به برقراری ارتباط با کاربران باشند.

ساتیا نادلا همچنین در جریان کنفرانس بیلد ۲۰۱۶ این کمپانی اعلام کرد که سرویس اسکایپ با داشتن بیش از ۳۰۰ میلیون کاربر فعال ماهانه به چت‌بات‌های هوشمند مجهز می‌شود. مایکروسافت در نظر دارد تا با اضافه کردن امکاناتی نظیر ارتباط با کورتانا، سرویس پیام‌رسان خود را با چهره جدید معرفی کند و آن را به سرویس‌هایی نظیر پیام‌رسان فیس‌بوک نزدیک‌تر کند. همین امر باعث شده تا مایکروسافت اسکایپ را در ویندوز ۱۰ به دو قسمت اپلیکیشن برقراری ارتباط صوتی و تصویر و پیام‌رسان تقسیم کند.فیس‌بوک نیز در همین رابطه دو روز پیش در جریان کنفرانس سالانه خود بیشتر تمرکز خود را روی چت‌بات‌هایی گذاشته بود که با مسنجر کار می‌کنند. این شرکت که مدتی است دچار بحران شده حالا بهترین راه را در این می‌بیند که به سراغ بات‌ها برود تا شاید از این طریق بتواند محبوبیت سابق خود را به دست بیاورد. براساس اطلاعاتی که اخیرا منتشر شده، به اشتراک‌گذاری محتواهای شخصی مثل عکس‌ها و کلماتی که مربوط به خود کاربران می‌شوند از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ حدود ۲۱ درصد کاهش یافته است. به دنبال این اتفاق‌ها فیس‌بوک همواره درپی راه‌حل‌هایی از قبیل چالش سطل آب یخ یا پخش آنلاین زنده ویدئو بود تا از وضعیت رهایی یابد و شرکت را به رونق پیشین برساند ولی هیچ‌یک کارساز نبود. این کمپانی در این راستا تلاش ویژه‌ای داشت تا افراد مشهور و شرکت‌های رسانه‌ای بزرگ محتواهای اصلی خود را در این شبکه اجتماعی تولید کنند ولی این راه هم کارساز نبود و حتی نتیجه عکس داد و حالا در کنفرانس سالانه توسعه‌دهندگان فیس‌بوک (annual developer conference) که F۸ نامیده می‌شود، بیشترین توجه و تمرکز زوکربرگ روی بات‌ها بود. او در ابتدای این کنفرانس به اپلیکیشن مسنجر فیس‌بوک اشاره کرد و با اعلام آماری از پیشرفت کاربران این اپلیکیشن گفت که بیشترین کاربران در سال ۲۰۱۵ مربوط به این برنامه بوده است و در حال حاضر این اپلیکیشن بعد از اپلیکیشن رسمی فیس‌بوک در اپ استور اپل، محبوب‌ترین اپلیکشن است. سال گذشته در همین کنفرانس عنوان شده بود که کاربران مسنجر فیس‌بوک به ۷۰۰ میلیون در ماه رسیده است و حالا در کنفرانس F۸ آمار ۹۰۰ میلیون کاربر در ماه گزارش شده است. البته رشد اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در سال‌های اخیر به‌طور کلی زیاد بوده اما استقبال کاربران از اپلیکیشن مسنجر فیس‌بوک به حدی بوده که دو اپلیکیشن دیگر این شرکت یعنی اینستاگرام و واتس‌اپ را پشت سر گذاشته است.

موضوع مهم در این میان «بات‌ها» هستند. اگر در ورژن آخر اپلیکیشن پیام‌رسان فیس‌بوک جست‌وجو کنید، با دسته‌بندی جدیدی به نام «بات‌ها و کسب‌وکارها - Bots and Businesses» مواجه خواهید شد. پیش از این، این دسته‌بندی فقط «کسب‌وکارها» نامیده می‌شد و صرفا نام کمپانی‌هایی که خدمات پشتیبانی ارائه می‌دادند به نمایش درمی‌آمد. پیام‌های تجارتی و مربوط به پشتیبانی، معمولا با یک انسان رد و بدل می‌شوند اما با ورود چت‌بات‌ها، باید منتظر تجربه‌ای شبیه به اپراتورهای ماشینی هنگام برقراری تماس بود. ورود این روبات‌ها به برنامه‌نویسان و کسب‌و‌کارها این امکان را می‌دهد تا خدماتشان را از طریق مسنجر ارائه کنند. این روبات‌ها به کاربران مسنجر فرصت استفاده از سرویس‌هایی را می‌دهند که معمولا برای استفاده از آنها نیاز به استفاده از اپلیکیشن‌هایی جداگانه بود. حال با استفاده از این روبات‌ها کاربران ۹۰۰ میلیونی مسنجر می‌توانند از درون مسنجر به این اپلیکیشن‌ها دسترسی پیدا کنند، برای مثال از طریق مسنجر برای سفرشان بلیت رزرو کنند. اخیرا هم TechCrunch اعلام کرد که فیس‌بوک کیت توسعه نرم‌افزار چت را در اختیار برخی توسعه‌دهندگان قرار داده تا با چگونگی ساخت چت‌بات در این پیام‌رسان آشنا شوند.فیس‌بوک خود بر این باور است که با استفاده از بات‌ها، کسب‌وکارها می‌توانند شبکه‌های گسترده‌تری برای ارتباط با مشتریان خود پیدا کنند. در این کنفرانس مارک زاکربرگ از بات‌های CNN و ۱-۸۰۰-FLOWERS رونمایی کرد. بات CNN به ارسال داستان‌های خبری می‌پردازد که به مرور زمان شخصی‌سازی می‌شود. همچنین ۱-۸۰۰-FLOWERS تعاملی است که طی آن کاربر با استفاده از زبان مکالمه، گل سفارش می‌دهد.

بات‌های پیام‌رسان موارد جدیدی نیستند و می‌توان گفت برای اولین بار در تلگرام استفاده شدند، اما با توجه به آمار ۹۰۰ میلیون کاربر مسنجر فیس‌بوک می‌توان گفت این شرکت می‌تواند به شکل کاملا گسترده‌تری از بات‌ها بهره گیرد هرچند این امر با استقبال کاربران نیز رابطه مستقیم دارد.در آخرین به‌روزرسانی تلگرام ویژگی‌های جالبی اضافه شده که پشتیبانی از کیبوردهای Inline، ابزار مدیریت گروه‌ها و گسترش طیف فرمت‌های پشتیبانی‌شونده در روبات‌ها از مهم‌ترین آنها است. کیبوردهای Inline هم در حالت چت و هم در حالت برنامه نویسی قابل دسترسی هستند، در پنجره گفت‌وگو پیامی نمی‌فرستند، بلکه در نقش پشتیبان دکمه‌های مختلف ظاهر می‌شوند؛ دکمه‌هایی همچون تماس مجدد، لینک به وب‌سایت‌های مختلف و سوئیچ به حالت Inline که مورد آخر امکان وارد کردن نام کاربری روبات در پنجره گفت‌وگو را برای کاربر فراهم می‌کند.تلگرام کیبوردهای Inline را به جای روبات‌های چت به مکالمات نفر به نفر (یعنی کاربر-روبات) محدود کرده و در حال حاضر مشغول آزمایش این قابلیت در گروه‌ها و کانال‌ها است. تلگرام برای اینکه تصویری از این تغییرات جدید به ما نشان دهد بات‌های @music / @youtube / @foursquare و @sticker را معرفی کرده است.باید در آینده دید کدام یک از این دو شرکت می‌توانند ایده‌های مشابه‌شان را به شکلی بهتر اجرا کنند.