گزارش ۲۰۱۵ مجمع جهانی اقتصاد از رقابت‌پذیری مقاصد گردشگری
ایران؛ ارزان‌ترین مقصد سفر در جهان
گروه ترجمه- مهدی نیکویی: ایران در شاخص‌های رقابت‌پذیری گردشگری، با یک رتبه صعود، در جایگاه نودوهفتم جهان قرار گرفت. به گزارش «دنیای اقتصاد»، مجمع جهانی اقتصاد در گزارشی به وضعیت رقابت‌پذیری مقاصد گردشگری جهان در سال ۲۰۱۵ پرداخت. این گزارش وضعیت ۱۴۱ کشور مختلف جهان را از نظر شاخص‌های عملکردی گردشگری بررسی کرده و شیوه مقایسه هم بررسی هر کدام از کشورها از نظر ۴ شاخص کلی بوده است: توانمندسازهای محیط، سیاست‌های گردشگری و آماده‌سازی شرایط، زیرساخت‌ها، منابع طبیعی و فرهنگی. هر کدام از این شاخص‌های کلی به چند زیرشاخص تقسیم می‌شوند و تعداد کل آنها به ۱۴ مورد می‌رسد. البته هر کدام از این زیرشاخص‌ها هم از عوامل مختلفی تشکیل شده‌اند. هر کشور در هر کدام از شاخص‌ها، امتیازی بین ۱ تا ۷ کسب می‌کند. براساس گزارش این مجمع، با اینکه اقتصاد جهان با مشکلات زیادی دست به گریبان است، گردشگری به رشد خود ادامه می‌دهد. این بخش در حال حاضر ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را شامل می‌شود و کمک بسیاری به اقتصاد می‌کند؛ ضمن آنکه همچنان تعداد گردشگران در جهان رو به افزایش است. همچنین به گزارش انجمن جهانی سفر و گردشگری (WTTC)، انتظار می‌رود بخش گردشگری به رشد ۴ درصد سالانه خود ادامه دهد؛ رشدی بیش از خدمات مالی، حمل‌ونقل و صنعت. صعود یک پله‌ای! طبق گزارش ۲۰۱۵ مجمع جهانی اقتصاد، اسپانیا رقابت‌پذیرترین کشور جهان در سال ۲۰۱۵ معرفی شده است؛ پس از آن فرانسه، آلمان، ایالات متحده آمریکا و بریتانیا به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ایران نیز که در گزارش پیشین این مجمع در جایگاه ۹۸ قرار داشت و به رغم آنکه عالی‌ترین مقام گردشگری کشور یعنی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ابراز امیدواری کرده بود که در گزارش سال۲۰۱۵ جایگاهی زیر ۸۰ به دست آورد، در رتبه ۹۷ جهان و ۱۲ منطقه قرار گرفته است. این درحالی است که کشورهای امارات، قطر، بحرین، مراکش و عربستان سعودی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در رتبه‌های اول تا پنجم قرار گرفته‌اند؛ کشورهایی که از مقاصد اصلی گردشگران خروجی ایران هستند. وضعیت گذشته و حال ایران ایران از نظر توانمندسازهای محیط، با امتیاز ۱۶/ ۴ در رتبه ۹۸ جهان، از نظر شاخص سیاست‌های سفر و گردشگری و آماده‌سازی شرایط با امتیاز ۸۹/ ۳ در رتبه۹۶، از منظر زیرساخت‌ها با امتیاز ۷/ ۲ در رتبه ۱۰۵ جهان و در منابع طبیعی و فرهنگی با امتیاز ۵۳/ ۲ رتبه ۵۷ جهان را به خود اختصاص داده است. وضعیت ایران از نظر شاخص‌های چهارده‌گانه هم یکسان نیست؛ در حالی که چنانکه اشاره شد از نظر منابع طبیعی و فرهنگی (به عبارتی پتانسیل گردشگری) رتبه ۵۷ جهان را دارد، از نظر زیرساخت‌ها در وضعیت نامناسب ۱۰۵ جهان قرار گرفته است؛ این در حالی است که از نظر زیرساخت‌های خدمات گردشگری وضعیت از این هم بدتر است و رتبه ایران ۱۱۹ است. از نظر جذابیت هم، براساس این گزارش رتبه شاخص فرهنگی و کسب‌وکار سفر ۳۷ است و نشان می‌دهد که ایران می‌تواند تبدیل به یکی از مقاصد گردشگری فرهنگی مهم جهان شود. در این گزارش با آنکه برای ایران پتانسیل بسیاری برای توسعه گردشگری (از نظر دستیابی به راه‌های آبی، جمعیت، نیروی کار، تولید ناخالص داخلی) پیش‌بینی شده است اما از نظر درآمدهای گردشگری و میزان اشتغال نیروی کار در این بخش، وضعیت مساعدی ندارد. وضعیت درآمدهای گردشگری در ایران هم بسیار پایین‌تر از جهان است؛ در حالی که میانگین سهم درآمدهای گردشگری در درآمدهای ناخالص گردشگری کشورها تقریبا ۹ درصد است، این رقم در ایران، تنها ۲/ ۲ درصد است. از نظر میزان اشتغال نیروی کار جامعه در بخش گردشگری هم میانگین جهانی ۱۰ درصد و میانگین ایران ۹/ ۱ درصد است. البته گزارش‌ها نشان می‌دهد از این دو جهت در دو سال گذشته رشد نسبتا ملایمی صورت گرفته است، اما هنوز هم با استانداردهای جهانی فاصله بسیاری دارد. روند ورود گردشگران به ایران رشد امیدوارکننده‌ای را از خود نشان می‌دهد. از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ تعداد گردشگران خارجی ایران تقریبا ۸۵ درصد افزایش یافته است. با این حال درآمدهای ناشی از ورود آنها در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال پیش از آن به شدت کاهش یافته (بیش از ۵۰ درصد) و پس از آن هم نتوانسته است به وضعیت پیشین خود بازگردد. نقاط ضعف و قوت ایران این گزارش نشان می‌دهد ایران از حیث اکثر شاخص‌ها در رتبه ۹۰ تا ۱۲۰ جهان قرار دارد. با این حال در برخی شاخص‌ها وضعیت بهتری دارد و در برخی دیگر از آنها از وضعیت نامساعدی رنج می‌برد. • اولویت بخشی به سفر و گردشگری: ایران از نظر این شاخص با امتیاز ۳/ ۳ در رتبه ۱۳۰ جهان قرار گرفته است. در حقیقت از منظر ۱۴ شاخص اصلی، ضعیف‌ترین عملکرد ایران مربوط به این شاخص است. این شاخص شامل مولفه‌های دیگری می‌شود که عملکرد ضعیف ایران را مشخص می‌کنند. توجه دولت به بخش گردشگری، بازاریابی موثر در جذب گردشگران، دسترسی به داده‌های جامع گردشگری و مناسب بودن این داده‌ها از جمله حوزه‌هایی است که عملکرد ایران در آن بسیار پایین ارزیابی شده است. • رقابت‌پذیری قیمتی: تنها موردی است که وضعیت بسیار خوبی برای ایران ترسیم کرده است. ایران از نظر این شاخص در رتبه اول جهان قرار گرفته است و مقصدی به شدت مقرون به صرفه برای گردشگران محسوب می‌شود. دلیل این موضوع هم نرخ برابری ارز و هم ارزان بودن سوخت در ایران (فقط ۷کشور قیمت سوخت کمتر از ایران دارند) در مقایسه با سایر کشورها است. • منابع طبیعی: ایران از این جهت رتبه ۹۸ جهان را دارد؛ درحالی‌که بسیاری از ما کشور خود را یکی از زیباترین کشورهای جهان می‌دانیم. براساس این گزارش با اینکه محیط طبیعی ایران از کیفیت بالایی برخوردار است و در رتبه ۳۳ جهان قرار دارد، عواملی مانند ثبت نشدن مکان‌های کشور در میراث طبیعی یونسکو، کم بودن مناطق حفاظت و کم بودن تقاضای دیجیتال گردشگری طبیعی باعث شده است که امتیاز ایران در این شاخص کاهش پیدا کند. • منابع فرهنگی و کسب‌وکار سفر: دومین شاخص قدرتمند ایران است. ایران از این نظر در رتبه ۳۷ جهان قرار گرفته و فقط به‌دلیل کم بودن تعداد همایش‌ها و جشنواره‌های بین‌المللی و همچنین تقاضای دیجیتال برای گردشگری فرهنگی و تفریحی رتبه‌اش کاهش یافته است. • گشایش بین‌الملل: ایران در این شاخص وضعیت نامساعدی ندارد که دلیل آن پیش‌نیازهای صدور ویزا و سهولت نسبی آن نسبت به بسیاری از کشورها است. در همین حال با افزایش روابط سیاسی دو طرفه و تعداد قراردادهای تجاری منطقه‌ای، گردشگری ایران بهبود خواهد یافت. درباره شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری به گزارش «دنیای اقتصاد»، شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری (TTCI) اولین بار در سال ۲۰۰۷ منتشر شد و قصد آن سنجش مجموعه‌ای از عوامل و سیاست‌هایی بود که توسعه پایدار بخش سفر و گردشگری را امکان‌پذیر می‌سازند و منجر به توسعه و رقابت‌پذیری یک کشور می‌شوند. در تهیه این گزارش، علاوه‌بر مجمع جهانی اقتصاد، سازمان‌ها و موسسات تحقیقاتی متعدد بین‌المللی در بخش گردشگری مشارکت می‌کنند. به همین دلیل این گزارش یکی از معتبرترین و قابل استنادترین گزارش‌هایی است که در سنجش نقاط ضعف و قوت کشورهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گزارش هر دو سال یک بار منتشر می‌شود و ابزاری تحلیلی برای هر دو بخش دولتی و خصوصی است که می‌توان از آن برای مقایسه وضعیت کشورها و الگو قرار دادن سیاست‌های موفق آنها در زمینه توسعه کسب‌وکار و صنعت گردشگری استفاده کرد. همچنین این فرصت را برای دولت‌ها فراهم می‌کند که دریابند در چه حوزه‌هایی ضعف بیشتری دارند تا با همراهی ذی‌نفعان اقدام به سیاست‌گذاری‌های مناسب در این زمینه‌ها کنند.
ارسال نظر