شادی آذری

تصور کنید که کارفرمای شما بخواهد جزئیات حقوق دریافتی شما را به‌صورت آنلاین در معرض دید همه قرار دهد. چه احساسی خواهید داشت؟ گر چه هنوز میزان حقوق و دستمزد کارکنان در بسیاری از کشورهای جهان موضوعی پنهانی و فوق سری محسوب می‌شود، اما راهکاری که کشورهای پیشرفته برای بحث حقوق و دستمزدهای کارکنان در پیش گرفته‌اند، چیزی نیست جز «شفافیت». گذشته از قوانینی که در این کشورها برای شفافیت حقوق دریافتی کارکنان رده‌های مختلف وضع شده است، فرهنگ غالب این جوامع نیز بر این پایه استوار است که اعلام بی‌پرده میزان حقوق دریافتی کارکنان می‌تواند مزایای زیادی در پی داشته باشد.

کارولین کوپراش، کارمند ارشد شرکت بافر وقتی که دریافت شرکتش تصمیم دارد حقوق همه کارکنان را منتشر کند، احساس خود را اینگونه توصیف می‌کند: «به‌شدت وحشت‌زده بودم.» این پرسش برای همه کارکنان مطرح بود که اگر دوستشان بفهمد او حقوق بیشتری دریافت می‌کند چه تبعاتی در پی خواهد داشت. مدیر اما به آنها اطمینان می‌داد که مزایای شفاف‌سازی از خطرات آن بیشتر است. هر فردی از هر جای دنیا قادر خواهد بود مشاهده کند که کارکنان شرکت بر اساس فرمولی برای تعیین ارزش کار هر یک از اعضای تیم‌ها، حقوق دریافت می‌کنند. در یک نظرسنجی از مدیران اقتصادهای پیشرفته، فرآیند گذار از «پنهان‌کاری» به سمت «شفاف‌سازی» دستمزدها در چند نکته خلاصه شده است: ۱- این تجربه همچون یک «سفر» است. همزمان با طرح این موضوع، موسسات به این نتیجه می‌رسند که ایجاد تغییر در برخی دستمزدها و حتی خود فرمول تعیین دستمزدها ضروری است. چون این احتمال وجود دارد که فرمول پیشین دربرگیرنده فرصت‌هایی برای رشد کافی کارکنان نباشد. ۲- بی‌شک جنبه‌هایی پنهان از چالش‌ها رخ می‌نمایند. ممکن است مذاکرات طولانی در مورد افزایش دستمزدها شکل گیرد و مدیران باید توضیح دهند که افزایش حقوق‌ها تنها در چارچوب فصلی یا سالانه امکان‌پذیر خواهد بود. همین گفت‌وگوها اما ضمن فرهنگ‌سازی موجب به اشتراک‌گذاری ایده‌ها و مشارکت افراد خواهد شد. مباحثات موشکافانه، آن هم در دوره‌ای طولانی مدت بسیار راهگشا خواهد بود. ۳- در این مرحله فرصت‌هایی ایجاد خواهد شد تا با استخدام‌های بد مقابله شود. پیشگیری از تبعیض، یکی از راه‌های مقابله با استخدام‌های بد است.

باید اطمینان حاصل شود که ارزش یک کارمند ربطی به قدرت چانه‌زنی و روابط او نخواهد داشت. رفع تبعیض در تعیین حقوق گروه‌های مختلف همچون زنان در مقایسه با مردان، از دیگر مزایای شفاف‌سازی است. ۴- مهم‌ترین مزیت انتشار حقوق کارمندان اما، اعتمادسازی است. اعلام دستمزدهای مدیران بخش دولتی می‌تواند موجب اعتمادسازی بین دولت و مردم شود و در بخش خصوصی نیز بین کارکنان و مدیران اعتماد ایجاد می‌کند و علاوه بر آن بر شهرت و اعتبار موسسه می‌افزاید. در مجموع نتایج نظرسنجی‌های مختلف همه بر این نکته تاکید دارند که مزایای شفاف‌سازی بیش از چالش‌ها یا معایب آن است.درآلمان به‌عنوان نمونه‌ای از کشورهایی که در راستای شفاف‌سازی حقوق مدیران بخش دولتی گام‌هایی جدی برداشته است، برای هریک از بخش‌های صنعت، حقوق مدیران مشخص است. به‌عنوان مثال در سال ۲۰۱۱ حقوق و پاداش سالانه برخی از مدیران دولتی در بخش‌های مختلف صنعت به شرح زیر بود: مدیر صنایع خودروسازی ۱۱۸۵۰۶ یورو معادل حدود ۴۶۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان ، صنایع برق و الکترونیک ۱۱۸۸۸۵ یورو معادل حدود ۴۶۳ میلیون و ۶۲۵ هزار تومان، مدیر صنایع داروسازی ۱۳۷۹۹۵ یورو معادل ۵۳۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان. شفاف‌سازی حقوق تا حدی در آلمان عملی شده است که از فرد شماره یک حکومت، آنگلا مرکل تا سایر پست‌های دولت همه حقوق مشخصی دارند. به‌عنوان مثال آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان سالانه ۲۱۶۰۰۰ یورو معادل ۲۳۴،۳۸۳ دلار، برابر با ۸۴۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان دریافت می‌کند. طبق اعلام دولت، در ابتدای ماه مارس سال ۲۰۱۵، ۲/ ۲ درصد به حقوق مرکل و همه وزرای کابینه افزوده شد. دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلستان سالانه درآمدی معادل ۱۴۲۵۰۰ پوند، برابر با ۲۱۴،۷۸۲ دلار برابر با ۷۲۵ میلیون و ۳۲۵ هزار تومان دارد. این رقم شامل دستمزدی است که وی به‌عنوان یک عضو کابینه هم دریافت می‌کند. درآمد سالانه هر عضو کابینه انگلستان ۶۷۰۶۰ پوند معادل حدود ۳۴۱ میلیون و ۳۳۵ هزار تومان است.

آمریکا یک نمونه‌ از کشورهایی است که در آنها دستمزد و حقوق همه کارکنان دولت به‌صورت آنلاین منتشر می‌شود که البته جزو وظایف دولت در راستای پاسخگویی به مردم محسوب می‌شود. این داده‌ها عموما به‌صورت سالانه در پایگاه داده‌های هر ایالت در دسترس عموم قرار می‌گیرد. این شامل جزئیات حقوق و دستمزد رئیس‌جمهور و همه افراد کابینه هم هست. دستمزد باراک اوباما سالانه بالغ بر ۴۰۰ هزار دلار معادل یک میلیارد و ۳۹۰ میلیون تومان است. در آغاز دوره ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش یعنی سال ۲۰۰۱ دستمزد رئیس‌جمهوری آمریکا به‌طور رسمی دو برابر شد. اوباما علاوه بر این رقم ۵۰ هزار دلار معادل ۱۷۳ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان نیز بابت حساب هزینه‌های معاف از مالیات دریافت می‌کند. استفن هارپر که تا تاریخ ۴ نوامبر ۲۰۱۵ نخست‌وزیر کانادا بود، از سال ۲۰۰۶ حقوق سالانه‌ای معادل ۲۶۰ هزار دلار معادل ۹۰۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان دریافت می‌کرد. جاکوب زوما، رئیس‌جمهوری فعلی آفریقای جنوبی ۲۲۳۵۰۰ دلار معادل حدود ۷۷۶ میلیون و ۶۶۲ هزار تومان درآمد سالانه دارد.

شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن سالانه ۲۰۲،۷۰۰ دلار معادل حدود ۷۰۴ میلیون و ۳۸۲ هزار تومان دریافت می‌کند و فرانسوآ اولاند، رئیس‌جمهوری فرانسه سالانه ۱۹۴۳۰۰ دلار معادل حدود ۶۷۵ میلیون و ۱۹۲ هزار تومان حقوق می‌گیرد. در روسیه نیز درآمد قانونی پوتین، رئیس‌جمهوری ۱۳۶ هزار دلار معادل ۴۷۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان اعلام شده است. دیلما روسف برزیلی تا پیش از برکناری سالانه ۱۲۰ هزار دلار معادل ۴۱۷ میلیون تومان دریافت می‌کرد و نارندرا مودی نخست‌وزیر هند ۳۰۳۰۰ دلار برابر با ۱۰۵ میلیون و ۲۹۲ هزار تومان درآمد سالانه دارد. این رقم برای شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین ۲۲ هزار دلار معادل ۷۶ میلیون و ۴۵۰ هزار تومان است. گر چه ممکن است در برخی کشورها درآمدهای جانبی یا پول‌های کثیف ناشی از ارتباطات سیاسی به درآمدهای برخی از مقامات افزوده شود که البته غیرقانونی و مستوجب مجازات است، اما آنچه تردیدناپذیر است، این است که جهان به سمت شفافیت دستمزدها گام‌های بزرگی برداشته و در این راستا در حال حرکت است.

دستمزدهای جهان در اتاق شیشه‌ای