متغیرهای بنیادی متاثر در گروه حملونقل زمینی بازار سهام بررسی شد
تیکآف درآمدی در لجستیک زمینی
شاید تنها تکنولوژی رویاپردازانه‌‌‌ای که بتواند شکل کلی لجستیک را تغییر دهد، تکنولوژی تلپورت باشد که تنها می‌‌‌توان در کتاب‌های علمی‌تخیلی شاهد آن بود. با این حال ارزیابی متغیرهای بنیادی در گروه لجستیک زمینی بازار سهام نشان می‌دهد که طی سال 1401 درآمد این صنعت رکورد 10ساله را به ثبت رسانده و توانسته است افزایش 87درصدی را تجربه کند که عمده دلیل آن به گسترش خریدهای اینترنتی عموم مردم و همین‌طور توسعه بخش خصوصی حملونقل زمینی در سال اخیر بازمی‌گردد. در این میان به لحاظ حاشیه سود نیز روند 10ساله افزایشی است و طی سال 1401 نسبت به سال 1400 به‌طور میانگین حاشیه سودهای این گروه 3درصد افزایش را تجربه کرده است.
افت جایگاه جهانی لجستیک ایران بر اثر تحریم
آمار و ارقام نشان می‌دهد که سالانه حداقل 300هزار شغل جدید در سراسر دنیا در این صنعت به وجود می‌آید. تنها در چین بیش از 17میلیون و 800هزار نفر در صنایع لجستیک مشغول به کار هستند. ارزش بازار این صنعت روزبه‌روز در حال افزایش است. در کشور در حال توسعه‌‌‌ای مانند برزیل 8/ 10درصد از حجم تولید ناخالص داخلی مربوط به صنعت لجستیک است و در کشورهای توسعه‌یافته همچون انگلیس و آلمان حدود 5/ 7درصد از حجم تولید ناخالص داخلی در این صنعت خلق میشود. ارزیابی وضعیت صنعت لجستیک در ایران نشان می‌دهد که این صنعت به لحاظ آمادگی دیجیتال، مبانی کسب‌وکار، فرصت‌‌‌های برون‌مرزی و درون‌مرزی در کل دنیا رتبه 12را اخذ کرده است. دلیل پایین بودن امتیاز ایران در معیار فرصت‌‌‌های برون‌مرزی را می‌‌‌توان حاصل تحریم‌‌‌های وضع‌شده بر کشور دانست.
ارزش 15میلیارد دلاری حملونقل جاده‌‌‌ای
در ایران با توجه به گستردگی جغرافیای کشور و همچنین وجود پراکندگی در محل سکونت افراد، پیچیدگی‌های فراوانی برای صنعت لجستیک وجود دارد. دولت ایران در عرصه‌‌‌های مختلف اقتصادی بنگاه‌‌‌داری می‌کند. صنعت لجستیک نیز از این موضوع مستثنی نیست. بازیگران پیشتاز همچون سایر صنایع یا کاملا دولتی هستند یا یک ارگان دولتی یکی از سهامداران اصلی این مجموعه‌‌‌هاست. برخلاف حملونقل هوایی و ریلی که سهامداران دولتی دارند، در حملونقل جاده‌‌‌ای چند شرکت خصوصی با قدمت بالا توانسته‌‌‌اند قد علم کنند و ناوگانی با جمعیت حدود 10هزار خودرو داشته باشند. در دنیا به‌‌‌صورت میانگین بسته به توسعه‌یافتگی اقتصاد کشورها بین 8تا 11درصد از تولید ناخالص داخلی کشورها به صنعت لجستیک اختصاص دارد؛ اما در ایران این عدد به 5 تا 6درصد تقلیل می‌‌‌یابد.
در سال 2021 تولید ناخالص داخلی ایران 359میلیارد دلار بوده که با توجه به سهم بیان‌شده، ارزش این صنعت بین 98/ 17میلیارد تا 58/ 21میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. در ایران با توجه به گستردگی جاده‌‌‌ای کشور، سهم حملونقل جاده‌‌‌ای در کلیت صنعت لجستیک 80درصد است که ارزشی بالغ بر 92/ 15میلیارد دلار را تشکیل می‌دهد. بعد از آن حملونقل دریایی با 10درصد و ارزش 2میلیارد دلاری، حملونقل هوایی با 8/ 6درصد و ارزش 35/ 1میلیارد دلاری و حملونقل ریلی با 3/ 2درصد و ارزشی بالغ بر 45/ 0میلیارد دلار در رتبه‌‌‌های بعدی جای گرفته‌‌‌اند.
چهار راس 5هزار میلیاردی بازار سهام
در بازار سهام، صنعت لجستیک به سه‌گروه حملونقل ریلی، حملونقل بار زمینی و بنادر و دریایی تقسیم میشود. در این جستار سهم‌‌‌های گروه حملونقل بار زمینی بررسی شده که در مجموع چهار سهم فعال در بازار سهام دارند و بالغ بر 5هزار و 300میلیارد تومان از ارزش این بازار را تشکیل می‌دهند. بیشترین ارزش بازار این گروه متعلق به شرکت «حفارس» با 2هزار و 600میلیارد تومان است. نسبت قیمت به سود این گروه در بازار سهام در حال حاضر 7/ 25واحد است که نشان می‌دهد عمده سهم‌‌‌های این صنعت سودمحور نبوده و جزو صنایع رشدی قرار می‌گیرند. کمترین نسبت قیمت به سود نیز متعلق به شرکت «حتوکا» با 1/ 13واحد است که از پتانسیل رشد این سهم در بین همگروهیهای خود حکایت دارد. طی یک‌ماه اخیر شاخص کل بورس بازدهی منفی 45/ 8درصد را نصیب سهامداران خود کرده که در این بین گروه حملونقل بار زمینی با ثبت بازدهی منفی 14درصد زیان بیش از 5واحدی را نسبت به شاخص کل به سهامداران خود تحمیل کرده است.
رشد خیره‌کننده درآمد صنعت در 1401
بی‌‌‌شک مهم‌ترین فاکتور هر شرکت تولیدی یا خدماتی، درآمد حاصل از فروش یا ارائه خدمات آن است که هرچه این درآمد روند روبه‌‌‌رشدی داشته باشد، می‌‌‌توان به آینده و تداوم رشد این صنعت امیدوار بود. بر این اساس طی 10سال اخیر به‌طور میانگین 32درصد درآمد ارائه خدمات گروه حملونقل بار زمینی افزایش یافته که بیشترین رشد در 12ماه 1401 با افزایش 87درصد رقم خورده است. با این حال طی این دهه، در سه‌سال متوالی از سال 94 تا 96 درآمد چهار شرکت فعال این گروه با کاهش همراه بوده که بیشترین میزان آن طی سال 1394 با افت 31درصدی رقم خورده است. با این حال طی فصل بهار سال جاری مجموع درآمد خدمات این صنعت 500میلیارد تومان بوده که در مقایسه با فصل بهار سال 1401، افت 16درصدی را تجربه کرده است.
ارزیابی درآمد شرکت‌های فعال این حوزه نشان می‌دهد که طی اولین فصل از سال 1402، نماد «حفارس» با فروش 237میلیارد تومانی سهم 48درصدی از درآمد کل این گروه را تشکیل داده است. در مجموع طی سال 1401 جهش درآمدی بسیار خوبی در حملونقل بار زمینی رقم خورده که عمده دلیل آن به افزایش استقبال عموم مردم از خریدهای اینترنتی بازمی‌گردد که این امر موجب گسترش شرکت‌های حمل کالای خصوصی و در نتیجه افزایش شگفت‌‌‌انگیز درآمد این صنعت طی سال 1401 شده است. کرونا موجب افت و کاهش درآمد بسیاری از کسب‌وکارها و نابودی آنها شد؛ اما فرهنگ خرید اینترنتی محصولات و استفاده از خدمات اینترنتی را در میان عموم مردم افزایش داد. بر این اساس بعد از کرونا استقبال مردم از خریدهای اینترنتی افزایش یافت و موجب شد که فروشگاه‌‌‌ها بستری را جهت حمل سریع کالاهای خود فراهم کنند تا نیاز مشتریان در اسرع وقت رفع شود و در نتیجه همه این موارد موجب رشد حقیقی درآمد در صنعت لجستیک به‌خصوص در حوزه بار زمینی شد.
جهش 57درصدی درآمد «حتوکا»
رشد درآمد حاصل از ارائه مهم‌ترین خدمت در شرکت‌های حملونقل بار زمینی طی فصل بهار به‌طور میانگین با افزایش 35درصدی نسبت به میانگین کل سال 1401 همراه بوده است. در این بین بیشترین رشد درآمد خدمت اصلی طی فصل بهار توسط «حتوکا» به ثبت رسیده و این شرکت موفق شده است مهم‌ترین منبع درآمدی خود یعنی درآمد حاصل از مکانیزم‌‌‌ها را 112درصد نسبت به کل سال مالی گذشته افزایش دهد. با این حال شرکت «حپترو» طی فصل اول سال 1402 درآمد حاصل از قرارداد حمل مایعات خود را 23درصد نسبت به 1401 افزایش داده و با این عدد کمترین میزان رشد را در میان همگروهیهای خود به ثبت رسانده است. منابع مهم درآمدی «حتوکا» و «حپترو» به‌‌‌ترتیب 21 و 44درصد از کل درآمد این دو شرکت را تشکیل می‌دهند؛ اما به لحاظ تنوع قرارداد «حتوکا» از تنوع منابع درآمدی بسیار خوبی برخوردار است که این امر موجب میشود ریسک عدم‌تداوم درآمد این شرکت بسیار کاهش یابد.
روند رو به رشد سودآوری
پس از بررسی درآمد و نرخ خدمات صنعت حملونقل بار زمینی نوبت به حاشیه سود چهار شرکت فعال این گروه از بازار سهام است. طی 10سال اخیر حاشیه سود ناخالص، عملیاتی و خالص این صنعت اوضاع نابسامانی داشته، به‌‌‌طوری که به‌طور میانگین این دهه به‌‌‌ترتیب 31/ 0درصد، منفی 18/ 5درصد و 10/ 0درصد بوده است. با این حال روند حاشیه سود آن طی مدت مذکور افزایشی بوده، به‌‌‌طوری که از 4درصد در سال 1393 به 9درصد در 1401 افزایش یافته است. بیشترین میزان سود ناخالص این صنعت طی 12ماه 1401 رقم خورده و بیشترین میزان سود خالص نیز در سال 1399 با 12درصد حاشیه سود به ثبت رسیده است.
طی فصل بهار 1402 نیز روند افزایش سودآوری ادامه داشته و میانگین هر سه حاشیه سود 8درصد به ثبت رسیده است. بیشترین حاشیه سود ناخالص و خالص طی بهار 1402 توسط شرکت «حپترو» با 26 و 32درصد به ثبت رسیده است. با این حال کمترین میزان حاشیه سودهای ناخالص و خالص این صنعت را شرکت «حفارس» با 3درصد به ثبت رسانده است. لازم به ذکر است که در این صنعت شرکت «حرهشا» که در بازار پایه فرابورس معامله میشود، با توجه به زیان‌‌‌دهی عظیمی که تجربه کرده، حاشیه زیانی بالغ بر 33درصد را به ثبت رسانده و به همین دلیل در محاسبات حاشیه سود صنعت این سهم نادیده گرفته شده است.
