بحران آب در کشاورزی خوزستان

دنیای اقتصاد، اهواز، محمد علاف‌پور: خوزستان با داشتن بیش از ۲ میلیون هکتار زمین کشاورزی به‌دلیل کمبود آب، کمتر از یک میلیون هکتار را زیرکشت می‌برد. این استان با تولید ۱۴ میلیون تن محصولات کشاورزی از قطب‌های اصلی کشور در این بخش است. رودخانه‌های کرخه، جراحی و زهره در سال زراعی گذشته بیشترین خسارت ناشی از خشکسالی را متحمل شدند.

کشاورزان خوزستان همیشه نسبت به جبران خسارت کشاورزی گلایه داشته‌اند. کارشناسان حوضه آب معتقدند کاهش بارندگی‌ها از یک‌سو و محدودیت و کمبود منابع آبی و نیز شوری آب از سوی دیگر و همچنین انتقال سرشاخه‌های رودخانه زهره و جراحی به بوشهر باعث شده که اراضی زیر کشت دو حوضه زهره و جراحی مورد تهدید قرار گیرد.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خوزستان با اشاره به آبگیری‌های صورت گرفته برای این طرح از بالادست شهر زیدون در بهبهان اظهار می‌کند: با اجرای این طرح، حجم بسیاری از زمین‌های کشاورزی خوزستان از بین خواهد رفت و وزارت نیرو به عنوان متولی طرح باید پاسخگو باشد.

کیخسرو چنگلوایی با اشاره به اینکه اراضی پایین‌دست رودخانه زهره صدها سال است که دارای حقابه و سابقه کشت است، می‌گوید: وزارت نیرو با ادعای نبود آب، از تخصیص آب بیش از ۳۵ هزار هکتار پایین‌دست در هندیجان خودداری کرده، در صورتی‌که اراضی بوشهر به هیچ عنوان حتی در حد یک هکتار هم حقابه و برداشت از رودخانه زهره را ندارد. همچنین احداث سدهای بدون مطالعه مشکلاتی را برای کشاورزان پایین‌دست ایجاد کرده است.

وی می‌افزاید: با احداث سد کوثر بر روی رودخانه خیرآباد که به‌طور طبیعی کار تعدیل میزان شوری رودخانه زهره را در محل الحاق دو رودخانه زهره و خیرآباد (در محل حیدرکرار) انجام می‌داد عملا با عدم رهاسازی آب از سد یاد شده میزان EC آب در پایین‌دست به بیش از ۱۰ میلی‌موس رسیده و باعث تخریب کشاورزی و نابودی اراضی مستعد منطقه هندیجان شده است.

رئیس سازمان جهادکشاورزی خوزستان تصریح می‌کند: در سال‌های گذشته سطح تولیدات حوضه زهره و جراحی به‌شدت کاهش یافته و مشکلات عدیده‌ای را به‌وجود آورده است، به طوری که محصولات کشاورزی همچون یونجه، حبوب، کنجد و گوجه به سایر استان‌ها و کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر می‌شده که اکنون با این تصمیم‌ها دیگر نه محصولی تولید می‌شود نه صادراتی صورت می‌گیرد.

چنگلوایی آمارهای ذکر شده درباره میزان مصرف آب و راندمان آب در بخش کشاورزی را رد کرده و می‌افزاید: ادعا می‌شود که ۹۲ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که البته می‌پذیریم بیشترین مصرف آب مربوط به کشاورزی است اما هیچ مرجعی در این‌باره تحقیق نکرده است و آمارها مستند نیست.

لزوم توقف طرح انتقال آب رودخانه زهره

معاون عمرانی استاندار خوزستان نیز با اشاره به گزارش‌هایی مبنی بر آغاز طرح انتقال آب رودخانه زهره به بوشهر می‌گوید: در صورت اجرای این طرح برخلاف اظهارنظرهای کارشناسی و زیست محیطی از همه ظرفیت‌های استان برای توقف آن استفاده می‌کنیم.احمد سیاحی با بیان اینکه این طرح پارسال در کمیته منابع آب وزارت نیرو لغو شده است، تاکید کرد: اگر این طرح برخلاف نظر کارشناسی، زیست محیطی و تامین آب کشاورزی پایین‌دست فعال باشد، بدون‌شک از همه ظرفیت‌های استان برای توقف آن استفاده می‌کنیم.وی می‌گوید: طرح انتقال آب زهره به بوشهر باید به صورت کارشناسی بررسی شود و در خوزستان نیز موضع واحدی نسبت به آن گرفته شود.

نابودی کشاورزی خوزستان

نماینده شادگان در مجلس دهم نیز می‌گوید: انتقال آب از سرچشمه‏های رودخانه زهره و مارون به بوشهر، کشاورزی خوزستان را نابود می‏کند.حجت‏الاسلام مجید ناصری‏نژاد با اشاره به مشکلات کشاورزان مناطق جنوبی استان به‌دلیل کمبود شدید آب، اظهار می‌کند: بیشتر کشاورزان در سال‏های اخیر بخشی از مزارع خود را زیر کشت بردند و این موضوع اقتصاد خانواده‏های روستایی را با مشکل جدی مواجه کرده است.

وی خاطرنشان می‌کند: بعد از خبرهای ضدونقیض درباره انتقال آب از سرچشمه‏های کارون به اصفهان و استان‏های دیگر جدیدا خبرها از انتقال آب رودخانه‏های جراحی، زهره و مارون به بوشهر حکایت دارد که بسیار نگران‌کننده است.این مسوول ادامه می‌دهد: بیشتر شهرها همچون رامشیر، شادگان، ماهشهر، هندیجان و امیدیه به‌دلیل کمبود آب با خطر نابودی بخش کشاورزی مواجه هستند و باید هرچه زودتر برای حل این مشکل چاره‏اندیشی شود.ناصری‌نژاد خاطرنشان می‌کند: در مجلس دهم به شکل ویژه‏ای به موضوع انتقال آب واکنش نشان خواهیم داد و پیگیری مجدانه‏ای خواهیم داشت.

ممنوعیت کشت پذیرفتنی نیست

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خوزستان نیز می‌گوید: هیچ‌گونه ممنوعیت کشتی در حوضه‏های آبی مارون، زهره و جراحی پذیرفتنی نیست و حتما در این حوضه‏ها ۴۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی را به زیرکشت‏های غیردائمی خواهیم برد.محمد قاسمی‌نژاد اظهار می‌کند: در حوضه کرخه، دز و کارون هیچ ممنوعیتی برای کشت تابستانه‏ وجود ندارد و بر اساس برنامه‏ریزی‌ها و الگوی کشتی که تعیین کرده‏ایم، حتما در این نقاط کشت تابستانه انجام خواهد شد.

وی می‌افزاید: برنامه‏ای برای کشت تابستانه در حوضه مارون، زهره و جراحی تدوین و برای تخصیص آب به کمیته مدیریت بحران ارسال کرده اما هنوز پاسخی دریافت نکرده‏ایم. در کل هیچ‌گونه ممنوعیتی برای کشت تابستانه در این حوضه‏ها وجود ندارد و فقط مقرر شده برای کشت تابستانه حوضه‏های مارون، زهره و جراحی محدودیت‏هایی اعمال ‏شود.رئیس خانه کشاورز شهرستان هندیجان نیز می‌گوید: لازم است برای حفظ کشاورزی و اشتغال مردم هندیجان احداث و ادامه کار کانال انتقال آب به استان بوشهر و دشت لیراوی از رودخانه زهره تعطیل شود.فتح‏الله الهیاری اظهار می‌کند: با توجه به کمبود آب و کاهش آورد رودخانه زهره از سد کوثر بروز پدیده خشکسالی طی سال‏های گذشته سبب رکود کشاورزی چند هزارساله هندیجان شده است.

وی از مسوولان وزارت نیرو و سازمان آب و برق خوزستان و نمایندگان در حوضه هندیجان و امیدیه و بهبهان خواست که جلوی این طرح غیرقانونی بدون مطالعه را بگیرند.وی تاکید می‌کند: مسوولان وزارت نیرو به‌جای انتقال آب از سرشاخه‏های رودخانه زهره یا رودخانه‏های خوزستان به استان‏های دیگر باید به فکر احیای رودخانه‏های بی‏آب استان خوزستان باشند.

بر اساس این گزارش، اکنون رودخانه زهره خشک و بی‏آب شده است و کشاورزی هندیجان به‏طور جدی در حال نابودی است. اگر طرح‌های انتقال آب از رودخانه‏های خوزستان عملی شود تولید برق در سدها با مشکل مواجه خواهد شد، همچنین انتقال آب موجب می‏شود طی سال‌های آینده، در استان شاهد بروز خشکسالی شدید باشیم که این موضوع لطمه بزرگی به استان خواهد زد.