مدعیان کیفیت خودرو
در هفته جاری همزمان با برگزاری مراسم روز ملی کیفیت، انتقاداتی نسبت به کیفیت پایین خودروهای داخلی متوجه خودروسازان شد. هر‌چند همزمان با رسانه‌ای شدن انتقادات مذکور، نعمت‌زاده وزیر صنعت و معدن و تجارت بلافاصله از کیفیت خودروهای داخلی دفاع کرد و انتقادات را به نوعی به بی‌اطلاعی منتقدان نسبت داد اما ظاهرا حرف آخر در این مورد را تنها باید مصرف‌کنندگان خودروهای داخلی بزنند نه دست‌اندرکاران تولید. اما این را که خودروسازان و برخی مسوولان دولتی از کیفیت خودرو دفاع می‌کنند و برخی دیگر منتقد سرسخت کیفیت این محصول صنعتی در ایران هستند ، باید به پای تعاریف و مفاهیم مختلف کیفیت در صنعت خودرو گذاشت، چرا‌که مقوله کیفیت در صنعت خودرو کشور با مفاهیم و معانی مختلفی روبه‌رو‌ است؛ به‌طوری‌که مشتریان، خودروسازان و مقامات دولتی هر کدام تعریف خاصی از کیفیت خودروهای داخلی ارائه می‌کنند. بر این اساس خودروسازان با استناد به آمارهای تهیه شده از سوی شرکت بازرسی و کیفیت در شرایطی از روند صعودی کیفی خودروهای تولیدی سخن می‌گویند که همین شرکت در آماری تحت عنوان «میزان رضایت مشتریان از کیفیت خودروها» به‌نوعی نارضایتی خریداران خودرو را نسبت به کیفیت به نمایش می‌گذارد. آخرین آماری که این شرکت در مورد میزان رضایت از کیفیت خودروهای داخلی منتشر کرد مربوط به 6 ماه دوم سال گذشته است که در این آمار رضایت مشتریان از کیفیت روندی کاهشی و بی‌سابقه داشته است. هر‌چند در گزارش این شرکت به صراحت اعلام نشده بیشترین عدم رضایت مشتریان به کدام بخش مربوط می‌شود اما به گفته مدیر تحقیقات مشتری و بازار این شرکت، مشتریان بیشتر از رگلاژ نبودن در خودروها اظهار نارضایتی می‌کنند. در این بین بسیاری از کارشناسان عدم کیفیت در خودروهای داخلی را به انحصارگرایی و نبود رقیب جدی در این صنعت نسبت می‌دهند، حال آنکه خودروسازان دیدگاه‌های مشتریان را نسبت به مقوله کیفیت احساسی و به دور از واقعیات موجود می‌خوانند؛ به‌طوری‌که یک دست‌اندرکار صنعت خودرو معتقد است کیفیت خودروهای موجود با توجه به قیمت و امکانات با خودروهای خارجی هم‌تراز است. هر چند خودروسازان به خودروهای ارزان قیمت خارجی که گاه در کیفیت و ایمنی سرآمد هستند اشاره‌ای نمی‌کنند اما آنچه منجر به توجیه کیفیت خودروهای داخلی از سوی آنها می‌شود قیمت و امکانات است به‌طوری‌که تولید‌کنندگان معتقدند که خودروهای موجود با قیمت و کیفیت برابری می‌کند اما این توجیه از نظر بسیاری از مسوولان دولتی و مشتریان قابل پذیرش نیست به‌طوری‌که در روز ملی کیفیت، محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس‌جمهور نیز از نبود کیفیت در خودروها انتقاد کرد. وی صراحتا عنوان کرد امروز مدیریت سیاسی جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند دفاع همه‌جانبه‌ای از تولید خودرو داشته باشد. شریعتمداری همچنین با ذکر دلایلی در این مورد تاکید کرده این امر عوامل متعددی از جمله تغییر مدیریتی یا سیاست‌های اشتباه دارد که در این رابطه باید تدبیر مناسبی اتخاذ شود؛ چراکه جهان امروز منتظر تعلل‌های ما نخواهد بود و با سرعت زیادی در حال حرکت است.اما در روز ملی کیفیت تنها معاون اجرایی رئیس‌جمهور به انتقاد از کیفیت خودرو نپرداخت چرا که رئیس سازمان ملی استاندارد نیز به نوعی نسبت به آمارهای شرکت بازرسی و کیفیت که به انتشار ماهانه کیفیت خودرو‌ها اقدام می‌کند نیز واکنش نشان داد به‌طوری‌که وی درمورد مکانیزم انحصارگونه ارزیابی کیفی و رتبه‌بندی خودروها در کشور که اکنون توسط یک شرکت بازرسی انجام می‌شود و لزوم ورود سازمان استاندارد به امر ارزیابی کیفی خودرو‌ها تاکید کرده وی می گوید: این شرکت تحت نظارت وزارت صنعت کار می‌کند و برای ارائه یک رتبه‌بندی از سمت وزارت صنعت این کار را انجام می‌دهند، البته این شرکت نماینده ما نیست و تنها مورد تایید سازمان استاندارد است. اما درخصوص ورود سازمان استاندارد به این موضوع نیز وی تاکید کرد: این سازمان به شورای سیاست‌گذاری خودرو پیشنهاد داده‌ که بخش کیفی خودرو را با نظر سازمان ملی استاندارد تدوین کنند و پیگیر آن هم هستیم تا این بحث را به نتیجه برسانیم.
بیشترین نارضایتی
اما همان‌طور که گفته شد مدیر تحقیقات مشتری و بازار شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران بیشترین نارضایتی مشتریان از خودروهای داخلی را مربوط به رگلاژ نبودن در خودروها خوانده است. وی که طی هفته جاری در نشست« سیر تحول صنعت خودرو ایران و جهان» که در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران برگزار شد سخنرانی می کرد با بیان این‌که مشتریان در 10 سال اخیر بیشترین نارضایتی را از رگلاژ نبودن در خودروها داشته‌اند خاطرنشان کرد که بیشترین میزان رضایت‌مندی مشتریان نیز مربوط به لوازم ایمنی داخل خودرو و عملکرد فرمان بوده است. مدیر تحقیقات مشتری و بازار شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران به این موضوعات نیز اشاره کرد که روند رضایت‌مندی مشتریان از فروش و خدمات پس از فروش خودروهای داخلی تا سال 1391، صعودی بود اما از آن زمان تاکنون به دلیل آنکه پس از تحریم، تولید برخی خودروهای با کیفیت متوقف و برخی قطعات با کیفیت نیز وارد کشور نشد، رضایت‌مندی مشتریان برای سه دوره متوالی نزولی بوده است. وی همچنین اظهار کرد که 1/0 درصد مشتریان صنعت خودرو جزو مشتریان مطلقا ناراضی هستند که همواره کیفیت خودروهای داخلی را پایین‌تر از نقطه مطلوب آن می‌دانند. اسماعیلیان با بیان اینکه شاخص رضایت مشتریان براساس کیفیت فروش و خدمات پس از فروش خودروسازان تعیین می‌شود، تصریح کرد: طبق تحقیقات صورت گرفته، هر چه رضایت‌مندی مشتریان از خدمات فروش کاهش یابد به میزان 3/0 درصد رضایت آنها از کیفیت خودروها کاهش خواهد یافت حتی اگر این کاهش کیفیت در واقعیت رخ نداده باشد.