روسیه و آمریکا بر سر ایران معامله می‌کنند؟
خانم والنتینا ماتویینکو، رئیس شورای فدراسیون روسیه که گفت‌وگو درباره افزایش همکاری‌ها ازجمله همکاری‌های هسته‌ای با ایران را در دستور کار داشت، در دو روز اقامت در تهران با مقامات کشورمان ملاقات و رایزنی کرد. این سفر در حالی صورت گرفت که برخی از رسانه‌ها و تحلیلگران معتقد‌ند با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا، روابط روسیه با ایالات متحده و ایران دستخوش تغییر می‌شود. این گمانه ناشی از اظهارات و مواضع پیش از انتخابات ترامپ درباره روسیه و متقابلا اظهارنظرهای مقامات روسی است. مدت زیادی از منازعات انتخاباتی آمریکا نگذشته و همگان به یاد دارند که تمایل ترامپ و روسیه به حدی بود که برخی، روس‌ها را به دخالت در این انتخابات آمریکا متهم کردند و گفتند که آنها در ماجرای هک‌شدن ایمیل‌های هیلاری کلینتون دست داشته‌اند. اتهامی که اگرچه از سوی مقامات رسمی روسیه رد شد و به قول پوتین «هیستریک» بود اما به نظر برخی از تحلیلگران روس چندان دور از ذهن نیز نبود. به عنوان مثال سرگئی مارکوف، تحلیلگر سیاسی کرملین، چهارشنبه گذشته به گاردین گفته بود «شاید ما کمی به ویکی‌لیکس کمک کرده باشیم اما به دخالت روسیه در انتخابات آمریکا
اعتقاد نداریم». گذشته از این، هنوز فراموش نشده که ترامپ در جریان مناظره‌های انتخاباتی درباره روسیه گفته بود: «ما لزوما نباید دشمن یکدیگر باشیم. باید زمینه‌های مشترکی را براساس منافع مشترک پیدا کنیم. به عنوان مثال، روسیه نیز از تروریسم اسلامی ضربه خورده است. من معتقدم کاهش تنش و بهبود مناسبات با روسیه فقط از یک موضع قدرتمند عملی است. تعقل حکم می‌کند که این دور خصومت باید پایان یابد. برخی می‌گویند روس‌ها برخورد درستی نخواهند کرد. هدف من این است که آن را بسنجم». او همچنین ولادیمیر پوتین را رهبری مقتدر و بسیار هوشمند توصیف کرده و گفته بود از حملات هوایی روسیه به مخالفان رژیم در سوریه حمایت می‌کند. او با تأکید بر تهدید‌ها و منافع مشترک دو کشور مانند مبارزه با تروریسم و کنترل مهاجرت، گفته بود خواهان مناسبات آشتی‌جویانه با روس‌هاست. ترامپ بعد از مشخص‌شدن نتیجه انتخابات نیز در همین چارچوب درباره روابط آمریکا و روسیه سخن گفت. او در گفت‌وگو با روزنامه «وال‌استریت ژورنال» اعلام کرد که پیامی «فوق‌العاده» از سوی پوتین دریافت کرده و به‌زودی با او تماس تلفنی خواهد داشت. بدون شک بحران سوریه نخستین موضوعی است که دو
رئیس‌جمهور می‌توانند درباره آن گفت‌وگو کنند و ترامپ دراین‌باره نیز حرف‌هایی زده که احتمال تغییر رویکرد آمریکا درباره سوریه و نزدیکی بیشتر آمریکا و روسیه را جدی‌تر می‌کند. او گفته بود: «من دیدگاه متفاوتی نسبت به بسیاری در قبال اوضاع سوریه دارم؛ سوریه با داعش می‌جنگد و ما خواهان رهایی از داعش هستیم. روسیه درحال‌حاضر متحد نزدیک سوریه است... ایران نیز هست که به‌فضل ما قدرتش زیاد شده است، آن نیز هم‌پیمان سوریه است... الان از شورشیان علیه سوریه حمایت می‌کنیم بدون اینکه بفهمیم آنها چه کسانی هستند! اگر ایالات متحده به (نظام) اسد حمله کند، این امر به درگیری با روسیه می‌انجامد».
عدم حمایت ترامپ از معارضان سوری
روزنامه گاردین پیش از این نوشته بود: «پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا امیدهای معارضان سوری به پیروزی در جنگ داخلی علیه نظام سوریه را بر باد داد». این رسانه انگلیسی با اشاره به اینکه ترامپ به حمایت‌های آمریکا از معارضان سوری پایان خواهد داد، نوشته بود: «بثینه شعبان، مشاور سیاسی و رسانه‌ای اسد از آمادگی دمشق برای همکاری با رئیس‌جمهوری جدید آمریکا خبر داده است، مشروط بر اینکه سیاست‌های آن با سیاست‌ها و اهداف دمشق همخوانی داشته باشد».
اظهارات مقامات روس و خوشحالی آنها از پیروزی ترامپ نیز قطعه دیگری از این پازل است که بر وضوح تصویر نزدیکی آمریکای بعد از اوباما و روسیه می‌افزاید. پوتین یکی از اولین رهبران جهان بود که به ترامپ تبریک گفت و آن‌قدر از «شروع یک دوران طلایی» هیجان‌زده بود که پیش از سخنرانی خود در کرملین برای ترامپ پیام فرستاد و گفت «ما می‌فهمیم که با توجه به کاهش سطح روابط، راه ساده‌ای در پیش نیست اما بارها گفته‌ام وخامت اوضاع روابط بین روسیه و ایالات متحده گناه ما نیست و می‌خواهیم و آماده‌ایم روابط کاملا خوبی با ایالات متحده برقرار کنیم». مارگریتا سیمونیان، رئیس شبکه تلویزیونی راشاتودی که از پشتیبانی مالی کرملین برخوردار است، نیز توییت کرده بود که در روز انتخابات جشن گرفته و پس از پیروزی ترامپ می‌خواسته با اتومبیل در اطراف مسکو بگردد و پرچم آمریکا را در باد تکان دهد. نمونه دیگر از شادمانی روس‌ها را الکسی پوشکوف که تا ماه سپتامبر در مجلس دومای روسیه مقام ارشد سیاست خارجی بود به نمایش گذاشت و نوشت: «ما نباید از ترامپ انتظار داشته باشیم که به ما عشق بورزد یا به ما هدیه‌ای بدهد. او یک میهن‌پرست و کاسب است. او یک ایدئولوگ نیست، او
یک واقع‌گراست و یک رئالیست (واقع‌گرا) زبان چانه‌زنی را می‌فهمد. ترامپ فرصتی برای فرار از منازعه‌ای داده است که با پیروزی کلینتون امکان آن وجود داشت و این تفاوت بزرگی است». تحلیلگران روسیه نیز بر همین باورند؛ برای مثال، ولادیمیر فرولوف گفته بود «پیروزی ترامپ ایالات متحده را در دورانی از ناآرامی و تلاطم فرو خواهد برد و قدرت ایالات متحده را در جهان از بین خواهد برد. انتظار می‌رود روابط ایالات متحده با هم‌پیمانان سردتر شود و آنها درباره مقابله با روسیه وحدتشان را از دست بدهند». به این ترتیب روشن است که مسکو امید دارد تا ترامپ و پوتین با هم معامله خوبی داشته باشند. معامله‌ای که به گفته برخی از کارشناسان می‌تواند حول محور بحران سوریه و ایران باشد.
اروپا نگران مواضع ترامپ در قبال روسیه و ایران
سخنرانی ترامپ بعد از پیروزی‌اش و گفتن اینکه «ما با همه ملت‌هایی که مایل‌اند با ما کنار بیایند، کنار خواهیم آمد»، به مذاق روس‌ها خوش آمده؛ اما اروپایی‌ها را نگران کرده و از همین‌رو در جلسه‌ای اضطراری، مواضع ترامپ را در قبال ایران و روسیه بررسی می‌کنند. وال‌استریت ژورنال با انتشار خبر برگزاری این جلسه، نوشته بود: «وزرای خارجه اتحادیه اروپا که با انتخاب دونالد ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور دچار نگرانی شده‌اند، در نظر دارند درباره چگونگی مدیریت روابط با آمریکا بر سر مسائل کلیدی مانند روسیه و ایران، نشست شامی اضطراری برای یکشنبه ترتیب دهند». وال‌استریت ژورنال درواقع دعوت خانم موگرینی از وزرای خارجه اتحادیه اروپا را برای شام یکشنبه در بروکسل (پیش از نشست ازپیش‌تعیین‌شده مشترک وزرای خارجی اروپا)، به نگرانی از روابط آمریکا و اروپا تعبیر و به نقل از دیپلمات‌های اروپایی که نام و ملیت آنها ذکر نشده، تأکید کرده امکان تقابل سریع سیاست‌های دولت جدید آمریکا در قبال روسیه و ایران با مواضع اتحادیه اروپا، وجود دارد. براساس همین گزارش، یک دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا که اشاره‌ای به نامش نشده، گفته است: «انتخاب آقای ترامپ، طرح‌های
ازقبل برنامه‌ریزی‌شده اتحادیه برای تمدید تحریم‌ها علیه روسیه را «پیچیده‌تر» کرده است و این موضوعی است که به توجهات و بررسی بسیاری نیاز دارد». نگرانی اروپایی‌ها در حالی است که براساس گزارش روزنامه رسمی راسیسکایا گازتا، چاپ مسکو، ولادیمیر پوتین بنا دارد بلافاصله بعد از مراسم تحلیف و آغاز به کار ترامپ، با او ملاقات کند. این روزنامه به نقل از دیمیتری پسکوف، سخنگوی رئیس‌جمهوری روسیه، آورده است: «کارشناسان امور آمریکا و مسائل بین‌المللی روسیه، با ستادهای انتخاباتی ترامپ جمهوری‌خواه و هیلاری کلینتون، نامزد دموکرات انتخابات ریاست‌جمهوری، ارتباط داشتند». گفتنی است، سخنگوی پوتین ضمن ابراز امیدواری به برقرارشدن روابط خوب بین پوتین و ترامپ، گفته است: «برای اعتمادسازی به زمان نیاز داریم و مواضع آنها، در بسیاری از مسائل بین‌المللی به هم نزدیک است». به گفته او: «نباید انتظار داشت، سران دو کشور در تمامی مسائل توافق کنند. متأسفانه اختلاف‌های بسیار بزرگی میان روسیه و آمریکا در مسائل مختلف وجود دارد؛ اما اگر به اندازه کافی عاقل باشیم و پس از آغاز مذاکره به نگرانی‌ها به‌طور متقابل توجه کنیم، موفقیت‌های بزرگی به دست
می‌آوریم». نکته اینجاست که برخی از تحلیلگران مسائل بین‌الملل در ایران، اعتقاد دارند مواضع متفاوت ترامپ در منطقه و تمایل او به نزدیکی به مسکو، نهایتا به نفع ایران خواهد بود. برای مثال حمیدرضا آصفی، سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در دولت اصلاحات، در گفت‌وگویی به اظهارات ترامپ درخصوص سوریه اشاره کرده و گفته بود: «او اولویتش را مقابله با داعش و نزدیکی به روسیه قرار داده و این می‌تواند در مسائل دیگر به ایران کمک کند». این درحالی است که گروه دیگری از کارشناسان، معتقد هستند مواضع ترامپ درباره روسیه، بعد از آغاز به کار تغییر خواهد کرد و احتمال نزدیکی آمریکا و روسیه وجود ندارد. اما این دو سناریو تمام ماجرا نیست و احتمال سومی نیز وجود دارد. براساس سناریو سوم، اگر ترامپ در قامت ریاست‌جمهوری ایالات متحده همان‌طور که تاکنون گفته، عمل کند و به سوی روسیه برود و در گام بعدی، بدون توجه به حاکم بودن یا نبودن بشار اسد، مبارزه با داعش را در اولویت قرار دهد، موازنه قدرت در منطقه تغییر خواهد کرد و ممکن است روسیه و آمریکا، ایران را مرکز معامله قرار دهند؛ همان معامله خوبی که روس‌ها به آن امیدوارند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر