سفر محدود خارجی‏‌ها به ایران

رئیس جامعه تورگردانان در عین حال تاکید می‌کند گروه‌هایی که تاکنون وارد ایران شده‌‌اند در تعداد اندک بوده و مشابه وضعیت پیش از کرونا نیستند. او می‌گوید: توریست‌‌هایی که برای ژانویه به ایران سفر می‌کنند زیاد نیستند با این حال امیدواریم شرایط تا بهار که یکی از فصل‌‌های داغ برای سفر گردشگران خارجی به ایران است بهتر شده و تا پاییز بتوانیم به وضع قابل قبولی برسیم. او در بخش دیگری از سخنان خود به توافق وین و تاثیر آن بر گردشگری می‌‌‌‌پردازد و اضافه می‌کند: اگر توافق حاصل شود طبیعی است که رفت وآمد هم بیشتر شده و تقاضا برای ورود به کشورمان افزایش خواهد یافت. در غیر این صورت به شکل محدود و با همین وضعیت کنونی شاهد حضور گردشگران هستیم.

این فعال حوزه گردشگری با اشاره به اینکه ایران کشوری صاحب تاریخ، تمدن، فرهنگ و دارای مردمانی ‌میهمان‌نواز است، می‌گوید: این در حالی است که به واسطه برخی محدودیت‌‌ها ما نمی‌توانیم مبادلات مالی و... داشته باشیم که امیدواریم با توافق این چالش‌‌ها برطرف شوند.

پورفرج در این باره که با صدور روادید سفر گردشگران کدام کشورها بیشترین سفر را به ایران داشته‌‌اند می‌گوید: ما از کشورهای اروپایی در کنار چین و ژاپن توریست داشته‌‌ایم. همچنین برخی توریست‌‌ها را داریم که از مرز ترکیه با ماشین شخصی به ایران سفر می‌کنند و از سوی دیگر مرز خارج می‌شوند. نمونه این مورد اخیر را درباره چند گردشگر آلمانی داشتیم که در قالب یک گروه به ایران سفر کردند. تعداد محدود گردشگران به ایران در حالی است که گردشگری به عنوان سومین صنعت پردرآمد جهان پس از مواد شیمیایی و سوخت، منجر به رشد و رونق اقتصادی بسیاری از کشورها شده، به گونه‌‌ای که درآمد حاصل از گردشگری اسپانیا دو برابر درآمد نفتی ایران است. ترکیه با تمرکز ویژه بر بخش گردشگری خود توانست ۱۲ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور خود را به صنعت گردشگری اختصاص دهد و کشورهای بیابانی امارات و عربستان که تنها متکی بر درآمدهای نفتی بودند، طی چند سال اخیر با ساخت مراکز گردشگری مصنوعی، به مقاصد هدف گردشگری در جهان تبدیل شدند. شاید بتوان عمده توفیق کشورهای منطقه‌‌ای در امر گردشگری را جا ماندن ایران از این بازار به دلایل اقتصادی و تنش‌‌های بین‌المللی همچون تحریم‌های حداکثری علیه ایران و تضعیف اقتصاد ایران دانست. براساس گفته‌های این فعال گردشگری توافقات وین می‌تواند محرکی برای احیای بازار گردشگری بین‌المللی ایران باشد و فرصتی را برای بازگشت گردشگران خارجی به ایران با توجه به چهار عامل ایجاد کند.

پس از خروج ترامپ از توافق و اعمال تحریم‌های حداکثری علیه ایران و کاهش درآمدهای نفتی، گردشگری توانست به یک قطب مهم در ایجاد کسب درآمد، ارزآوری و رشد اقتصادی تبدیل شود که دلیل عمده آن را می‌توان در کاهش هزینه‌های سفر به ایران دانست که با توجه به کاهش ارزش ریال در بازتاب نوسانات نرخ دلار بر بازار گردشگری ایران بسیار تاثیرگذار بوده است. اگرچه کشورهای رقیب منطقه‌‌ای از تضعیف اقتصاد ایران در بخش گردشگری به دلیل مشکلات اقتصادی داخلی و چالش‌های بین‌المللی به نفع خود بهره برده‌‌اند و به‌‌ویژه در دوران کرونا اقدامات گسترده‌‌ای  در این زمینه انجام داده‌‌اند، اما اکنون ایران با استفاده از هزینه پایین‌‌تر سفرها برای گردشگران خارجی می‌تواند به جمع رقبای منطقه‌‌ای بپیوندد و در میان‌‌مدت و بلند‌مدت به مقصد برتر گردشگری در منطقه تبدیل شود. ایران یکی از کهن‌‌ترین تمدن‌های تاریخ با شرایط ژئوپلیتیکی منحصربه‌فرد، فرهنگی غنی و امنیتی کم نظیر در منطقه خاورمیانه و یکی از ارزان‌‌ترین مقاصد گردشگری در جهان است. اما این ظرفیت‌‌ها تحت‌الشعاع اخبار و حواشی اوضاع سیاسی بین‌المللی قرار گرفته است و تصویری که از ایران در ذهن برخی ملت‌ها شکل گرفته متاثر از پروپاگاندای رسانه‌ای است. تبلیغات منفی که طی چند سال اخیر به اوج خود رسیده است و کشورهای منطقه‌‌ای و بین‌المللی بر اساس دشمنی‌‌ها و رقابت‌‌های سیاسی و اقتصادی بر این امر دامن زده‌اند.

به سرانجام رسیدن مجدد توافق می‌تواند اعتماد را به بسیاری از کشورهایی که متاثر از تبلیغات منفی برخی رسانه‌ها علیه ایران بوده‌‌اند، بازگرداند و منجر به بازگشت بسیاری از گردشگران جهان همچون اتحادیه اروپا به ایران شود. توسعه گردشگری علاوه بر عدم وابستگی به درآمدهای نفتی و افزایش ارزآوری و رشد اقتصادی شرایط ایجاد دیپلماسی عمومی فعال را نیز فراهم می‌کند و ازسرگیری توافق می‌تواند منجر به ترویج تفاهم‌‌های بین‌المللی و ایجاد گفتمان فرهنگی و خنثی‌سازی تبلیغات منفی و آشنایی اقوام و ملل گوناگون با آداب و رسوم و فرهنگ کشور شود. این امر تنها با بهبود دیپلماسی بین‌المللی و همگرایی اقتصادی بین کشورها از طریق گردشگری امکان‌‌پذیر است.

ایران با ثبت ۲۵ میراث فرهنگی و طبیعی در یونسکو در حال حاضر در رتبه نهم جهان قرار دارد و با توجه به برخورداری از طبیعتی غنی، رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است. در کنار این حجم عظیم از میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی، بسیاری از شهرهای ایران نیز با ثبت در یونسکو به یک برند گردشگری در جهان تبدیل شده‌‌اند. پنج شهر خلاق ثبت شده در یونسکو شامل رشت و کرمانشاه در خوراک، اصفهان و بندرعباس در صنایع دستی و سنندج در موسیقی که به‌‌دلیل پتانسیل منحصر به‌‌فرد خود از امکان جذب گردشگر از طریق برگزاری رویدادها، جشنواره‌ها یا تورهای ویژه برخوردارند.

این روزها وزارت میراث فرهنگی و گردشگری برخی کشورها را به عنوان اولویت کشورهایی که باید برای‌‌ آنها برنامه‌‌ریزی کرد در نظر گرفته که در میان آنها چین و روسیه به چشم می‌‌خورد. ابراهیم پورفرج نیز در مصاحبه‌‌ای به این دو کشور اشاره کرده بود. چرا چین و روسیه باید بازار هدف ایران باشند؟ این فعال حوزه توریسم می‌گوید: آنچه درباره چین، هند و روسیه به آنها اشاره کردم درباره بازار جدید گردشگری ایران است. پیش از کرونا تعدادی از اعضای جامعه تورگردانان سفری به چین داشتند. ما در این سفر با بیش از ۱۳۰ شرکت چینی گفت‌وگو کرده بودیم و بر این اساس امیدوار بودیم شاهد حضور گردشگران چینی در کشورمان باشیم.  به گفته پورفرج چین بازار بزرگی برای صنعت گردشگری ایران است و چنانچه بتوانیم به توافقاتی در این زمینه دست یابیم می‌توان به رونق توریسم خارجی در ایران امیدوار بود و این بازار را احیا کرد. او درباره روسیه نیز عنوان می‌کند: ما شاهد حضور توریست‌‌های اندکی از روسیه به ایران هستیم و بسیاری از آنها ایران را نمی‌‌شناسند. این در حالی است که روابط سیاسی دو کشور خوب است و شاهد تنشی در این زمینه نیستیم. همین موضوع باعث شد ما از روسیه به عنوان دیگر کشوری که باید به عنوان بازار هدف روی آن کار کرد نام ببریم.

او می‌‌افزاید: هند وضعیت مشابهی نظیر چین و روسیه دارد. با این حال زمانی که از این سه کشور نام می‌‌بریم به معنای کنار گذاشتن بازارهای سابق نیست. خوشبختانه توریست‌‌های اروپایی ایران را می‌‌شناسند و علاقه‌‌مند هستند به کشورمان بیایند و ما هم امیدواریم با از بین رفتن کرونا‌‌، توافقات وین و بازگشایی بازارها شاهد حضور بیشتر گردشگرانی از این کشورها باشیم. اما در عین حال باید مذاکراتی را برای این سه کشور نیز انجام دهیم تا بتوانیم صنعت توریسم را در ایران توسعه دهیم.