ریتم شادِ تعطیلات
قصه امسال و پارسال نیست، دو دهه‌ای می‌شود که بازارِ کلاس‌های غیر‌درسی برایِ پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان در سه ماه تعطیلات به اندازه خود تابستان داغ شده است و والدین سعی می‌کنند تابستانی پربار برایِ فرزندانشان رقم بزنند. شاید پررنگ‌ترین دلیلی که به ذهن می‌رسد شاغل بودنِ والدین باشد. والدین شاغل زمانِ کمتری را در طولِ روز در خانه به سر می‌برند و ترجیح می‌دهند در زمان تعطیلی مدارس، فرزندانشان برایِ ساعاتی دور از فضایِ خانه باشند، اما مطمئنا این تنها دلیلِ داغ بودن بازار کلاس‌هایِ غیر‌درسی نیست. سه ماه دور بودن از مدرسه ممکن است فرزندانِ آنها را به طور کلی دچارِ رخوت کند و به همین دلیل والدین سعی می‌کنند ارتباطِ فرزندانشان را با فضاهای آموزشی حفظ کنند. در میانِ کلاس‌هایِ غیر‌درسی کلاس‌های آموزشِ موسیقی از پرمخاطب‌ترین کلاس‌ها است که فارغ از بازدهی‌شان می‌توانند تاثیرات مثبتی روی کودکان و نوجوانان بگذارند. سن مناسب برایِ یادگیری موسیقی پرسشِ اساسی در زمینه این کلاس‌ها سنِ مناسب است. به عقیده خانم مهدیه آگنج مدرس موسیقی، کودکان از سه سالگی قابلیتِ فراگیری موسیقی را دارند؛ اما نکته حائز اهمیت این است که کودکان در این سن نمی‌توانند برایِ زمان طولانی رویِ مسائل تمرکز کنند و نگه داشتنِ آنها سرِ کلاس بیش از 15 دقیقه غیر‌ممکن است، اما همین زمانِ کم نیز می‌تواند تاثیراتِ شگرفی روی کودک داشته باشد. همچنین وی بازه زمانیِ 5 تا 7 سال را مناسب‌ترین سن برای یادگیری موسیقی می‌داند و معتقد است از این سنین به بعد کودک می‌تواند نت‌ها را بیاموزد. تاثیرات موسیقی روی کودکان پژوهش‌ها نشان می‌دهد که میان آموزش موسیقی در دوران کودکی و تقویت برخی توانایی‌های ذهنی دیگر ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. در یکی از این تحقیقات که در موسسه موسیقی و ذهن در دانشگاه مک مستر در کانادا صورت گرفته، پژوهشگران گروهی از کودکان در سنین پیش از مدرسه را که درس موسیقی می‌گرفتند با کودکانی که به کلاس موسیقی نمی‌رفتند، مورد مقایسه قرار دادند. کودکانی که آموزش موسیقی دیده بودند، در آزمایش‌هایِ تشخیصِ صدا بسیار موفق‌تر عمل می‌کردند. این پژوهش بیانگر این بوده که آموزش موسیقی باعث تغییر بخشی از قشر مغز می‌شود که مسئول شنوایی در کودکان است، بررسی فوق روی کودکان همچنین نشانگر این بود که آموزش موسیقی باعث تقویت حافظه و توجه می‌شود؛ بنابراین تصور بر این است که آموزش موسیقی (نه لزوما گوش دادن منفعل به موسیقی) بر توجه و حافظه اثر می‌گذارد و از طریق همین ساز و کار ممکن است باعث یادگیری بهتر در شماری از حوزه‌های شناختی شود. امیر علی بهرنگی کارشناس موسیقی، افزایش ضریب هوشی و خلاقیت را از مهم‌ترین تاثیرات موسیقی در کودکان می‌داند. درباره کودکانی که دارای مشکلاتی چون گوشه‌گیری، پرخاشگری و عدم تمرکز یا بیش‌فعالی باشند توصیه می‌شود که در کلاس‌های گروهی موسیقی شرکت کنند که در این صورت ابتدا خشونت‌های رفتاری آنها مرتفع شده و پس از آن تحت آموزش موسیقی قرار می‌گیرند. به گفته این کارشناس، حضور در کلاس‌هایِ گروهی موسیقی می‌تواند باعث افزایش اعتمادبه‌نفس کودک نیز باشد. مناسب‌ترین روش یادگیری موسیقی آموزش در موسیقی به بخش کودکان و نوجوانان و بزرگسالان تقسیم می‌شود که مقطع سنی 4 تا 12 ساله را بخش کودک و نوجوان محسوب می‌کنند که مناسب آموزش به شیوه ارف است. روش آموزش موسیقی کودک براساس شیوه‌ای است که آهنگسازی به نام «کارل ارف» ابداع کرده است؛ بنابراین روش که مخصوص کودکان است و در عین حال مناسب‌ترین روش آموزش موسیقی برای کودکان و نوجوانان به شمار می‌رود؛ کودکان با استفاده از سازهای بسیار ساده و در عین حال با قابلیت اجرایی بالا به‌راحتی و خیلی زود به تکنیک‌های مورد نیاز برای نوازندگی دست پیدا می‌کنند. یک روش مناسب در شیوه کارل ارف بازی‌های ریتمیک است. کودکان بدون هیچ‌گونه تجربه موسیقی و آشنایی با نت و ریتم با انواع ریتم آشنا شده و در آینده‌ای نزدیک با دروس تئوری موسیقی ارتباط پیدا می‌کنند. دسته‌بندی کودکان در مقاطع سنی تاثیرات بسیاری در روند مثبت آموزش دارد، به طوری که آنها با مقایسه و رقابت به هماهنگی و مهارت قابل توجهی می‌رسند. همچنین با توجه به رده سنی آنها انتخاب شیوه بیان و علائم مخصوص برای آموزش مبانی موسیقی به آنها حائز اهمیت است. چگونگی برگزاری دوره‌ها: به گفته آرشام متین، مدرسِ ارف در ایران، آموزش ارف در 4 ترم انجام می‌گیرد: ترم اول: انجام بازی‌های ریتمیک برای هماهنگی - شناختن نت‌های گرد، سفید و سیاه از روی کاردستی‌ها - شناختن شکل سیاه، سفید و گرد - آشنایی با کلید سل و پنج خط حامل - آموزش نت‌های کلید سل - آموزش جای نت‌ها روی ساز بلز- نوازندگی ساز بلز- ترم دوم: ریتم خوانی- ادامه یادگیری قطعات روی ساز بلز- همنوازی- آموزش سکوت‌ها- آموزش کسر میزان ترم سوم: آموزش فلوت رکوردر- آموزش کلید فا و نت‌های آن- همنوازی ساز‌های بلز، کوبه‌ای و فلوت رکوردر- ترم چهارم: ادامه آموزش فلوت ریکوردر - تئوری موسیقی به‌صورت پیشرفته- همنوازی- آشنایی با سازهای گوناگون برای انتخاب ساز موسیقی‌دان‌های تابستانی یقینا توقع بی‌جایی است اگر انتظار داشته باشیم کودکان و نوجوانانی که در طولِ تعطیلات تابستان در دوره‌هایِ آموزشِ موسیقی شرکت می‌کنند در پایان به موسیقی‌دان تبدیل شده باشند، اما خوشبختانه موسیقی با توجه به تاثیراتِ مثبتی که روی یادگیری، ضریب هوشی، حافظه و قابلیت سازگاری اجتماعی کودک دارد می‌تواند در زمره مفیدترین کلاس‌هایی باشد که اوقات فراغتِ کودکان و نوجوانان را در ایام تابستان پرمی‌کند.